[ویکی فقه] حجیت فتوای مجتهد از اهمیت بسیاری برخوردار است لذا به آیاتی استدلال شده است.
فقیهان در حجّیت فتوای مجتهد بر فرد عامی، به آیاتی استدلال کرده اند:
← آیه ۱۲۲ سوره توبه
بر استدلال به این آیه ، اشکالاتی شده است:الف. از سیاق آیه استفاده می شود که مقصود از اهل ذکر، عالمان اهل کتاب اند؛ بنابراین، شامل مجتهدان و فقیهان نمی شود. از این اشکال پاسخ داده اند که چون آیه بر کبرای کلّی مشتمل است، خصوصیت مورد، سبب نمی شود که اهل ذکر به عالمان اهل کتاب اختصاص داشته باشد؛ بلکه شامل امامان (علیهم السلام) و فقیهان و مجتهدان نیز می گردد. ب. در پاره ای از روایات شیعه ، «اَهلَ الذِّکرِ» به امامان (علیهم السلام) تفسیر شده است؛ بنابراین، مجتهد و فقیه را شامل نمی شود. پاسخ داده اند که این تفسیر از باب تطبیق و ذکر مصداق است، نه این که مقصود، خصوص امامان (علیهم السلام) باشد؛ پس آن روایات تفسیری، بر اختصاص دلالت نمی کند. ج. ظاهر امر به سؤال و توجّه به ذیل آیه «اِن کنتُم لاتَعلَمون» بیان گر این است که غرض و غایت از سؤال حصول علم است، نه این که خداوند ما را به پذیرش جواب متعبّد و ملزم سازد و اگر بار نخست، علم حاصل نشد باید دو مرتبه سؤال کرد و اگر باز هم علم حاصل نشد، برای حصول علم تکرار آن لازم است. مؤید این مطلب، شأن نزول آیه در ارجاع اهل کتاب به عالمان خودشان درباره نبوّت نبیّ اکرم است و روشن است که رسالت و نبوّت از اصول اعتقادی به شمار می رود و در آن، علم و اعتقاد لازم است. و جایی برای تعبّد و اعتماد بر خبر واحد نیست. مؤید دیگر، آیات سابق و لاحق بر این آیه است. پاسخ این است که اشتمال آیه بر تعلیل، خصوصیت مورد را الغا می کند و مفاد آیه این می شود که در آن چه نمی دانید، از جمله احکام عملی به اهل علم مراجعه کنید.
فقیهان در حجّیت فتوای مجتهد بر فرد عامی، به آیاتی استدلال کرده اند:
← آیه ۱۲۲ سوره توبه
بر استدلال به این آیه ، اشکالاتی شده است:الف. از سیاق آیه استفاده می شود که مقصود از اهل ذکر، عالمان اهل کتاب اند؛ بنابراین، شامل مجتهدان و فقیهان نمی شود. از این اشکال پاسخ داده اند که چون آیه بر کبرای کلّی مشتمل است، خصوصیت مورد، سبب نمی شود که اهل ذکر به عالمان اهل کتاب اختصاص داشته باشد؛ بلکه شامل امامان (علیهم السلام) و فقیهان و مجتهدان نیز می گردد. ب. در پاره ای از روایات شیعه ، «اَهلَ الذِّکرِ» به امامان (علیهم السلام) تفسیر شده است؛ بنابراین، مجتهد و فقیه را شامل نمی شود. پاسخ داده اند که این تفسیر از باب تطبیق و ذکر مصداق است، نه این که مقصود، خصوص امامان (علیهم السلام) باشد؛ پس آن روایات تفسیری، بر اختصاص دلالت نمی کند. ج. ظاهر امر به سؤال و توجّه به ذیل آیه «اِن کنتُم لاتَعلَمون» بیان گر این است که غرض و غایت از سؤال حصول علم است، نه این که خداوند ما را به پذیرش جواب متعبّد و ملزم سازد و اگر بار نخست، علم حاصل نشد باید دو مرتبه سؤال کرد و اگر باز هم علم حاصل نشد، برای حصول علم تکرار آن لازم است. مؤید این مطلب، شأن نزول آیه در ارجاع اهل کتاب به عالمان خودشان درباره نبوّت نبیّ اکرم است و روشن است که رسالت و نبوّت از اصول اعتقادی به شمار می رود و در آن، علم و اعتقاد لازم است. و جایی برای تعبّد و اعتماد بر خبر واحد نیست. مؤید دیگر، آیات سابق و لاحق بر این آیه است. پاسخ این است که اشتمال آیه بر تعلیل، خصوصیت مورد را الغا می کند و مفاد آیه این می شود که در آن چه نمی دانید، از جمله احکام عملی به اهل علم مراجعه کنید.
wikifeqh: حجیّت_فتوای_مجتهد