حسینی قزوینی شرف الدین فضل الله

[ویکی نور] وی از ادیبان و مورخان و شاعران سده های هفتم و هشتم (روزگار ایلخانان مغول) بود و همزمان با کسانی؛ مانند رشیدالدین فضل الله و جوینی می زیست. او در بحبوحه اقتدار مغولان و کمابیش در 660ق در قزوین به دنیا آمد و در دستگاه وزیران ایرانی عهد ایلخانان به خدمت گزاری سرگرم بود. او همچنین مدتی به اتابک نصرت الدین لُر خدمت رساند و در شعر خود، او و خواجه غیاث الدین محمد رشیدی را ستود. وی در 732ق در دشت اوجان با پایمردی غیاث الدین به دربار اولجاتیو راه یافت و همراه خواجه به تبریز رفت و در 684 در خدمت اتابک نصرت الدین بود. همچنین شعرهایی در ستایش غیاث الدین محمد و شمس الدین بغال و ... در سروده های وی یافت می شود.
شعر او را «متصنع» خوانده و عبدالله بن فضل الله شیرازی، نویسنده تاریخ وصاف را فرزند او دانسته و از این رو، برخی از تذکره نویسان شرف الدین را با عزالدین فضل الله شیرازی، پدر وصاف الحضره یکی شمرده اند. برای نمونه، ادوارد براون چنین پنداشته، اما با توجه به اینکه شرف الدین فضل الله قزوینی از سادات حسینی و عزالدین فضل الله، پدر وصاف الحضره از مردمان شیراز بوده است، سخن او را نمی توان درست دانست. افزون بر این، پدر وصاف الحضره در سی سالگی شرف الدین متولد شده است و بنابراین، هیچ نسبتی میان آن دو نیست و تنها در نام (فضل الله) و تخلص (شرف) به یک دیگر می مانند. باری، قزوینی در روزگار خود شاعری پرآوازه بود؛ چنان که محمد بن بدر جاجرمی در مونس الاحرار او را «الامام الفاضل افتخار شعراء المتأخرین» خواند.
الترسل النصرتیه، نوشته شده، پس از 727ق از آثار او به شمار می رود؛ اما کتاب شهیر او المعجم فی آثار ملوک العجم است که اکنون «المعجم» خوانده می شود. همچنین اثر دیگری به نام ثعلب و مبرد (نام های دو نحوی معروف) به وی منسوب است. شرف الدین نزدیک به 740ق در هشتاد سالگی درگذشت.
المعجم فی آثار ملوک العجم / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده