[ویکی نور] حسن ابراهیم حسن، مورخ و مترجم مصری است. او در 1310ق (1271ش) / 1892 در شهر طنطا در مصر به دنیا آمد. پس از اتمام تحصیلات مقدماتی، وارد مدرسه عالی تربیت معلم و سپس دانشگاه ملی مصر (نام فعلی آن: دانشگاه قاهره) شد و در 1338ق (1299ش) / 1919 تحصیلاتش را به پایان رساند و با گرفتن راتبه (بورس) دولتی راهی انگلستان گردید. رساله دکتری خود را با عنوان «فاطمیان در مصر - با تأکید دستاوردهای سیاسی و دینی آنها» زیر نظر مستشرق مشهور، توماس ارنولد، در دانشگاه لندن به پایان رساند و در 1307ش / 1928 در رشته فلسفه تاریخ فارغ التحصیل شد.
پس از آن، حسن ابراهیم حسن به قاهره بازگشت. از 1315 تا 1321ش / 1936 - 1942، در دانشگاه قاهره تاریخ اسلام تدریس کرد، سپس به ریاست دانشکده ادبیات این دانشگاه رسید و در 1330ش / 1951، رئیس دانشگاه اَسْیوط شد.
حسن ابراهیم حسن دومین مورخ مصری (پس از عزیز سوریال عطیه) بود که در دانشگاه های امریکا، پنسلوانیا و کالیفرنیا، تاریخ اسلام و تاریخ خاور نزدیک را درس داد. او همچنین در دانشگاه رباط در مغرب و دانشگاه بغداد در عراق به تدریس پرداخت. وی در 1347ش / 1968 در بغداد درگذشت و جنازه اش به قاهره منتقل و در آنجا دفن گردید.
حسن ابراهیم حسن علاقه خاصی به تاریخ فاطمیان داشت. وی با تألیف عبید اللّه المهدی امام الشیعة الاسماعیلیة و مؤسس الدولة الفاطمیة فی بلاد المغرب، با مشارکت طه احمد شرف (قاهره 1327ش / 1948)، و المعز لدین اللّه الفاطمی (قاهره 1333ش / 1964) نشان داد که در زمینه تاریخ فاطمیان، از مورخان پیشتاز است. او همچنین توجه ویژه ای به موضوع گسترش اسلام در جهان داشت و در این زمینه بیش از سایر مورخان نسل اول مصر از خود علاقه نشان داد و کتاب هایی چون انتشار الاسلام فی القارة الأوربیة، انتشار الاسلام و العُروبة فی ما یلی الصحراء الکبری جنوباً و فی شرقی القارة الافریقیة و غربیها (قاهره 1336ش / 1957) و نیز مقالاتی چون «انتشار الاسلام بین المغول و التتار» در مجله کلیة الآداب، جامعة القاهرة (1312ش / 1933) و «انتشار الاسلام فی الهند» در همان مجله (1323ش / 1944) نوشت که الگویی برای مورخانی چون حسین مؤنس و حسن ابراهیم محمود شد.
دیگر آثار او عبارتند از: النُظُم الاسلامیة که آن را با همکاری برادرش، علی ابراهیم حسن، نوشته است (قاهره 1318ش 1939/)؛ مصر الاسلامیة من الفتح العربی الی الفتح العثمانی (قاهره 1321ش / 1942)؛ زعماء الاسلام (قاهره 1332ش / 1953)؛ الیمن البلاد السعیدة (قاهره 1337ش / 1958)؛ مقاله «کافور الاخشید و المأمون و علیٌّ الرضا» در مجله کلیة الآداب و ترجمه چند کتاب به عربی: السیادة العربیة و الشیعة و الاسرائیلیات فی عهد بنی أمیة، اثر فان فلوتن (1302ش / 1923)؛ اوراق البَردی العربیة بدار الکتب المصریة، اثر گرومان (1313ش / 1934)؛ الدعوة الی الاسلام، اثر توماس ارنولد (1326ش / 1947) و سیرة القاهرة، اثر استانلی لین پول (1329ش / 1950).
