حمل طبیعی

[ویکی فقه] حمل طبیعی یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای حمل اعم مفهومی بر اخص است.
حمل طبیعی یا طبعی یکی از اقسام حمل محسوب می شود و آن در جایی است که محمول از نظر مفهوم، اعم از موضوع باشد؛ مانند: «انسان حیوان است» و چون چنین حملی بر مجرای طبیعی، و با طبع انسان سازگار است حمل طبیعی نامیده می شود؛ به تعبیر دیگر، هر شیء که از شیء دیگر اعم به حسب مفهوم باشد بالطبع اقتضای محمول بودن دارد؛ پس هر گاه در مقام حمل، ترتیب طبیعی رعایت شود؛ مثل: «انسان دانا است» حمل طبیعی خواهد بود و هر گاه رعایت نشود؛ مثل: «توانا، انسان است» حمل غیر طبیعی خواهد بود.
اقسام حمل طبیعی
حمل طبیعی سه نوع است: ۱. حمل عرض عام بر موضوع، مانند: انسان رونده است. ۲. حمل خاصه بر موضوع، مانند: انسان خندان است. ۳. حمل ذاتی اعم بر موضوع، مانند: انسان حیوان است.
نکته
منظور از اعم، اعم مفهومی است نه مصداقی و از این رو مفاهیمی مثل: ماشی نسبت به حیوان و صاهل نسبت به فرس و نیز ناطق و ضاحک نسبت به انسان را شامل است؛ برای مثال هرچند ناطق و ضاحک به لحاظ مصداق با انسان یکی اند و اعم نیستند، ولی به لحاظ مفهومی نسبت به انسان اعم اند، زیرا ناطق به معنای «شیء له النطق» است، چه انسان باشد و چه غیر آن، چرا که مشتق بر خصوصیات مبدا اشتقاق دلالت ندارد، هرچند با نظر به خارج از مفهوم و در نظر گرفتن وجود خارجی به دست می آید که ناطق دائماً انسان است.
مستندات مقاله
...