حصن الاکراد

حصن الاکراد یا دژ شَهْسَواران ( در عربی «حصن الفرسان»، «قلعة الحصن» یا «حِصن الأکراد»، در زبان های اروپایی: Krak des Chevaliers به معنی دژ شهسواران ) نام دژی تاریخی و به صورت قلعهٔ هم مرکز در سوریه است. این دژ گاهی با نام دژ کِرْکْ یا دژ کردان هم نامیده می شود. این قلعه در زمان حملات صلیبیون مرکز فرماندهی شوالیه های مالت بود. ساختمان اولیهٔ آن در ۱۰۳۱ میلادی برای امیر حلب ساخته شده بود. این دژ در سال ۲۰۰۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است اما از سال ۲۰۱۳ و آغاز جنگ داخلی سوریه، در فهرست میراث جهانی در معرض خطر قرار گرفته است.
حصن الاکراد بر روی کوه جلیل، متصل به کوه های لبنان، در شمال غربی حمص، میان این شهر و بعلبک و مشرف بر حماه قرار دارد. قلعه پیش از قرن ۱۱ میلادی، حصن السَّفَح ( قلعه سراشیب ) خوانده می شد اما با حضور یافتن کردها در این محل، حصن الاکراد نام گرفت و در جنگ های صلیبی دژ یا قلعه شهسواران خوانده شد. امروزه این بنا را قلعةالحصن نیز می گویند. کاوش های باستان شناسان ۲۰، موجب کشف آثار بسیاری در این قلعه گردید، از جمله در سال ۱۹۳۸ مجموعه لوح های گچی متعلق به کلیسا و هفت لوح متعلق به سربازخانه ها یافته شد و در سال ۱۹۸۱ قبور و سلاح هایی متعلق به جنگ های صلیبی، در سال ۱۹۸۵ اشیای متنوع و جمجمه های بزرگان مسیحی و بقایای اسلحه و اشیای سفالی. حصن الاکراد با نقشه ای واحد و در یک زمان ساخته نشده و الزامات دفاعی باعث شکل گیری آن در دوره های مختلف شده است. این قلعه که برای سکونت هزاران مرد جنگی ساخته شده است، از بزرگ ترین و زیباترین و مهم ترین قلعه های نظامی قرون وسطا به شمار می رود و راه آن بسیار صعب العبور بوده است. علاوه بر نظامیان، صنعتگران و بردگان نیز در آنجا ساکن بودند. ساخت این قلعه اگرچه ابداعی مهم برای حفظ امنیت و دفاع بوده، اما نمونه حصار خارجی یا دیوار مضاعفی که دور قلعه را فراگرفته است، قبلاً در قسطنطنیه بیزانسی و بغداد زمان خلفای عباسی ساخته شده بود. [ ۱]
قدیمی ترین اشاره به حصن الاکراد در متون عربی به اوایل قرن ۱۱ بازمی گردد. امیر حمص، شبل الدوله نصربن مرداس، دراوایل قرن ۱۱ جمعی از کردها را به آنجا جابه جا کرد. صلیبیون ابتدا در ۱۰۹۹ در مسیرشان به طرف اورشلیم، مدتی حصن الاکراد را از ساکنان آن گرفتند. در ۱۱۰۹ تانکرد، نایب السلطنه انطاکیه، به دستور حاکم انطاکیه، قلعه را بار دیگر تصرف کرد؛ و چند سال بعد آلب ارسلان سلجوقی، حاکم وقت حلب، مدت کوتاهی قلعه را محاصره کرد. در ۱۱۴۲ ریموند، حاکم طرابلس، قلعه را تسخیر کرد و آن را در اختیار شوالیه های هوسپیتالر قرار داد و آنان قسمت هایی از قلعه را مرمت کردند. در طی قرون، زلزله های پی درپی و حوادث طبیعی صدمات زیادی به قلعه زدند، اما حاکمان آن را مرمت و بازسازی کردند. پس