حزب ایران

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حزب ایران، از احزاب ملی گرا با تمایلات سوسیالیستی بوده و پس از شهریور ۱۳۲۰تشکیل شده است.
هسته اولیه حزب ایران، کانون مهندسین ایران بود که در ۱۳۲۱ش تأسیس شد. کانون در آستانه مجلس چهاردهم به دو جناح تقسیم شد: برخی از مؤسسان و اعضای مهم آن حزب ایران را تأسیس کردند و گروهی دیگر، که چپ گرا و تندرو بودند، اتحادیه مهندسین را تشکیل دادند مهدی بازرگان، یکی از همکاران حزب، نوشته است که انگیزه تأسیس حزب، «احساس ضرورت فعالیت اجتماعی و سیاسی از ناحیه قشر تحصیل کرده» بود و مؤسسان حزب معتقد بودند که اقدامات اصلاحیشان را باید در سطح وکالت و وزارت توسعه دهند و تا زمانی که زمامداری در اختیار افراد سالم و آگاه قرارنگیرد، امور کشور سامان نخواهد یافت. لذا می توان حزب ایران را حزبی با صبغه روشنفکری، نه توده ای، دانست.
پیشنهاد تشکیل حزب
حزب به پیشنهاد غلامعلی فریور، رئیس کانون، شکل گرفت و حدود سی تن از اعضای کانون، عضویت حزب را پذیرفتند. حزب ایران با شعار «برای ایران، با فکر ایرانی به دست ایرانی» و «کار، داد، آزادی» در اردیبهشت ۱۳۲۳ تأسیس گردید شورای انقلاب و دولت موقت، سال تأسیس حزب را ۱۳۲۲ش آورده است.
نامگذاری حزب
به پیشنهاد مکّی، نام حزب را «ایران» گذاشتند. اعضای مؤسس آن چهل تن بودند، برخی از آنان عبارت اند از: غلامعلی فریور، شمس الدین جزایری، احمد زیرک زاده، ناصر معتمد، کاظم حسیبی، مرتضی مصوّر رحمانی، عبداللّه معظمی، حسین مکّی، محسن نصر و محسن خواجه نوری. به گفته مکّی، اللهیار صالح و چند تن دیگر به معرفی وی وارد حزب شدند سعیدی که گفته است اللهیار صالح خود به حزب مراجعه و تقاضای عضویت کرد. پس از مدتی اللهیار صالح، به جهت خوش نامی و سوابق سیاسی، به دبیرکلی حزب برگزیده شد.
مرامنامه حزب ایران
...

دانشنامه آزاد فارسی

از احزاب ملی و غیر دولتی در دورۀ محمدرضا پهلوی. در ۱۳۲۲ش مقارن انتخابات مجلس چهاردهم تشکیل شد و از ۱۳۲۳ش فعالیت خود را رسماً آغاز کرد. بیشتر بنیادگذاران و رهبران حزب، از اعضای «کانون مهندسین ایران » بودند. در ۱۳۲۵ش حزب میهن در حزب ایران ادغام شد. در همین سال، حزب ایران با حزب توده و چند حزب و گروه دیگر ائتلاف کرد و «جبهۀ مؤتلف احزاب آزادی خواه » را تشکیل داد. این ائتلاف، سبب انشعاب در حزب ایران شد و برخی از انشعابیون، حزب وحدت ایران را ایجاد کردند. جبهۀ مؤتلف احزاب آزادی خواه نیز در همان سال از هم گسیخت . در ۱۳۲۷ش، اولین کنگرۀ حزب ایران تشکیل شد و اساسنامۀ حزب به تصویب کنگره رسید. حزب ایران با آغاز نهضت ملی شدن نفت ، به حمایت از این نهضت برخاست و پس از تشکیل جبهۀ ملی ایران، در آبان ۱۳۲۸ش، به عنوان بزرگ ترین سازمان تشکیل دهندۀ این جبهه به آن پیوست . بعضی از اعضای حزب ایران در شمار بنیادگذاران جبهۀ ملی بودند و بعضی از آنان در کابینۀ دکتر مصدق به وزارت رسیدند. حزب ایران در انتخابات مجالس پانزدهم تا هفدهم نیز فعال بود و شماری از اعضای آن در این ادوار به مجلس راه یافتند. با کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش، رهبران حزب ایران بازداشت شدند و با تشکیل «نهضت مقاومت ملی «، این حزب نیز از زمرۀ تشکیل دهندگان نهضت بود. در تیر ۱۳۳۹ش، مرداد ۱۳۴۴ش و آبان ۱۳۵۶ش، حزب ایران همراه دیگر احزاب و تشکل های سیاسی در ایجاد جبهۀ ملی دوم ، سوم، و چهارم مشارکت داشت . حزب ایران در مجموع پایدارترین و فعال ترین احزاب سیاسی ایران بود که طی چندین دهه ، به ویژه نخستین دورۀ فعالیت خود (دهۀ ۱۳۲۰ش ) در سراسر کشور فعالیت گسترده ای کرد و روزنامه ها و نشریاتی در تهران و دیگر شهرستان ها انتشار داد. شفق، جبهه ، مردان کار، جوانان ایران، نبرد امروز، عالم بشریت، فریاد، پرخاش ، جوانان سوسیالیست، نبرد امروز دانشگاه، اخبار ایران، جبهۀ آزادی و باستان ازجمله نشریات این حزب بود.

پیشنهاد کاربران

بپرس