حسن خلق

[ویکی فقه] حُسن خُلق، از فضائل اخلاقی مورد تأکید در قرآن و حدیث است.
مفهوم حسن خُلق در سنّت اسلامی، در دو دلالت خاص و عام به کار میرود.در معنای خاص، حسن خلق بر فضائل اخلاقیِ ناظر بر مدارا و حسن معاشرت با مردم دلالت دارد و در معنای عام، مراد از آن، مجموعه تمامی رفتارهای نیکو و اخلاق پسندیده است.حسن خلق، به معنای نرم خویی، پاکیزه گفتاری، گشاده رویی و منش زیبا و با دیگران پاکیزه برخورد کردن است.
آیات ناظر
در قرآن ، اصطلاح حسن خُلق ذکر نشده است اما مفسران، برخی آیات را ناظر بر این مفهوم دانسته اند، از جمله آیه های ۱۳۴ و ۱۵۹ آل عمران و به خصوص آیه ۱۹۹ اعراف که به جامع ترین آیه در مکارم اخلاق مشهور است این آیات، مطابق معنای خاص حسن خلق، به گذشت، عطوفت و مدارا با مردم اشاره دارند.
← معادل های قرآنی
در احادیث، حسن خلق به معنای جمع تمامی فضائل اخلاقی، در میان ویژگیهای مؤمنان، جایگاه ممتازی دارد.در برخی احادیث، از حسن خلق، به «خُلْقُ اللّهِ الأَعظَم» تعبیر شده است و آن را مخصوص افراد برگزیده و عارفان عالی مقام دانسته اند که جز خداوند کسی حقیقت آن را نمی داند.
← نبوی مشهور
...

[ویکی شیعه] حُسْنِ خُلْق؛ اصطلاحی اخلاقی به معنای خوی خوش و اخلاق و برخورد نیکو با دیگران و از فضایل اخلاقی که در روایات معصومین ستایش شده است. امام صادق(ع) حسن خلق را یکی از ۱۰ صفت انبیای الهی برشمرده است. در روایات امامان شیعه برای این فضیلت اخلاقی آثار دنیوی و اخروی فراوانی برشمرده شده که برخی از آن ها عبارتند از: جبران کمبود عبادت، افزایش رزق، جلب محبت و ایجاد لطافت در گفتار.
حُسن خلق(به عربی: حسن الخلق) ترکیب اضافی به معنای نرم خویی و خوش گفتاری و گشاده رویی در برخورد با دیگران است. اما معانی دیگری نیز برای آن آورده اند از جمله:
برخی واژه ها که در قرآن کریم، روایات و منابع اخلاق اسلامی به گونه ­ای هم معنی با خوش خلقی یا جزء لازم خوش خلقی یا از مصادیق برتر حسن خلق و یا نقطه مقابل آن هستند عبارتند از:

