حوای میتوکندریایی در ژنتیک انسانی، به نزدیک ترین نیای مشترک تمام انسان های امروزی از طرف مادری می گویند. دی ان ای میتوکندریایی که همواره از مادر به فرزند منتقل می شود، در همهٔ انسان های امروزی به طور مستقیم از حوای میتوکندریایی به ارث رسیده است.
... [مشاهده متن کامل]
پس از انتشار مقالهٔ «دی ان ای میتوکندری و تکامل انسان» در ۱ ژانویهٔ ۱۹۸۷ در مجله نیچر توسط ربکا کان، مارک استونکینگ، و آلن ویلسون، اصطلاح حوای میتوکندریایی توسط رسانه ها ترویج یافت، اما در مقالهٔ اصلی چنین اصطلاحی استفاده نشده است. این سه دانشمند اعلام کردند که ثابت کرده اند همهٔ انسان های امروزی می توانند اصل و نسب خود را به یک زن که حدود دویست هزار سال پیش در شرق آفریقا می زیسته است، نسبت دهند. اصطلاح «حوای میتوکندریایی» اولین بار در مقاله ای از روجر لوین به نام «نقاب برداری از حوای میتوکندریایی» به کار رفت. ویلسون ترجیح می داد به جای آن از اصطلاح «مادر خوش شانس» استفاده کند.
حوای میتوکندریایی همتای مؤنث آدم کروموزوم Y ( جدیدترین نیای مشترک از سمت پدری ) است اما زمان زندگی این دو هزارها سال با هم متفاوت بوده است. معمولاً تخمین زده می شود که حوای میتوکندری حدود ۹۹ تا ۲۰۰ هزار سال پیش و به احتمال زیاد در شرق آفریقا زندگی می کرده است. این همان زمانی است که هومو ساپینس ساپینس ( انسان دانای دانا یا همان انسان امروزی ) در حال شکل گرفتن به عنوان یک زیرگونهٔ مستقل بوده است.
برخی حتی گمان می کنند حوای میتوکندری خیلی زودتر از زمان هجرت از آفریقا که تصور می شود بین ۴۵٬۰۰۰ تا ۹۵٬۰۰۰ سال پیش رخ داده است، زندگی می کرده است. تعیین زمان زندگی «حوا» ضربهٔ بزرگی به این نظریه بود که نیاکان انسان های امروزی که گونه ای قدیمی تر از انسان مدرن بودند میلیون ها سال پیش از آفریقا خارج شده اند و در مناطق مختلف به نژادهای مختلف امروزی تکامل یافته اند. در عین حال، این تخمین زمانی، با نظریهٔ مخالف منطبق است که می گوید انسان مدرن نسبتاً به تازگی از آفریقا سرچشمه گرفته و از آنجا پراکنده شده است و جایگزین جمعیت های انسانی «کهن» مانند نئاندرتال ها شده است. فرضیهٔ دوم در حال حاضر نظریهٔ غالب است.
یکی از برداشت های نادرست در مورد حوای میتوکندریایی این است که چون نسل تمام زنان زندهٔ دنیا از طرف مادری به او می رسد پس او تنها زن دوران خود بوده است. بررسی های دی ان ای هسته ای نشان می دهد که جمعیت انسان های باستان هیچ گاه از چند ده هزار نفر کمتر نبوده است. سایر زنان هم عصر حوای میتوکندریایی نیز نوادگانی در بین انسان های امروزی دارند ولی در زنجیرهٔ فرزندان هر یک از آن ها تا به امروز حداقل یک مرد بوده است که این امر باعث قطع دی ان ای میتوکندری می شود که فقط از طریق مادر به فرزند می رسد؛ ولی برخلاف این زنان، حوای میتوکندریایی را می توان مستقیماً از طرف مادری به تمام انسان های امروزی متصل نمود.
... [مشاهده متن کامل]
پس از انتشار مقالهٔ «دی ان ای میتوکندری و تکامل انسان» در ۱ ژانویهٔ ۱۹۸۷ در مجله نیچر توسط ربکا کان، مارک استونکینگ، و آلن ویلسون، اصطلاح حوای میتوکندریایی توسط رسانه ها ترویج یافت، اما در مقالهٔ اصلی چنین اصطلاحی استفاده نشده است. این سه دانشمند اعلام کردند که ثابت کرده اند همهٔ انسان های امروزی می توانند اصل و نسب خود را به یک زن که حدود دویست هزار سال پیش در شرق آفریقا می زیسته است، نسبت دهند. اصطلاح «حوای میتوکندریایی» اولین بار در مقاله ای از روجر لوین به نام «نقاب برداری از حوای میتوکندریایی» به کار رفت. ویلسون ترجیح می داد به جای آن از اصطلاح «مادر خوش شانس» استفاده کند.
حوای میتوکندریایی همتای مؤنث آدم کروموزوم Y ( جدیدترین نیای مشترک از سمت پدری ) است اما زمان زندگی این دو هزارها سال با هم متفاوت بوده است. معمولاً تخمین زده می شود که حوای میتوکندری حدود ۹۹ تا ۲۰۰ هزار سال پیش و به احتمال زیاد در شرق آفریقا زندگی می کرده است. این همان زمانی است که هومو ساپینس ساپینس ( انسان دانای دانا یا همان انسان امروزی ) در حال شکل گرفتن به عنوان یک زیرگونهٔ مستقل بوده است.
برخی حتی گمان می کنند حوای میتوکندری خیلی زودتر از زمان هجرت از آفریقا که تصور می شود بین ۴۵٬۰۰۰ تا ۹۵٬۰۰۰ سال پیش رخ داده است، زندگی می کرده است. تعیین زمان زندگی «حوا» ضربهٔ بزرگی به این نظریه بود که نیاکان انسان های امروزی که گونه ای قدیمی تر از انسان مدرن بودند میلیون ها سال پیش از آفریقا خارج شده اند و در مناطق مختلف به نژادهای مختلف امروزی تکامل یافته اند. در عین حال، این تخمین زمانی، با نظریهٔ مخالف منطبق است که می گوید انسان مدرن نسبتاً به تازگی از آفریقا سرچشمه گرفته و از آنجا پراکنده شده است و جایگزین جمعیت های انسانی «کهن» مانند نئاندرتال ها شده است. فرضیهٔ دوم در حال حاضر نظریهٔ غالب است.
یکی از برداشت های نادرست در مورد حوای میتوکندریایی این است که چون نسل تمام زنان زندهٔ دنیا از طرف مادری به او می رسد پس او تنها زن دوران خود بوده است. بررسی های دی ان ای هسته ای نشان می دهد که جمعیت انسان های باستان هیچ گاه از چند ده هزار نفر کمتر نبوده است. سایر زنان هم عصر حوای میتوکندریایی نیز نوادگانی در بین انسان های امروزی دارند ولی در زنجیرهٔ فرزندان هر یک از آن ها تا به امروز حداقل یک مرد بوده است که این امر باعث قطع دی ان ای میتوکندری می شود که فقط از طریق مادر به فرزند می رسد؛ ولی برخلاف این زنان، حوای میتوکندریایی را می توان مستقیماً از طرف مادری به تمام انسان های امروزی متصل نمود.
