[ویکی فقه] حزب (در ترکی: حریت و ائتلاف فرقه سی)، بزرگ ترین حزب مخالف با حزب حاکم اتحاد و ترقی در عثمانی است.
حزب حریت و ائتلاف ــ که بخش مخفی و رهبری آن «جمعیت» و بخش علنی و مجموعه نمایندگانش در مجلس مبعوثان، «فرقه» (حزب) نامیده می شد ــ به سبب نقشی که مؤسسان آن در تغییر رژیم سیاسی در عثمانی داشته اند، رهبر سیاسی انقلاب ۲۳ جمادی الآخره ۱۳۲۶/ ۲۳ ژوئیه ۱۹۰۸ به شمار آمده است. حزب حریت و ائتلاف در ۲۹ ذیقعده ۱۳۲۹/ ۲۱ نوامبر ۱۹۱۱ اعلام موجودیت کرد.
شخصیت های بارز این حزب
این حزب از افراد و احزاب مخالفِ غالباً درون مجلس، از محافظه کاران و سنّت گرایان گرفته تا لیبرالهای تجددخواه، تشکیل شده بود. ناتوانی این احزاب و گروهها از مخالفت با انحصارطلبی اتحاد و ترقی و کنار زدن آن از اریکه قدرت، عمده ترین عامل به هم پیوستن آنان بود. گذشته از احزاب مخالف با حزب حاکم، بسیاری از نمایندگان ملیت ها و قومیت هایی چون بلغاری، یونانی، آلبانیایی، ارمنی و عرب (برای تفصیل مناسبات هر کدام از آن ها با حزب مورد بحث ــ که عموماً، ضمن مخالفت با بینش ملی گرایانه و مرکزمدار اتحاد و ترقی، به ظاهر از اتحاد و تمامیت امپراتوری عثمانی جانب داری می کردندــ به حزب حریت و ائتلاف پیوستند. نمایندگان مستقل مجلس نیز، که در آغاز به هیچ یک از دو حزب رقیب وابستگی نداشتند، سرانجام با پیوستن به این حزب تازه تأسیس، آن را تقویت کردند. برخی مؤسسان این حزب ــ که تنها اشتراکشان دشمنی با اتحاد و ترقی بودــ عبارت بودند از: صادق بیگ، سرهنگِ سابق و از مؤسسان و اعضای مهم جمعیت اتحاد و ترقی ؛ماهر سعید، از ترکهای جوان اولیه و از بنیان گذاران حزب احرار اسماعیل گوملجنه لی، رئیس حزب اهالی رضا توفیق بولوکباشی و رضانور در این حزب، لیبرالها با محافظه کاران، روحانیان سنّت گرا با روشنفکران اصلاح طلب و مشروطه خواهان با طرفداران استبداد همکاری داشتند. رجال سیاسی متنفذی چون شاهزاده صباح الدین، محمد کامل پاشا و شریف پاشا نیز از حامیان آن به شمار می رفتند دامادْ فریدپاشا به ریاست حزب حریت و ائتلاف برگزیده شد، اما با بحرانی تر شدن مناسبات این حزب با حزب حاکم، در اواخر ربیع الاول ۱۳۳۰/ اواسط مارس ۱۹۱۲ از ریاست استعفا کرد و مشیر فؤادپاشا جانشین او شد.
مهمترین اصول حزب
اهمّ اصول برنامه ۶۸ مادّه ای حزب حریت و ائتلاف به این قرار بود :۱) عثمانی گرایی. با گرایش روزافزون اتحادیون (اعضای حزب اتحاد و ترقی و طرفداران آنان) به ترک گرایی، این حزب که چنان گرایشی را در یک حکومت چند ملیتی، باعث اضمحلال و از هم پاشیدن حکومت می انگاشت، از آرمان عثمانی گرایی سنّتی دفاع کرد.۲) عدم تمرکز و تأکید بر اصالت ابتکار فردی. ۳) مشروطه خواهی . ائتلافیون از حکومت مشروطه دفاع می کردند و بر آن بودند که اتحادیون حکومت را به انحراف کشیده اند و باید آن را به جای خودش برگرداند.۴) اقتصاد آزاد. حزب حریت و ائتلاف در امور اقتصادی با حزب حاکم هم نظر و با جریانهای سوسیالیستی و امثال آن مخالف بود، اما درباره نحوه وام گرفتن خارجی با حزب حاکم اختلاف نظر داشت د. ترک، ذیل" Hurriyet ve Itilaf Firkasi").۵) مخالفت با اصلاحات اجتماعیِ اساسی.
