حَقّ کَسب
(یا: حق پیشه یا تجارت) حق مستأجر محل کسب؛ حق یا امتیازی که مستأجرِ محلِ کسب، پس از مدتی اشتغال در آن مکان دراثر مهارت و کاردانی و نوع فعالیتی که انجام می دهد و نیز مشتریانی که جلب می نماید و سرمایه ای که صرف می کند، به دست می آورد. حقّ کسب و پیشه از حقوق مالی و قابل دادوستد است. در عرفِ مورد عملِ ایران، حقّ کسب، پیشه یا تجارت به عنوان حق سرقفلی شناخته شده بود، ولی به دنبال توسعۀ شهرنشینی و رونقِ اقتصاد شهری و تجارت و متداول شدن اجارۀ محلّ کسب و کار، نخستین بار، به موجب قانون روابط مالک و مستأجر مُصَوّب ۱۳۳۹ش، با عنوان حق کسب پیشه یا تجارت وارد نظام حقوقی ایران شد و با مختصر تغییری در قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۲ مرداد ۱۳۵۶ش نیز تکرار شد و احکام آن در فصل پنجم قانون مذکور، ضمن مواد ۱۸ـ۱۹ آمده است. عنصر اصلی حق کسب، پیشه یا تجارت، حفظ مشتریان و امتیازی است که در اثر کار و کوشش به دست می آید و به اعتبار اینکه منشأ این حق، کسب باشد یا پیشه یا تجارت، آن را حقّ کسب، پیشه، یا تجارت می گویند. حق کسب، پیشه یا تجارت، حقی مالی است، متعلِّق به مستأجر و دارای ارزش اقتصادی واقعی؛ در مادۀ ۱۹ قانون روابط موجر و مستأجر مصوّب ۱۳۵۶ مقرر شده است «در صورتی که مستأجرِ محل کسب، پیشه یا تجارت، به موجب اجاره نامه، حقّ انتقال به غیر داشته باشد، می تواند برای همان شغل یا مشابه آن منافع مورد اجاره را با سند رسمی به دیگری انتقال دهد...» تعبیر منافع مورد اجاره ناظر به حق کسب یا پیشه یا تجارت است. تبصرۀ ۲ همان ماده می گوید «حقّ کسب، پیشه یا تجارت به مستأجرِ همان محل، اختصاص دارد و انتقال آن به مستأجر جدید فقط با تنظیم سند رسمی معتبر خواهد بود». پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در مورد مشروع بودن یا نبودن مفادِ مادۀ ۱۹ قانون مذکور در مورد حقّ کسب، پیشه یا تجارت، اختلاف نظر پیش آمد؛ پس از طرح موضوع در مجمع تشخیص مصلحت، به موجب ماده واحدۀ مصوب ۲۵/۱۰/۱۳۶۹ آن مجمع مقرر شد در مورد حق کسب، پیشه یا تجارت، مطابق با قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۲ مرداد ۱۳۵۶ش عمل شود و به این ترتیب اعتبار این حق، تثبیت شد.
(یا: حق پیشه یا تجارت) حق مستأجر محل کسب؛ حق یا امتیازی که مستأجرِ محلِ کسب، پس از مدتی اشتغال در آن مکان دراثر مهارت و کاردانی و نوع فعالیتی که انجام می دهد و نیز مشتریانی که جلب می نماید و سرمایه ای که صرف می کند، به دست می آورد. حقّ کسب و پیشه از حقوق مالی و قابل دادوستد است. در عرفِ مورد عملِ ایران، حقّ کسب، پیشه یا تجارت به عنوان حق سرقفلی شناخته شده بود، ولی به دنبال توسعۀ شهرنشینی و رونقِ اقتصاد شهری و تجارت و متداول شدن اجارۀ محلّ کسب و کار، نخستین بار، به موجب قانون روابط مالک و مستأجر مُصَوّب ۱۳۳۹ش، با عنوان حق کسب پیشه یا تجارت وارد نظام حقوقی ایران شد و با مختصر تغییری در قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۲ مرداد ۱۳۵۶ش نیز تکرار شد و احکام آن در فصل پنجم قانون مذکور، ضمن مواد ۱۸ـ۱۹ آمده است. عنصر اصلی حق کسب، پیشه یا تجارت، حفظ مشتریان و امتیازی است که در اثر کار و کوشش به دست می آید و به اعتبار اینکه منشأ این حق، کسب باشد یا پیشه یا تجارت، آن را حقّ کسب، پیشه، یا تجارت می گویند. حق کسب، پیشه یا تجارت، حقی مالی است، متعلِّق به مستأجر و دارای ارزش اقتصادی واقعی؛ در مادۀ ۱۹ قانون روابط موجر و مستأجر مصوّب ۱۳۵۶ مقرر شده است «در صورتی که مستأجرِ محل کسب، پیشه یا تجارت، به موجب اجاره نامه، حقّ انتقال به غیر داشته باشد، می تواند برای همان شغل یا مشابه آن منافع مورد اجاره را با سند رسمی به دیگری انتقال دهد...» تعبیر منافع مورد اجاره ناظر به حق کسب یا پیشه یا تجارت است. تبصرۀ ۲ همان ماده می گوید «حقّ کسب، پیشه یا تجارت به مستأجرِ همان محل، اختصاص دارد و انتقال آن به مستأجر جدید فقط با تنظیم سند رسمی معتبر خواهد بود». پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در مورد مشروع بودن یا نبودن مفادِ مادۀ ۱۹ قانون مذکور در مورد حقّ کسب، پیشه یا تجارت، اختلاف نظر پیش آمد؛ پس از طرح موضوع در مجمع تشخیص مصلحت، به موجب ماده واحدۀ مصوب ۲۵/۱۰/۱۳۶۹ آن مجمع مقرر شد در مورد حق کسب، پیشه یا تجارت، مطابق با قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۲ مرداد ۱۳۵۶ش عمل شود و به این ترتیب اعتبار این حق، تثبیت شد.
wikijoo: حق_کسب