حزب جمهوری اسلامی

[ویکی فقه] حزب جمهوری اسلامی، اولین و مهم ترین حزب در جمهوری اسلامی ایران می باشد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ضرورت ایجاد تشکیلات و به وجود آوردن نوعی انسجام و هماهنگی درونی میان نیروهای سیاسی و مبارز مذهبی، از اموری بود که بعد از شهریور ۱۳۲۰ و خصوصآ بعد از کودتای ۲۸ مرداد، ذهن بعضی از فعالان سیاسی متدین را به خود مشغول کرده بود. این اندیشه در میان تنی چند از روحانیان که از ۱۳۴۱ش با نهضت امام خمینی همفکر و همراه بودند، از ۱۳۵۶ش، که اوضاع سیاسی ایران به سرعت در حال تحول بود، قوّت گرفت. با دستگیری و تبعید بعضی از افراد مؤثر در این امر، از قبیل آیت الله العظمی خامنه ای و با تشدید فشارها، پیگیری موضوع سازماندهی نیروهای مبارز مذهبی و ایجاد تشکیلات برای آنها، برای مدتی در حدود یک سال متوقف شد.
تأسیس حزب جمهوری اسلامی
در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ش و پس از بازگشت و آزادی فعالان سیاسی ـ مذهبی از تبعید و زندان، ضرورت ایجاد تشکیلاتی منسجم در قالب یک «حزب» بیشتر احساس شد و امکان همفکری و همکاری برای چنین کاری نیز فراهم گشت. چنین بود که در پاییز و زمستان ۱۳۵۷ش، همان چهره های روحانی که این اندیشه را از قبل در سر داشتند و با امام خمینی (ره) نیز در ارتباط بودند در کنار فعالیتهای دیگری که در ماههای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برعهده داشتند، اندیشه تأسیس حزب را نیز دنبال کردند و هم زمان با بازگشت امام خمینی از پاریس به تهران، در فاصله دوازدهم تا بیست و دوم بهمن ۱۳۵۷، آرزوی چند ده ساله و نتیجه همفکریهای یکی دو ساله خود را در قالب اساسنامه و مرامنامه حزبی به نام «حزب جمهوری اسلامی» به ظهور رساندند و پس از جلب موافقت امام خمینی، که به دلیل تجربه بی واسطه خود از عملکرد منفی و ناموفق احزاب در ایران، اصولا نظر مساعدی نسبت به تحزب نداشت، خبر تأسیس حزب جمهوری اسلامی را، به فاصله چند روز پس از فروپاشی حکومت پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی، به مردم اعلام کردند.
مؤسسان حزب
مؤسسان حزب سید محمد حسینی بهشتی ، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، سیدعلی خامنه ای و محمدجواد باهنر بودند که هم زمان با تأسیس حزب، در شورای انقلاب نیز عضویت داشتند. اعلامیه تأسیس حزب را سیدعلی خامنه ای نوشت و نخستین جلسه شورای مرکزی در ۲۹ بهمن ۱۳۵۷ در محل کانون توحید در تهران تشکیل شد. شورا سی تن عضو داشت که افزون بر مؤسسان، ۲۵ تن دیگر غالبآ شخصیتهای فعال در انقلاب، از روحانی و بازاری و دانشگاهی، بودند. سیدمحمد بهشتی نیز به عنوان نخستین دبیرکل حزب انتخاب شد.
اساسنامه حزب
...

