حسن اسماعیلی دوم

حسن اسماعیلی دوم ( ۵۲۰ـ۵۶۱ق)
(معروف به عَلی ذِکْرِه السَّلام) چهارمین خداوند الموت (۵۵۷ـ۵۶۱ق). فرزند محمد بن بزرگ امید. بزرگ ترین حادثه در دورۀ کوتاه فرمانروایی حسن اعلام قیامت و برداشتن قوانین شریعت از اسماعیلیان بود. گویند وی در سال هایی که هنوز پدرش زنده بود برای آن که نشان دهد بالاتر از شریعت است در نهان شراب می نوشید و پاره ای از اسماعیلیان نیز این کار را نشانۀ آن می دانستند که او امام راستین است. پدرش ۲۵۰ تن از پیروان حسن را کشت و ۲۵۰ تن دیگر را از الموت بیرون راند و حسن نیز تا مرگ پدر خاموش ماند. اما همین که به فرمانروایی رسید، چون مطالعات وسیعی در احوال و طرایق صوفیه داشت کوشید تا با آوردن دیدگاه های آنان در میان اسماعیلیان، امید اصلاحاتی را که آنان از دیرباز امید انجام آن را داشتند برآورده کند. وی در ۱۷ رمضان ۵۵۹ق نمایندگانی از گروه های پراکندۀ اسماعیلیان سراسر ایران را به الموت فراخواند و در پیامی که اظهار داشت از نزد امام رسیده، اعلام قیامت کرد و قوانین شریعت را از اسماعیلیان برداشت. وی در این پیام، خود را حجت و سرانجام، خلیفه یا نمایندۀ امام نامید و رفته رفته چنان نشان داد که به معنای روحانی کلمه همان امام زمان و از نوادگان نَزار است. اما دیری نگذشت که به دست برادرزن خود، حسن نامور، که از هواداران شریعت بود کشته شد.