از حملات نورالدین زنگی بر صلیبیون، شوالیه های هوسپیتالر از ۱۱۶۰ به تقویت دژهای خود، از جمله حصن الاکراد، پرداختند. در جنگ های صلیبی، چندین بار مسلمانان، و از جمله صلاح الدین ایوبی در قرن ۱۲، قلعه را محاصره کردند. این قلعه در قرن ۱۳ در اختیار الظاهر بیبرس، سلطان مملوکی، بود. وی صارم الدین قایماز، نایب السلطنه مملوکی، را برای حاکمیت آنجا برگزید و دستور ساخت بناهای جدید و مرمت قلعه را داد و با نظارت خودش، خندق و دیگر خرابی های قلعه را بازسازی کردند و دو برج در جانب جنوبی قلعه ساختند. حصن الاکراد با منجنیق های زیادی تجهیز و کتیبه هایی از جمله کتیبه تاریخ تجدید بنا در آن نصب گردید. در قرن ۱۳، سلطان قلاوون مملوکی حاکم قلعه شد و به دستور او برج مستطیل شکلی در قسمت جنوبی حصار خارجی قلعه تعبیه گردید. در ۱۴۵۷ حصن الاکراد به دست لهستانی ها افتاد. اجزای قلعه تا قرن ۱۸ با توجه به مرمت ها و بازسازی های گذشته سالم باقی مانده بود، اما وجود قریه ای کوچک در کنار قلعه موجب آسیب فراوان به آن شد. از ۱۹۲۷، حصن الاکراد به عنوان اثری تاریخی تحت نظارت اداره باستان شناسی و موزه های سوریه درآمد. اطراف قلعه خالی از سکنه شد و مورد حفاظت و مرمت قرار گرفت، به طوری که امروزه این قلعه یکی از مهم ترین آثار گردشگری سوریه شده است. [ ۲] [ ۳]

حِصْنُ الْاَکراد
حِصْنُ الْاَکراد
(یا: قلعةالحِصن) دژی در بلندای ۷۵۰متری کوه منفرد خلیل، مسلط بر دشت بُقََیعه، در ۶۰کیلومتری حمص، واقع در کشور سوریه. نهرالکبیر از پایین این قلعه می گذرد. موقعیتی سوق الجیشی دارد و در عهد رومیان موضع مقدم آنان برای تهدید قلمرو مسلمانان بود. طبق متون مصری در زمان حملۀ رامسس دوم، در این ناحیه شهری به نام شبتون (شَبتونه) وجود داشت. در منابع عربی نخستین بار در قرن ۵ق از آن یاد شده است. پیش از جنگ های صلیبی دژی کوچک بود، که حصن السَفح خوانده می شد. شِبل الدوله نصر جمعی از کُردان را به منظور جلوگیری از حملۀ غربیان به طرابلس به آن جا برد و از آن پس حصن الاکراد خوانده شد (۴۲۲ق/۱۰۳۰م). در ۴۹۲ق (۱۰۹۹م) فرانک های صلیبی دژ را گشودند. آلپ ارسلان بدان جا حمله کرد، اما کاری از پیش نبرد (۵۰۸ق/۱۱۱۵م). در ۵۳۷ق شهسواران یوحنای قدیس قلعه را مستحکم ساختند و با دو بارو و بناهای مسکونی و تجهیزات دفاعی مجهز کردند. همواره در حدود ۶۰ شوالیه در این محل می زیستند، اما در ۶۳۰ق (۱۲۳۳م) نزدیک به ۲هزار سوار و پیاده در آن جا گرد آمده بودند. سرانجام، بَیبَرس قلعه را تصرّف کرد (۶۶۹ق/۱۲۷۱م). در پایان جنگ های صلیبی از اهمیت افتاد. این قلعه، که در مآخذ اروپایی دورۀ جنگ های صلیبی با نام کرک دُ شوالیه (کرک شهسواران) شهرت داشت، چندبار از زلزله آسیب دید و دوباره تعمیر شد. بخش های باقی مانده از آن را فرانسویان برای سوری ها تعمیر و بازسازی کردند (۱۹۴۷).