حسین جودت

حسین جودت مشهور به میرزا حسین خان جودت ( ۱۲۷۱ –۱۳ بهمن ۱۳۶۸ ) از فعالان فرهنگی، سیاسی، مطبوعاتی و نویسنده و مترجم معاصر ایران بود. تحصیلات خود را در مدرسه علمیه دارالفنون به پایان رسانیده و به زبان های فارسی، عربی، فرانسه و انگلیسی تسلط کامل داشت. وی در خانواده ای زاده شد که پدرش میرزا جعفر خان در دستگاه ناظم السلطنه که ریاست کشیک خانه گارد مخصوص شاه ( یکی از مهم ترین مشاغل در دربار ناصرالدین شاه قاجار ) و حفاظت از دربار قاجاریه به عهده وی محول شده بود. میرزا جعفر خان را به سمت رئیس سواره نظام گارد شاه ( قول لار آقاسی ) منصوب و رتق و فتق امور و نظارت بر تحصیلات فرزندان خود را نیز به وی واگذار نموده بود، موقرالسلطنه پسر ارشد ناظم السطنه از روشنفکران دربار شاه و پیرو افکار و اقدامات امیر کبیر و خواهان اصلاحات در سیستم استبدادی دربار بود، وی مبادرت به تهیه و نوشتن شبنامه هائی علیه در بار می نمود، و مسئولیت خطیر تکثیر و پخش شب نامه ها را که کار بسیار دشواری بود، به میرزا جعفر خان پدر میرزا حسین خان جودت که مورد احترام و اعتماد و اطمینان و دارای عواملی جهت انجام این منظور بود واگذار نمود، در اثر تکرار و پخش شب نامه ها این عمل توسط جاسوسان دربار کشف و در نتیجه موقرالسلطنه داماد شاه مغضوب دربار شد، و به دستور درباریان میرزا جعفرخان پدر میرزا حسین خان جودت نیز در ( انبار ) یا زندان سیاسی قاجار زندانی و به غل و زنجیر کشیده شد؛ که در نتیجه این رفتار و شکنجه ها و طولانی شدن مدت زندان پس از مدت زمان کوتاهی پس از آزادی از زندان بعلت ضعف و ناتوانی بدرود حیات می گوید.
مقارن با فارغ التحصیلی وی، و بنا به درخواست کفیل معارف گیلان قویم الدوله، از رئیس تعلیمات وقت میرزا سهام الدین خان، در تهران در رابطه با نیاز مبرم مدرسه احمدیه رشت به یک معلم در رشته ریاضی، مقرر شد بین دانشجویان فارغ التحصیل از مدرسه علمیه دارالفنون دررشته ریاضی با طرح مسائلی از دروس حساب و هندسه و جبر مسابقه ای برگزار شود، موفق ترین آن ها انتخاب و به معارف گیلان معرفی شود. حسین جودت با حل کلیه مسائل مطرح شده انتخاب، و به معارف گیلان معرفی شد. بدین گونه جودت به گیلان راه یافت و رهسپار آن دیار شد؛ و فعالیت های فرهنگی و مطبوعاتی و سیاسی خود را رسماً شروع نمود. وی علاوه بر تدریس، در سال ۱۲۹۵ جمعیت فرهنگ گیلان را بنیاد نهاد، و تا سال ۱۳۱۰ نیز این جمعیت فعال بود. جودت امتیاز روزنامه بیداری را داشت و روزنامه کمیته دموکرات رشت، روزنامه بیداری بود وی سپس به جرگه انقلاب گیلان پیوست. در انقلاب گیلان ابتدا محمد جعفر کنگاوری به سمت کمیسر معارف تعیین شد، چون وی کمتر به کارهای اداری علاقه داشت، کار معارف آن ایالت به میرزا حسین خان جودت واگذار شد، نخستین کار جودت تحویل گرفتن اداره از صدیق اعلم بود. در این رابطه عیسی صدیق ( وزیر فرهنگ در سال های ۱۳۲۰ و ۱۳۲۶ خورشیدی ) ، درکتاب یادگار عمر[ ۱] می نویسد: حسین جودت که به سر پرستی معارف گیلان معین شده بود اداره را از روی دفاتر و اسناد از من تحویل گرفت.