حسام السّلطنه، سلطان مراد میرزا (۱۲۳۳ـ مشهد ۱۲۹۹ق)
از شاهزادگان و رجال دورۀ قاجار. فرزند عباس میرزا نایب السلطنه بود و پس از مرگ پدر، حاکم ارسباران (قراچه داغ) گردید و در زمان محمدشاه قاجار و حرکت او به سوی هرات، مأمور امنیت منطقۀ بختیاری شد. در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، خراسان را فتح کرد، فتنۀ سالار را فرونشاند و سپس حاکم خراسان شد و به «حسام السلطنه» ملقب گردید (۱۲۶۶ق). او در مدت حکومت خود بر خراسان امنیت را در آن سامان برقرار و از حملات ترکمانان جلوگیری کرد. در همان ایام، انگلستان با حمایت دوست محمدخان افغان بر آن بود تا ایالت هرات را از ایران جدا کند، ولی حسام السلطنه آن جا را محاصره کرد و انگلیس را از هرات بیرون راند (۱۲۷۳ق). اما انگلیس بندر بوشهر را محاصره و دولت ایران حسام السلطنه را ناگزیر به ترک محاصرۀ هرات کرد (۱۲۷۵ق) و هرات برای همیشه از ایران جدا شد. او سپس سال ها به تناوب حاکم فارس، یزد، اصفهان، کردستان و کرمانشاه و خراسان بود چندی نیز به فرمان میرزا حسین خان سپهسالار از حکومت خراسان معزول شد ولی دوباره به همان سمت منصوب گشت و سرانجام در ایام حکومت خراسان درگذشت و در حرم امام رضا (ع) دفن شد. سلطان مراد میرزا در تاریخ قاجار به «فاتح هرات» مشهور است.
از شاهزادگان و رجال دورۀ قاجار. فرزند عباس میرزا نایب السلطنه بود و پس از مرگ پدر، حاکم ارسباران (قراچه داغ) گردید و در زمان محمدشاه قاجار و حرکت او به سوی هرات، مأمور امنیت منطقۀ بختیاری شد. در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، خراسان را فتح کرد، فتنۀ سالار را فرونشاند و سپس حاکم خراسان شد و به «حسام السلطنه» ملقب گردید (۱۲۶۶ق). او در مدت حکومت خود بر خراسان امنیت را در آن سامان برقرار و از حملات ترکمانان جلوگیری کرد. در همان ایام، انگلستان با حمایت دوست محمدخان افغان بر آن بود تا ایالت هرات را از ایران جدا کند، ولی حسام السلطنه آن جا را محاصره کرد و انگلیس را از هرات بیرون راند (۱۲۷۳ق). اما انگلیس بندر بوشهر را محاصره و دولت ایران حسام السلطنه را ناگزیر به ترک محاصرۀ هرات کرد (۱۲۷۵ق) و هرات برای همیشه از ایران جدا شد. او سپس سال ها به تناوب حاکم فارس، یزد، اصفهان، کردستان و کرمانشاه و خراسان بود چندی نیز به فرمان میرزا حسین خان سپهسالار از حکومت خراسان معزول شد ولی دوباره به همان سمت منصوب گشت و سرانجام در ایام حکومت خراسان درگذشت و در حرم امام رضا (ع) دفن شد. سلطان مراد میرزا در تاریخ قاجار به «فاتح هرات» مشهور است.