میرزا حسن خان اسفندیاری ملقب به محتشم السلطنه ( ۱۲۴۶ تهران – ۵ اسفند ۱۳۲۳ تهران ) از سیاستمداران و دولتمردان برجسته دوره قاجار و پهلوی است که سالها در دولتهای مختلف دوران قاجار سمت وزارت داشت و در دوران پهلوی به ریاست مجلس شورای ملی رسید. انعقاد نخستین عهدنامه میان ایران و افغانستان، برپایی نخستین نمایشگاه کالاهای ایرانی، تأسیس نخستین مدرسه صنعتی، نهادن سنگ بنای بانک ملی و توسعه صنعت ابریشم در ایران از خدمات محتشم السلطنه است.
... [مشاهده متن کامل]
محتشم السلطنه از خاندان اسفندیاری بود که از خاندان های معروف ایران و نور مازندران در دوره قاجار و پهلوی بودند. نسب این خانواده به شاخه ای از اسپهبدان طبرستان موسوم به پادوسبانیان می رسد. پادوسبانیان سلسله ای ساسانی تبار بودند که از حدود سال ۴۰ هجری تا دوران شاه عباس صفوی بر بخش هایی از طبرستان ( بعداً مازندران ) حکمرانی می کردند. علی اسفندیاری ( نیما یوشیج ) و محتشم السلطنه از مشهورترین اعضای این خاندانند. در عصر قاجار و پهلوی، وزرا و نمایندگان مجلس و چهره های سیاسی و علمی و هنرمندان متعددی از میان افراد این خانواده برخاستند.
پدرش میرزا محمد صدیق الملک از کارمندان وزارت امور خارجه بود. خودش نیز پس از پایان تحصیل در دارالفنون، به تبعیت از پدر به عضویت وزارت امور خارجه درآمد و پس از مدتی به عنوان نایب سفارت به برلین اعزام شد. در این مأموریت به زبان های فرانسه، آلمانی و انگلیسی تسلط پیدا کرد.
میرزا حسن خان در مأموریت آلمان موفق شد با اتو فون بیسمارک صدراعظم این کشور مذاکراتی به عمل آورد. سال ها بعد که اسفندیاری به عنوان رئیس هیئت نمایندگی ایران برای شرکت در تاجگذاری جورج ششم پادشاه انگلستان عازم لندن بود، در برلن با آدولف هیتلر ملاقات و گفتگو کرد و حتی در این ملاقات شوخ طبعی نیز کرد. هیتلر از او پرسید: «آیا شما سابقاً در آلمان مأموریت داشته اید؟» و او پاسخ داد: «بله، البته قبل از تولد شما».
میرزا حسن خان پس از مأموریت در زمان بیسمارک به ایران بازگشت و به ریاست اداره دول غیرهمجوار وزارت خارجه منصوب شد. در سال ۱۲۷۳ خورشیدی به او عنوان جناب و نشان درجه اول شیر و خورشید داده شد. یک سال قبل از قتل ناصرالدین شاه به لقب محتشم السلطنه مفتخر شد و با سمت ژنرال قنسول ( سرکنسول ) به شبه قاره هند عزیمت کرد. در هنگام سفر سوم مظفرالدین شاه به اروپا جزو ملتزمان رکاب بود و در دوره محمدعلی شاه سمت مترجم حضوری وی را داشت. در کابینه امین السلطان اتابک معاون وزارت خارجه شد و در کابینه مشیرالسلطنه که در هفدهم خرداد ۱۲۸۷ تشکیل شد، به وزارت عدلیه رسید .
... [مشاهده متن کامل]
محتشم السلطنه از خاندان اسفندیاری بود که از خاندان های معروف ایران و نور مازندران در دوره قاجار و پهلوی بودند. نسب این خانواده به شاخه ای از اسپهبدان طبرستان موسوم به پادوسبانیان می رسد. پادوسبانیان سلسله ای ساسانی تبار بودند که از حدود سال ۴۰ هجری تا دوران شاه عباس صفوی بر بخش هایی از طبرستان ( بعداً مازندران ) حکمرانی می کردند. علی اسفندیاری ( نیما یوشیج ) و محتشم السلطنه از مشهورترین اعضای این خاندانند. در عصر قاجار و پهلوی، وزرا و نمایندگان مجلس و چهره های سیاسی و علمی و هنرمندان متعددی از میان افراد این خانواده برخاستند.
پدرش میرزا محمد صدیق الملک از کارمندان وزارت امور خارجه بود. خودش نیز پس از پایان تحصیل در دارالفنون، به تبعیت از پدر به عضویت وزارت امور خارجه درآمد و پس از مدتی به عنوان نایب سفارت به برلین اعزام شد. در این مأموریت به زبان های فرانسه، آلمانی و انگلیسی تسلط پیدا کرد.
میرزا حسن خان در مأموریت آلمان موفق شد با اتو فون بیسمارک صدراعظم این کشور مذاکراتی به عمل آورد. سال ها بعد که اسفندیاری به عنوان رئیس هیئت نمایندگی ایران برای شرکت در تاجگذاری جورج ششم پادشاه انگلستان عازم لندن بود، در برلن با آدولف هیتلر ملاقات و گفتگو کرد و حتی در این ملاقات شوخ طبعی نیز کرد. هیتلر از او پرسید: «آیا شما سابقاً در آلمان مأموریت داشته اید؟» و او پاسخ داد: «بله، البته قبل از تولد شما».
میرزا حسن خان پس از مأموریت در زمان بیسمارک به ایران بازگشت و به ریاست اداره دول غیرهمجوار وزارت خارجه منصوب شد. در سال ۱۲۷۳ خورشیدی به او عنوان جناب و نشان درجه اول شیر و خورشید داده شد. یک سال قبل از قتل ناصرالدین شاه به لقب محتشم السلطنه مفتخر شد و با سمت ژنرال قنسول ( سرکنسول ) به شبه قاره هند عزیمت کرد. در هنگام سفر سوم مظفرالدین شاه به اروپا جزو ملتزمان رکاب بود و در دوره محمدعلی شاه سمت مترجم حضوری وی را داشت. در کابینه امین السلطان اتابک معاون وزارت خارجه شد و در کابینه مشیرالسلطنه که در هفدهم خرداد ۱۲۸۷ تشکیل شد، به وزارت عدلیه رسید .
