حَزین لاهیجی، محمّدعلی (اصفهان ۱۱۰۳ـ بنارس ۱۱۸۰ق)
عالم، تذکره نویس، و وقایع نگار سفری و شاعر صوفی مسلک ایرانی. در شهرهای مختلف ایران و عربستان تحصیل کرد و سرانجام به هند رفت (۱۱۴۶ق). با آن که پادشاهان و حکام هند او را حرمت می گذاشتند، به سبب اوضاع بدِ هند و مردمش، آنان را هجو می کرد. به فلسفۀ اشراق و عرفان نظری و عملی بیش از دیگر مکتب های فلسفی توجه داشت و دربارۀ آیین هایی چون مسیحیت، یهود، زردشت، صابئین و مذاهب مختلف اسلام تحقیق کرد. از شعرای سبک هندی است و اشعارش بیشتر رنگ و بوی صوفیانه دارد. بسیاری از آثار وی در علوم گوناگون از بین رفته است. از آثارش: پنج دیوان که آخرین آن ها چاپ شده است (تهران، ۱۳۷۴ش)؛ سفرنامۀ تاریخ حزین/ سوانح عمری (اصفهان، ۱۳۳۲ ش)؛ تذکرة المعاصرین که شرح حال ۱۰۰ تن از علما و شعرای اواخر روزگار صفوی است (اصفهان، ۱۳۳۴ش؛ تهران، ۱۳۷۵ش)؛ مدة العمر که مهم ترین یادداشت های زندگی مؤلف است (حیدرآباد دکن، ۱۳۴۸ق).
عالم، تذکره نویس، و وقایع نگار سفری و شاعر صوفی مسلک ایرانی. در شهرهای مختلف ایران و عربستان تحصیل کرد و سرانجام به هند رفت (۱۱۴۶ق). با آن که پادشاهان و حکام هند او را حرمت می گذاشتند، به سبب اوضاع بدِ هند و مردمش، آنان را هجو می کرد. به فلسفۀ اشراق و عرفان نظری و عملی بیش از دیگر مکتب های فلسفی توجه داشت و دربارۀ آیین هایی چون مسیحیت، یهود، زردشت، صابئین و مذاهب مختلف اسلام تحقیق کرد. از شعرای سبک هندی است و اشعارش بیشتر رنگ و بوی صوفیانه دارد. بسیاری از آثار وی در علوم گوناگون از بین رفته است. از آثارش: پنج دیوان که آخرین آن ها چاپ شده است (تهران، ۱۳۷۴ش)؛ سفرنامۀ تاریخ حزین/ سوانح عمری (اصفهان، ۱۳۳۲ ش)؛ تذکرة المعاصرین که شرح حال ۱۰۰ تن از علما و شعرای اواخر روزگار صفوی است (اصفهان، ۱۳۳۴ش؛ تهران، ۱۳۷۵ش)؛ مدة العمر که مهم ترین یادداشت های زندگی مؤلف است (حیدرآباد دکن، ۱۳۴۸ق).