حسن رشدیه

حاجی میرزا حسن رشدیه با توصیه و مشورت پدرش که از روحانیان بود تصمیم گرفت که به جای رفتن به نجف و خواندن درس طلبگی روانه استانبول و مصر و بیروت گردد و آموزگاری نوین را یاد بگیرد.
او به بیروت رفت و در آن جا سبک نوین آموزش الفبا و دروس جدید مانند حساب و هندسه و تاریخ و جغرافیا را آموخت. سپس در تفلیس مشغول به کار شد.
هنگام بازگشت ناصرالدین شاه از سفر فرنگ، رشدیه طرح های آموزشی خود را ارائه کرد و شاه او را مأمور کرد که به ایران آمده و همین سبک را در شهرهای ایران راه اندازی کند.
او پدر شهناز آزاد بود. یک محله اعیان نشین در شمال شرق تبریز در جنب بلوار باغمیشه به افتخار وی، شهرک رشدیه نام گذاری شده است.
میرزا حسن تبریزی که بعدها به رشدیه اشتهار یافت «. . فرزند ملا مهدی از علمای بنام تبریز و سارا خانم نوهٔ صادق خان شقاقی بود که با فرزندانش به امر فتحعلی شاه شهید شدند. او در سال ۱۲۶۷ ه‍. ق در تبریز چشم به جهان گشود…»
" او تحصیلات مقدماتی را نزد پدر خود فرا گرفت و بر اثر استعداد و حافظهٔ ای که داشت، در اندک زمانی یکی از علمای تبریز به شمار می رفت. چنان که در ۲۲ سالگی امام جماعت یکی از مساجد تبریز بود. "
" در آن روزها، سه روزنامهٔ فارسی در خارج از ایران چاپ می شد: حبل المتین در کلکته، اختر و ثریا در استانبول. هر سهٔ این روزنامه ها به تبریز می رسید. رشدیه به خواندن این روزنامه ها بسیار شایق بود و آن ها را مکرر می خواند. از روزنامهٔ ثریا، استفادهٔ بیشتری می کرد. چنان که در کفایه التعلیم ( کتاب درسی مدارس ) بعدها نوشته بود: روزنامهٔ ثریا بسی تاریکی ها را روشن کرد. "
در همان روزها، در یکی از شماره های ثریا نوشته بود:
در اروپا از هر هزارنفر، یک نفر بی سواد است و در ایران از هر هزار نفر، یک نفر با سواد؛ و این از بدی اصول تعلیم است…