حبیش بن حسن اعسم دمشقی

[ویکی فقه] حُبَیش بن حسن اَعْسَم دمشقی، از برجسته ترین مترجمان نسطوری آثار پزشکی یونانی به عربی و سریانی در سده سوم، شاگرد و خواهرزاده حنین بن اسحاق بوده.
از تاریخ دقیق تولد و مرگ وی اطلاعی در دست نیست.
لقب
عنوان دمشقی احتمالاً دلالت بر زادگاهش دارد. او در بغداد در روزگار متوکل (حک: ۲۳۲ـ۲۴۷) و جانشینانش می زیست. لقب اَعْسَم شاید به سبب وجود نقص یا اعوجاجی در دست یا پایش بوده است. او را پزشکی چیره دست و مهندس نیز دانسته اند، ولی در این موارد نمی توان داوری کرد.
دانش او در زبان یونانی
درباره دانش او در زبان یونانی اختلاف وجود دارد. ابن ندیم او را فقط مترجم سریانی به عربی دانسته و به گفته دیتریش حبیش اگر هم یونانی می دانسته بسیار اندک بوده است، ولی رجوع به منابع، حتی ادامه گفته دیتریش که او را مترجم سوگندنامه بقراط و حشائش دیوسکوریدوس دانسته، ما را به این نتیجه می رساند که دانش او در زبان یونانی اندک نبوده است. حنین بن اسحاق تصریح کرده که کتاب فی العضل و فی العصب را نه او، که حبیش، به عربی ترجمه کرده و ابن ندیم احتمال داده است که ترجمه حشائش از حبیش باشد. قفطی نیز به صراحت گفته که حبیش از یونانی ترجمه می کرده و مایرهوف نوشته که او فی الاورام از جالینوس را زمانی به عربی ترجمه کرد که نسخه کامل سریانی آن وجود نداشت. ماکس سیمون، در ارزیابی ترجمه حبیش از کتاب تشریح جالینوس، به این نتیجه رسیده است که حبیش در کنار ترجمه سریانی، از سه نسخه متن یونانی نیز، به منظور مقابله، استفاده کرده است. ترجمه های بسیاری به نام حبیش باقی مانده ولی عقیده بر این است که ترجمه های او بیش از این تعداد بوده است و کاتبانِ ناآگاه، به دلیل شهرت حنین، در برخورد با نام حبیش در بسیاری موارد آن را حنین ضبط کرده اند. شماری از این ترجمه ها به سفارش کسانی از قبیل محمدبن موسی و احمدبن موسی (بنوموسی)، یوحنابن ماسویه (ابن ماسویه) و ابوالحسن علی بن یحیی (ابن المنجم) صورت گرفته است.
نظر پژوهشگران
...