حلوانی حسین بن محمد

[ویکی نور] مؤلف نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، نام خود را حسین بن محمد بن الحسن الحلوانی می نامد و با مراجعه به اسامی واقع شده در اسناد احادیث، مانند آنچه در بشارة المصطفی نوشته، محمد بن ابوالقاسم طبری (قرن6) و نیز ذیل تاریخ بغداد از ابن نجار بغدادی (متوفی 643ق) آمده است، می توانیم او را کامل تر و به این گونه بشناسیم: ابوعبدالله الحسین بن محمد بن الحسن بن نصر الحلوانی.
بر اساس علم طبقات رجال و با توجه به سال وفات مشایخ حلوانی می توان وی را از محدثان قرن پنجم قمری دانست، زیرا شاگردان شیخ مفید (م413)؛ مانند سید مرتضی (م436) و شیخ ابوالقاسم علی بن محمد فرزند شیخ مفید و ابویعلی جعفری (م463) داماد و جانشین شیخ مفید از استادان حلوانی اند و تاریخ ذکر شده شاگردی او نزد برخی از ایشان و نیز تاریخ استفاده او از علامه بندینجینی در سال 425ق تردیدی باقی نمی گذارد که او در دهه های میانی قرن پنجم می زیسته است.
او نزد الشریف محمد بن الحسن بن حمزة ابویعلی جعفری - که از مراجع شیعه پس از شیخ مفید و داماد و جانشین او بوده - درس خوانده و چون محل سکونتش محله کرخ بغداد بوده است، از محضر عالمانی، چون شیخ طوسی، سید مرتضی و سید رضی بهره برده است.
طریق روایی واقع در کتاب بشارة المصطفی اثر عمادالدین طبری، شاگردی او را از محضر سید مرتضی در سال 429ق به روشنی نشان می دهد و سند واقع در کتاب ذیل تاریخ بغداد اثر ابن النجار البغدادی، استفاده او را از ابوالحسن علی بن المظفر بن بدر (علامه بندینجی) در سال 425ق اثبات می کند.
ابوعبدالله حسین بن محمد حلوانی خود نیز در آخرین روایت کتابش که آن را مسنداً ذکر می کند به استاد دیگرش که به احتمال از استادان اصلی وی بوده است، اشاره می کند. حلوانی طریق خود را چنین آغاز می کند: (أخبرنی الشیخ ابوالقاسم علی بن محمد بن محمد المفید رحمه الله) که حاکی از شاگردی او نزد فرزند شیخ مفید است. بنابر آنچه ابن طاووس می گوید، حلوانی از او در کتاب دیگرش نهج النجاة نیز حدیث نقل کرده است.