حدوث و قدم کلامی

[ویکی فقه] حدوث وقدم از مباحث کلامی درباره چگونگی خلقت عالم می باشد.
مسئله حادث یا قدیم بودن عالم مبحثی است کهن که به تعبیری از قرن ها پیش تاکنون فیلسوفان و متکلمان اعصار مختلف بر سر آن بحث ها کرده اند. این مبحث ارتباط وثیقی با بسیاری از مباحث کلامی دارد، چنان که مباحثی مانند جسم، جوهر و عرض، وجوب و امکان، حرکت و سکون، مکان و زمان و نیز پاره ای از دیگر مسائل در طبیعیات، یا مقدمه این مبحث اند یا تحت تأثیر آن. مباحث حوزه الهیات به معنای اخص نیز اساسآ با این مبحث آغاز می شود و تقریباً هیچ یک از مباحث آن نیست که، هر چند به طور ضمنی، موضع گیری در این بحث مقدمه آن نباشد، تا آن جا که بیش تر متکلمان اعتقاد به حدوث عالم را از زمره ضروریات دین شمرده اند. اهتمام متکلمان به این مبحث باعث شده که اثبات حدوث عالم، که در صدر ادله اثبات وجود خدا بوده است، نهایتآ شکلی مستقل پیدا کند و نیز نقطه آغازی برای انتقال ذهنیت متکلمان از طبیعیات به مباحث مابعدالطبیعه شود.

معنای حدوث و قدم
لغت حدوث، از ریشه حَدَث، به معنای هست شدن چیزی است پس از نیست بودنش، و قدیم، از ریشه قَدَمَ، در معنایی خلاف حدوث به کار می رود. همچنین اشتقاق های مختلف حدث بر تازگی دلالت دارد و قدیم بر امری که مربوط به گذشته باشد و مدت زمان زیادی بر آن گذشته باشد، چنان که در قرآن تعبیر «کَالْعُرجُونِ الْقَدیم» و «اِفْکٌ قَدیم» نیز به همین معنی به کار رفته است و در فارسی معادل «قِدَم» «دیرینه شدن» است که دلالت بر همین معنا دارد.

حدوث و قدم در اصطلاح متکلمان
اصطلاحات کلامی حدوث و قدم و نیز حادث و قدیم با همین معانی لغوی ارتباط دارد. در اصطلاح متکلمان، حادث تعریف های مختلفی پیدا کرده است، از جمله: آنچه بعد از آن که نبود هستی یافت، آنچه برای وجودش ابتدایی هست، آنچه مسبوق به عدم یا مسبوق به غیر است.

اشکالات وارده بر تعاریف متکلمان از حدوث
...