حصبه

حَصْبه، تیفوئید یا تب تیفوئید[ ۱] یک بیماری عفونی است که در اثر عفونت باکتری Salmonella enterica سویه تیفی ایجاد می شود. این بیماری واگیردار بوده و از طریق آب و غذای آلوده به مدفوع شخص بیمار گسترش می یابد. علایم بیماری پس از شش تا سی روز از ابتلا بروز کرده و معمولاً با تب بالا، یبوست، درد شکم، ضعف، تهوع خفیف، بی اشتهایی و سردرد ( درد استخوان ) همراه است. در بعضی بیماران لکه های قرمزپوستی و گیجی دیده شده و وقوع اسهال نیز غیر معمول است.
این بیماری مختص انسان ها بوده و در خون و رودهٔ افراد و سپس نقاط دیگر رشد کرده و تکثیر می شود. روش شناسایی این باکتری در بدن بیمار شامل کشت باکتری یا تست دی ان ای باکتری در نمونه های مدفوع، خون و مغز استخوان بیمار است. کشت باکتری دشوار است و بهترین روش شناسایی باکتری، تست مغز استخوان است. [ ۲]
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۷، تعداد افراد مبتلا به تب تیفوئید بین ۱۶ تا ۳۳ میلیون نفر می باشد، و سالانه بین ۵۰۰٬۰۰۰ تا ۶۰۰٬۰۰۰ تن از این بیماری تلف می شوند.
در سال ۲۰۱۳ حدود ۱۶۱ هزار مرگ به علت حصبه گزارش شده است و اکثر این افراد نوزادان و کودکان و افراد مسن در جنوب و جنوب شرق آسیا هستند. در آمریکا حدود ۴۰۰نفر به طور سالیانه به این بیماری مبتلا می شوند که ۷۵درصد این افراد طی سفر به مناطق و کشورهای با شیوع بالای این بیماری مبتلا شده اند. [ ۳]
در مجموع تب تیفوئید در کشورهای پیشرفته بسیار نادر است. شیوع آن در آسیای جنوب شرقی، آسیای مرکزی و جنوب آفریقا بیش تر است.
میکروب بیماری تیفوئید از راه دهان وارد دستگاه گوارش شده و از آنجا به سایر نقاط بدن می رسد و نشانه های بیماری را پدیدار می سازد، میکروب باسیل از راه مدفوع به خارج راه می یابد مدفوع و صفرا در دوران استقرار بیماری آلوده می باشند. گاهی در ادرار و استفراغ بیماران نیز باسیل وجود دارد. بیشتر بیماران در دوران نقاهت هم عامل انتشار میکروب به شمار می روند.
• سرایت مستقیم: پرستاران و مراقبان بیماران از راه دست های خود آلوده می گردند. آنهایی که لگن بیمار را برمی دارند یا لباس و ملحفه های وی را عوض می کنند و در معرض آلودگی مستقیم قرار دارند؛ بنابراین اگر کمال نظافت بعد از تماس با مریض رعایت شود آلودگی ناچیز خواهد شد. برخی از پزشکان حصبه را بیماری دست های کثیف نامیده اند.
• سرایت غیرمستقیم: آب - بهترین منبع آلودگی را تشکیل می دهد و این مطلب در آلودگی های لوله های آب یک محله یا یک قنات و آلوده کردن تعداد زیادی از افراد با ثبات می رسد، گذشته از آب، مواد غذایی، شیر و سبزیجات و نرم تنان دریایی ( صدف ها و میگوها و… ) نیز ممکن است توسط آب آلوده گردند.
• پیش از این یخ غیربهداشتی یک عامل انتقال بیماری در ایران به شمار می رفت.
• آلودگی شیر، پنیر تازه توسط آب آلوده یا دست های آلوده دیده شده است.
• سبزیجات، سبزیجاتی را که با کود انسانی می کارند احتمال آلودگی آن زیاد است.
• نرم تنان دریائی و صدف ها و میگو غیره یکی از منابع آلودگی در کشورهای اروپایی به شمار می آیند. صدفهایی که در مسیر پساب و رودخانه های کثیف قرار می گیرند آلوده می شوند.
• مگس هم عامل مهمی در پخش بیماری است.
• در آزمایشگاه ها افرادی که با کشت و مطالعات این میکروب ها سروکار دارند ممکن است تصادفاً آلوده گردند، پزشکان بخش های عفونی هم بدلایل بالا بیشتر در معرض آلودگی می باشند.
• پودر گوشت، تخم مرغ و سایر مواد غذائی هم ممکن است عامل سرایت بیماری باشند.

حصبه (typhoid fever)
(یا: تب تیفویید) بیماری وخیم مسری جهاز هاضمه، که عامل آن باکتری سالمونّلاتیفی است، و معمولاً از طریق شبکه آبرسانی آلوده سرایت می کند. خون ریزی شکم و روده و آسیب دیدن طحال ویژگی بارز حصبه است. درمان نیز با تجویز آنتی بیوتیک است. ده تا چهارده روز پس از نوشیدن آب آلوده علائمی بروز می کند که شامل تب، سردرد، سرفه، یبوست و کهیر است. تزریق واکسن ترکیبی تی ای بی علیه حصبه و بیماری خفیف تر مرتبط با آن معروف به شبه حصبه مصونیت ایجاد می کند. گونه ای از حصبه در اواخر دهه ۱۹۹۰ در تاجیکستان بروز کرد که در برابر همه آنتی بیوتیک های شناخته شده مقاوم بود.