برجسته ترین اثر تاریخی وی کتاب چهار جلدی تاریخ الاسلام السیاسی و الدینی و الثَقافی است که به زبان های دیگر، از جمله انگلیسی و فارسی، ترجمه شده است.
پس از آن، حسن ابراهیم حسن به قاهره بازگشت. از 1315 تا 1321ش / 1936 - 1942، در دانشگاه قاهره تاریخ اسلام تدریس کرد، سپس به ریاست دانشکده ادبیات این دانشگاه رسید و در 1330ش / 1951، رئیس دانشگاه اَسْیوط شد.
حسن ابراهیم حسن دومین مورخ مصری (پس از عزیز سوریال عطیه) بود که در دانشگاه های امریکا، پنسلوانیا و کالیفرنیا، تاریخ اسلام و تاریخ خاور نزدیک را درس داد. او همچنین در دانشگاه رباط در مغرب و دانشگاه بغداد در عراق به تدریس پرداخت. وی در 1347ش / 1968 در بغداد درگذشت و جنازه اش به قاهره منتقل و در آنجا دفن گردید.
حسن ابراهیم حسن علاقه خاصی به تاریخ فاطمیان داشت. وی با تألیف عبید اللّه المهدی امام الشیعة الاسماعیلیة و مؤسس الدولة الفاطمیة فی بلاد المغرب، با مشارکت طه احمد شرف (قاهره 1327ش / 1948)، و المعز لدین اللّه الفاطمی (قاهره 1333ش / 1964) نشان داد که در زمینه تاریخ فاطمیان، از مورخان پیشتاز است. او همچنین توجه ویژه ای به موضوع گسترش اسلام در جهان داشت و در این زمینه بیش از سایر مورخان نسل اول مصر از خود علاقه نشان داد و کتاب هایی چون انتشار الاسلام فی القارة الأوربیة، انتشار الاسلام و العُروبة فی ما یلی الصحراء الکبری جنوباً و فی شرقی القارة الافریقیة و غربیها (قاهره 1336ش / 1957) و نیز مقالاتی چون «انتشار الاسلام بین المغول و التتار» در مجله کلیة الآداب، جامعة القاهرة (1312ش / 1933) و «انتشار الاسلام فی الهند» در همان مجله (1323ش / 1944) نوشت که الگویی برای مورخانی چون حسین مؤنس و حسن ابراهیم محمود شد.
دیگر آثار او عبارتند از: النُظُم الاسلامیة که آن را با همکاری برادرش، علی ابراهیم حسن، نوشته است (قاهره 1318ش 1939/)؛ مصر الاسلامیة من الفتح العربی الی الفتح العثمانی (قاهره 1321ش / 1942)؛ زعماء الاسلام (قاهره 1332ش / 1953)؛ الیمن البلاد السعیدة (قاهره 1337ش / 1958)؛ مقاله «کافور الاخشید و المأمون و علیٌّ الرضا» در مجله کلیة الآداب و ترجمه چند کتاب به عربی: السیادة العربیة و الشیعة و الاسرائیلیات فی عهد بنی أمیة، اثر فان فلوتن (1302ش / 1923)؛ اوراق البَردی العربیة بدار الکتب المصریة، اثر گرومان (1313ش / 1934)؛ الدعوة الی الاسلام، اثر توماس ارنولد (1326ش / 1947) و سیرة القاهرة، اثر استانلی لین پول (1329ش / 1950).
برجسته ترین اثر تاریخی وی کتاب چهار جلدی تاریخ الاسلام السیاسی و الدینی و الثَقافی است که به زبان های دیگر، از جمله انگلیسی و فارسی، ترجمه شده است.
wikinoor: حسن_ابراهیم_حسن