حرکت در کم

[ویکی فقه] کم در لغت به معنای چندی و تعداد و در ریاضیات به معنی مقدار و چیزی است که قابل اندازه گیری است. در اصطلاح فلسفی حرکت در کم عبارتست از تغییر متصل، منظم و تدریجی در کمیت و مقدار جسم . مانند رشد کردن گیاه و حیوان که عبارتست از افزوده شدن تدریجی حجم جسم به طور پیوسته و منظم.
حرکت در کم، از قدیم در میان فلاسفه مطرح بوده است و حتی ابن سینا در مورد آن، با شاگردانش نامه هایی رد و بدل نموده و بحثهای زیادی کرده و اشکالها و ایرادهای خودش را بر آن مطرح کرده است و همین مشکلات در بحث، باعث شد که فلاسفه ای مانند شیخ اشراق ، در این بحث، حرکت کمی را منکر شوند و عده ای مانند ملاصدرا راه حلهایی برای توجیه این حرکت مطرح کنند که البته توسط متاخرین مورد بحث قرار گرفته است.
اقسام حرکت کمی
در عین حال، در حرکت رشدی گیاهان، اثبات حرکت حقیقی مشکل است؛ زیرا بدون شک، رشد نباتی در اثر انضمام مواد خارجی است که در اثر حرکت مکانی، از خارج به درون آنها منتقل می شود و اتصال و انفصال اجزای آنها به صورت دفعی پدید می آید و آنچه حرکت کمی نامیده می شود در واقع مجموعه ای از حرکت های مکانی و اتصالات و انفصالات آنی و دفعی یا کون و فسادها می باشد. دانشمندان قدیم تصور می کردند که جسم محسوس، یکپارچه است و از ذرات اتمی تشکیل نشده است و یا در هنگام انبساط جسم ، نه جرمی خارجی بر آن افزوده می شود و نه حفره هایی در آن ایجاد می گردد و در هنگام انقباض آن، چیزی از جرمش از دست نمی رود، اما با تصویری که فیزیک جدید از جسم و انبساط و انقباض آن و نیز نمو و لاغر شدن آن در اختیار ما قرار داده است، هیچ یک از این فرایندها را نباید حرکت دانست.