احزاب همراه حزب حریت و ائتلاف
...
حزب حریت و ائتلاف ــ که بخش مخفی و رهبری آن «جمعیت» و بخش علنی و مجموعه نمایندگانش در مجلس مبعوثان، «فرقه» (حزب) نامیده می شد ــ به سبب نقشی که مؤسسان آن در تغییر رژیم سیاسی در عثمانی داشته اند، رهبر سیاسی انقلاب ۲۳ جمادی الآخره ۱۳۲۶/ ۲۳ ژوئیه ۱۹۰۸ به شمار آمده است. حزب حریت و ائتلاف در ۲۹ ذیقعده ۱۳۲۹/ ۲۱ نوامبر ۱۹۱۱ اعلام موجودیت کرد.
شخصیت های بارز این حزب
این حزب از افراد و احزاب مخالفِ غالباً درون مجلس، از محافظه کاران و سنّت گرایان گرفته تا لیبرالهای تجددخواه، تشکیل شده بود. ناتوانی این احزاب و گروهها از مخالفت با انحصارطلبی اتحاد و ترقی و کنار زدن آن از اریکه قدرت، عمده ترین عامل به هم پیوستن آنان بود. گذشته از احزاب مخالف با حزب حاکم، بسیاری از نمایندگان ملیت ها و قومیت هایی چون بلغاری، یونانی، آلبانیایی، ارمنی و عرب (برای تفصیل مناسبات هر کدام از آن ها با حزب مورد بحث ــ که عموماً، ضمن مخالفت با بینش ملی گرایانه و مرکزمدار اتحاد و ترقی، به ظاهر از اتحاد و تمامیت امپراتوری عثمانی جانب داری می کردندــ به حزب حریت و ائتلاف پیوستند. نمایندگان مستقل مجلس نیز، که در آغاز به هیچ یک از دو حزب رقیب وابستگی نداشتند، سرانجام با پیوستن به این حزب تازه تأسیس، آن را تقویت کردند. برخی مؤسسان این حزب ــ که تنها اشتراکشان دشمنی با اتحاد و ترقی بودــ عبارت بودند از: صادق بیگ، سرهنگِ سابق و از مؤسسان و اعضای مهم جمعیت اتحاد و ترقی ؛ماهر سعید، از ترکهای جوان اولیه و از بنیان گذاران حزب احرار اسماعیل گوملجنه لی، رئیس حزب اهالی رضا توفیق بولوکباشی و رضانور در این حزب، لیبرالها با محافظه کاران، روحانیان سنّت گرا با روشنفکران اصلاح طلب و مشروطه خواهان با طرفداران استبداد همکاری داشتند. رجال سیاسی متنفذی چون شاهزاده صباح الدین، محمد کامل پاشا و شریف پاشا نیز از حامیان آن به شمار می رفتند دامادْ فریدپاشا به ریاست حزب حریت و ائتلاف برگزیده شد، اما با بحرانی تر شدن مناسبات این حزب با حزب حاکم، در اواخر ربیع الاول ۱۳۳۰/ اواسط مارس ۱۹۱۲ از ریاست استعفا کرد و مشیر فؤادپاشا جانشین او شد.
مهمترین اصول حزب
اهمّ اصول برنامه ۶۸ مادّه ای حزب حریت و ائتلاف به این قرار بود :۱) عثمانی گرایی. با گرایش روزافزون اتحادیون (اعضای حزب اتحاد و ترقی و طرفداران آنان) به ترک گرایی، این حزب که چنان گرایشی را در یک حکومت چند ملیتی، باعث اضمحلال و از هم پاشیدن حکومت می انگاشت، از آرمان عثمانی گرایی سنّتی دفاع کرد.۲) عدم تمرکز و تأکید بر اصالت ابتکار فردی. ۳) مشروطه خواهی . ائتلافیون از حکومت مشروطه دفاع می کردند و بر آن بودند که اتحادیون حکومت را به انحراف کشیده اند و باید آن را به جای خودش برگرداند.۴) اقتصاد آزاد. حزب حریت و ائتلاف در امور اقتصادی با حزب حاکم هم نظر و با جریانهای سوسیالیستی و امثال آن مخالف بود، اما درباره نحوه وام گرفتن خارجی با حزب حاکم اختلاف نظر داشت د. ترک، ذیل" Hurriyet ve Itilaf Firkasi").۵) مخالفت با اصلاحات اجتماعیِ اساسی.
احزاب همراه حزب حریت و ائتلاف
...
wikifeqh: حزب_حریت_و_ائتلاف_ترکیه