[ویکی شیعه] حزب جمهوری اسلامی مهم ترین حزب در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود. شماری از شخصیت های علمی، مذهبی و سیاسی ایران که در پیروزی انقلاب نقش داشتند و از یاران امام خمینی بودند حزب جمهوری اسلامی را در سال ۱۳۵۷ تأسیس کردند. این حزب به خاطر حُسن شهرت مؤسسان روحانی آن، به شدت از سوی جامعه انقلابی ایران مورد استقبال قرار گرفت و سید محمد حسینی بهشتی نخستین دبیرکل حزب جمهوری اسلامی گردید.
وجود تشکیلات سیاسی فراگیر و کارآمد بعد از پیروزی انقلاب و دچار نشدن انقلاب به سرنوشت نهضت مشروطه فلسفه تأسیس حزب جمهوری اسلامی بود. حزب در جهت نیل به مقاصد خود فعالیت های گسترده ای کرد و به موفقیت های مهمی نایل آمد اما بر اثر عواملی از جمله اختلاف اعضای شورای مرکزی و اشتغال رهبران حزب در اداره امور مهم کشور با موافقت امام خمینی در سال ۱۳۶۶ تعطیل شد.
ضرورت ایجاد تشکیلات و به وجود آوردن نوعی هماهنگی درونی میان نیروهای سیاسی و مبارز مذهبی، از اموری بود که بعد از شهریور ۱۳۲۰ و خصوصا بعد از کودتای ۲۸ مرداد، ذهن بعضی از فعالان سیاسی متدین را به خود مشغول کرده بود. مؤسسان حزب با تحلیل اوضاع خاص تاریخی و سیاسی کشور، دریافته بودند که پس از پیروزی انقلاب با قرارگرفتن بار سنگین اداره کشور بر دوش انقلابیان، آن هم بر اساس موازین و آرمان های انقلاب اسلامی، وجود یک تشکیلات سیاسی فراگیر و کارآمد، امری حیاتی است وگرنه انقلاب اسلامی نیز به سرنوشت نهضت مشروطه و موارد مشابه دچار خواهد شد.

مقتدرترین و معروف ترین حزب سیاسی و دینی در دورۀ جمهوری اسلامی ایران. در اسفند۱۳۵۷ش تشکیل شد. مؤسسان این حزب، سید محمد بهشتی ، محمدجواد باهنر، سیدعلی خامنه ای ، اکبر هاشمی رفسنجانی و سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی بودند. سه شخصیت اخیر دبیرکلی حزب را از تأسیس تا انحلال به عهده داشتند. بنیانگذاران حزب همگی عضو شورای انقلاب بودند. حزب جمهوری اسلامی در انتخابات مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی و اولین مجلس شورای اسلامی همراه گروه های ائتلافی ، اکثریت کرسی ها را به دست آورد و بهشتی و هاشمی رفسنجانی از حزب به ترتیب نایب رئیس مجلس خبرگان و رئیس مجلس شورا شدند. بهشتی به ریاست دیوان عالی کشور نیز رسید. با انتخاب بنی صدر به عنوان نخستین رئیس جمهور، میان او و هوادارانش از یک سو و حزب جمهوری اسلامی ، رئیس و اکثریت نمایندگان مجلس ، رئیس دیوان عالی کشور و محمدعلی رجایی نخست وزیر از دیگر سو اختلافات شدیدی بروز کرد که سرانجام به خلع بنی صدر از ریاست جمهوری انجامید. در ۷ تیر۱۳۶۰ش انفجاری در مقر حزب جمهوری اسلامی رخ داد که طی آن ۷۲ تن ، از جمله نخستین دبیرکل این حزب و بعضی از وزرا و نمایندگان مجلس ، شهید شدند. با انتخاب رجایی به ریاست جمهوری ، باهنر دومین دبیرکل حزب به نخست وزیری رسید. در پی انفجار بمب دیگری در ۸ شهریور همان سال در دفتر نخست وزیری و جان باختن رئیس جمهور و نخست وزیر، سیدعلی خامنه ای به عنوان سومین دبیرکل حزب و نیز سومین رئیس جمهوری انتخاب شد و میرحسین موسوی عضو دیگر حزب نیز به نخست وزیری رسید. حزب جمهوری اسلامی سرانجام براثر برخی اختلافات درونی به تقاضای سران آن و موافقت امام خمینی (ره) در خرداد۱۳۶۶ش رسماً منحل شد. روزنامۀ جمهوری اسلامی ارگان این حزب بود.