[ویکی نور] «ابوطالب حسینی تربتی»، معروف به عَریضی، مردی خراسانی از نیمه اول سده 11ق17/م. است که هیچ اطلاعی درباره او در دست نیست، جز اینکه کتابی را از ترکی جغتایی به فارسی برگردانده است.
این کتاب که به «ملفوظات تیمور» یا «واقعات تیموری» شهرت یافته، شامل شرح زندگی، آراء و اندیشه های سیاسی و نظامی سردودمان گورکانیان است که به ادعای ابوطالب، اصل آن را خود امیر تیمور انشاء کرده است.
ابوطالب در مقدمه کوتاه این کتاب، گزارش داده است که در سفری به مکه و مدینه، در کتابخانه حاکم یمن به نام جعفر پاشا، به کتابی ترکی برخورده که در آن، تیمور از رویدادهای زندگی خود از 7 تا 70 سالگی و نیز نظریات و تدابیرش در زمینه کشورداری و اداره نظامات سپاه سخن رانده است.
این گزارش را افضل بخاری در مقدمه ملفوظات صاحب قران با مختصر شاخ وبرگ اضافی تکرار کرده است. به گفته وی، ابوطالب ضمن سفر به سرزمین های روم و عربستان، در یمن با جعفر پاشا، امیر آنجا آشنا شد و او کتاب ارزشمندی را که در کتابخانه خود داشت، به وی نشان داد و ابوطالب بی درنگ به ترجمه فارسی آن کمر بست و این کار عظیم را در هندوستان به پایان برد.
ابوطالب سپس ترجمه خود را در 1047ق/ 1637م به شاه جهان، فرزند جهانگیر گورکانی، امپراتور وقت هند که از اعقاب امیر تیمور بود، پیش کش کرد، اما شاه جهان متوجه کاستی و فزوده هایی در ترجمه ابوطالب شد و دریافت که این ترجمه شامل پاره ای اطلاعات است که در ظفرنامه شرف الدین علی یزدی (د 858ق1454/م) و دیگر تاریخ های مستند نیامده است و یا بخش هایی از آن با گزارش های شرف الدین مطابقت ندارد. بنابراین محمد افضل بن تربیت خان بخاری را مأمور کرد تا ترجمه وی را از اغلاط بپیراید و با مندرجات ظفرنامه یزدی هماهنگ سازد. این ترجمه بازبینی شده، نام «ملفوظات صاحب قران» به خود گرفت.
در اینکه محمد افضل تا چه حد در کار ابوطالب تغییرات و اصلاحات انجام داده باشد، اظهارنظرهای صاحب نظران متفاوت است. در میان گفته های آنان به عبارتی چون «اصلاح پاره ای اغلاط تاریخی»، «تجدید نظر اساسی» و «تحریر نو و مفصل تر» برمی خوریم. به نظر الیوت، این تغییرات مهم تر و بزرگ تر از آنچه واقعاً بوده، وانمود شده است. به گزارش وی، وقتی چارلز استوارت بخشی از ملفوظات ابوطالب را به انگلیسی ترجمه کرد، دو نسخه از ملفوظات صاحب قران، کار محمد افضل را دریافت داشت. وی آنها را با ترجمه ابوطالب مقایسه کرد و تنها چیزی که در کار محمد افضل اضافه دید، قطعاتی بود از ظفرنامه یزدی، توضیحی در مورد بعضی جرئیات حذف شده در کار ابوطالب و کوشش در اثبات سنّی بودن تیمور.
این کتاب که به «ملفوظات تیمور» یا «واقعات تیموری» شهرت یافته، شامل شرح زندگی، آراء و اندیشه های سیاسی و نظامی سردودمان گورکانیان است که به ادعای ابوطالب، اصل آن را خود امیر تیمور انشاء کرده است.
ابوطالب در مقدمه کوتاه این کتاب، گزارش داده است که در سفری به مکه و مدینه، در کتابخانه حاکم یمن به نام جعفر پاشا، به کتابی ترکی برخورده که در آن، تیمور از رویدادهای زندگی خود از 7 تا 70 سالگی و نیز نظریات و تدابیرش در زمینه کشورداری و اداره نظامات سپاه سخن رانده است.
این گزارش را افضل بخاری در مقدمه ملفوظات صاحب قران با مختصر شاخ وبرگ اضافی تکرار کرده است. به گفته وی، ابوطالب ضمن سفر به سرزمین های روم و عربستان، در یمن با جعفر پاشا، امیر آنجا آشنا شد و او کتاب ارزشمندی را که در کتابخانه خود داشت، به وی نشان داد و ابوطالب بی درنگ به ترجمه فارسی آن کمر بست و این کار عظیم را در هندوستان به پایان برد.
ابوطالب سپس ترجمه خود را در 1047ق/ 1637م به شاه جهان، فرزند جهانگیر گورکانی، امپراتور وقت هند که از اعقاب امیر تیمور بود، پیش کش کرد، اما شاه جهان متوجه کاستی و فزوده هایی در ترجمه ابوطالب شد و دریافت که این ترجمه شامل پاره ای اطلاعات است که در ظفرنامه شرف الدین علی یزدی (د 858ق1454/م) و دیگر تاریخ های مستند نیامده است و یا بخش هایی از آن با گزارش های شرف الدین مطابقت ندارد. بنابراین محمد افضل بن تربیت خان بخاری را مأمور کرد تا ترجمه وی را از اغلاط بپیراید و با مندرجات ظفرنامه یزدی هماهنگ سازد. این ترجمه بازبینی شده، نام «ملفوظات صاحب قران» به خود گرفت.
در اینکه محمد افضل تا چه حد در کار ابوطالب تغییرات و اصلاحات انجام داده باشد، اظهارنظرهای صاحب نظران متفاوت است. در میان گفته های آنان به عبارتی چون «اصلاح پاره ای اغلاط تاریخی»، «تجدید نظر اساسی» و «تحریر نو و مفصل تر» برمی خوریم. به نظر الیوت، این تغییرات مهم تر و بزرگ تر از آنچه واقعاً بوده، وانمود شده است. به گزارش وی، وقتی چارلز استوارت بخشی از ملفوظات ابوطالب را به انگلیسی ترجمه کرد، دو نسخه از ملفوظات صاحب قران، کار محمد افضل را دریافت داشت. وی آنها را با ترجمه ابوطالب مقایسه کرد و تنها چیزی که در کار محمد افضل اضافه دید، قطعاتی بود از ظفرنامه یزدی، توضیحی در مورد بعضی جرئیات حذف شده در کار ابوطالب و کوشش در اثبات سنّی بودن تیمور.
wikinoor: حسینی_تربتی،_ابوطالب