[ویکی اهل البیت] حسن خلق دو معنا دارد: معنای عام و معنای خاص. حسن خلق به معنای عام عبارت است از مجموعه خصلت های پسندیده ای که لازم است انسان روح خود را به آن ها بیاراید. حسن خلق به معنای خاص عبارت است از خوش رویی، خوش رفتاری، حسن معاشرت و برخورد پسندیده با دیگران.
دین مقدس اسلام، همواره پیروان خود را به نرمخویی و ملایمت در رفتار با دیگران دعوت می کند و آنان را از درشتی و تندخویی باز می دارد. قرآن کریم در ستایش پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «اِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظیمٍ؛ به درستی که تو به اخلاق پسندیده و بزرگی آراسته شده ای».
حسن خلق و گشاده رویی از بارزترین صفاتی است که در معاشرت های اجتماعی باعث نفوذ محبت شده و در تأثیر سخن اثری شگفت انگیز دارد. به همین جهت خدای مهربان، پیامبران و سفیران خود را انسان هایی عطوف و نرمخو قرار داد تا بهتر بتوانند در مردم اثر گذارند و آنان را به سوی خود جذب نمایند. این مردان بزرگ برای تحقق بخشیدن به اهداف الهی خود با برخورداری از حسن خلق و شرح صدر، چنان باملایمت و گشاده رویی با مردم روبرو می شدند که نه تنها هر انسان حقیقت جویی را به آسانی شیفته خود می ساختند و او را از زلال هدایت سیراب می کردند بلکه گاهی دشمنان را نیز شرمنده و منقلب می کردند.
مصداق کامل این فضیلت، وجود مقدس رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله است. قرآن کریم، این مزیت گرانبهای اخلاقی را عنایتی بزرگ از سوی ذات مقدس خداوند دانسته، می فرماید: «فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَو کُنْتَ فَظّاً غَلیظَ الْقَلْبِ لانْفَضوُا مِنْ حَولِکَ؛ در پرتو رحمت و لطف خدا با آنان مهربان و نرمخو شده ای و اگر خشن و سنگدل بودی از گردت پراکنده می شدند».
بسیار اتفاق می افتاد که افراد با قصد دشمنی و به عنوان اهانت و اذیت به حضور ایشان می رفتند ولی در مراجعت مشاهده می شد که نه تنها اهانت نکرده اند بلکه با کمال صمیمیت اسلام را پذیرفته و پس از آن، رسول اکرم صلی الله علیه و آله محبوب ترین فرد در نزد آنان به شمار می رفت.
ارزشی که اسلام برای انسان خوشرفتار قائل است، تنها به مؤمنان محدود نمی شود بلکه غیر آنان نیز اگر این فضیلت را دارا باشند، از مزایای ارزشی آن بهره مند می شوند.
در تاریخ چنین آمده است: علی علیه السلام از سوی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مأمور شد تا با سه نفر که برای کشتن ایشان هم پیمان شده بودند، پیکار کند. آن حضرت یکی از سه نفر را کشت و دو نفر دیگر را اسیر کرد و خدمت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله آورد. پیامبر صلی الله علیه و آله اسلام را بر آن دو عرضه کرد و چون نپذیرفتند، فرمان اعدام آنان را به جرم توطئه گری صادر کرد. در این هنگام جبرئیل بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل شد و عرض کرد: خدای متعال می فرماید یکی از این دو نفر را که مردی خوش خلق و سخاوتمند است، عفو کن. پیامبر نیز از قتل او صرف نظر کرد، وقتی علّت عفو را به فرد مزبور اعلام کردند و دانست که به خاطر داشتن این دو صفت نیکو مورد عفو الهی واقع شده، شهادتین را گفت و اسلام آورد.

[ویکی فقه] حسن خلق (قرآن). حسن خلق، مایه قرار گرفتن آدمی، در زمره عبادالرحمن است و تبدیل دشمنیها به دوستیهای ریشه دار، از آثار حسن خلق می باشد.
حسن خلق، مایه قرار گرفتن آدمی، در زمره عبادالرحمن است: «وعباد الرحمـن الذین یمشون علی الارض هونـا واذا خاطبهم الجـهلون قالوا سلـمـا» بندگان خاص خداوند رحمن آنها هستند که با آرامش و بیتکبر بر زمین راه می روند و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند به آنها سلام می گویند (و با بیاعتنائی و بزرگواری می گذرند).
← تذلل و تواضع مؤمنین
تبدیل دشمنیها به دوستیهای ریشه دار، از آثار حسن خلق می باشد: «ولا تستوی الحسنة ولا السیئة ادفع بالتی هی احسن فاذا الذی بینک وبینه عدوة کانه ولی حمیم» هرگز نیکی و بدی یکسان نیست، بدی را با نیکی دفع کن، تا دشمنان سرسخت همچون دوستان گرم و صمیمی شوند! در حالی که مخالفان حق سلاحی جز بد گوئی و افتراء و سخریه و استهزاء و انواع فشارها و ستمها ندارند، باید سلاح شما پاکی و تقوا و سخن حق و نرمش و محبت باشد. آری مکتب ضلالت جز چنان ابزاری را نمی پسندد مکتب حق تنها از چنین وسائلی بهره گیری می کند.
← معنای حسنة و سیئة
مدارا و خوش خلقی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم با مردم، از عوامل گرایش آنان به سوی آن حضرت بوده است: «فبما رحمة من الله لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک...» به (برکت) رحمت الهی، در برابر آنها (مردم) نرم (و مهربان شدی)! و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو، پراکنده می شدند... . در آیه فوق، نخست اشاره به یکی از مزایای فوق العاده اخلاقی پیامبر صلی الله علیه و آله شده و می فرماید: در پرتو رحمت و لطف پروردگار، تو با مردم مهربان شدی در حالی که اگر خشن و تندخو و سنگدل بودی از اطراف تو پراکنده می شدند.
← معنای فظ
...