حاکم نیشابوری محمد بن عبدالله

[ویکی نور] ابوعبداللّه محمد بن عبداللّه بن محمد حاکم نیشابوری عالم و محدّث قرن چهارم و پنجم هجری.وی در سال 321 ه‍ در نیشابور متولد شد ودر سال 405 ه‍ در همین شهر،در اثر سکته درگذشت.ابوعبداللّه حاکم 84سال عمر کرد و تقریبا 75 سال از این 84 سال را به تحصیل و تدریس و تألیف گذرانید.حاکم در طلب دانش های زمان خویش به اقطار مختلف عالم اسلامی، از نیشابور تا عراق و حجاز و ماوراء النهر و دیگر بلاد خراسان سفر کرد.«حاکم» عنوانی است که به جهت تصدّی منصب قضاوت به ابوعبداللّه داده اند.در سیاست برخی به نقش وی در میانجیگری میان سامانیان و آل بویه اشاره کرده اند.شاید تمایلی که حاکم به تشیع داشته و نویسندگان اهل سنت غالبا او را از این بابت، به شدّت، موردانتقاد قرار داده اند و در دوره های بعد دلیل این تشیع او را نقل حدیث«من کنت مولاه فهذا علی مولاه» و حدیث«طیر» دانسته اند،در اصل همین تمایلات سیاسی او بوده است زیرا او در حقیقت برای آشتی میان دو دولت شیعی و متمایل به شیعی ایرانی می کوشیده است و دشمنان او که طرفدار خلافت عباسی بوده اند این کوشش او را نپسندیده اندو او را به تشیع متهم کرده اند و بعدی ها دلیل تشیع او را در نقل این احادیث جستجو کرده اند.
«محمد بن حسین بن احمد المعروف بالخلیفة النیسابوری» مترجم «تاریخ النیسابوریین» حاکم احتمالا در اواخر قرن هفتم و حدود 690 هجری متولد شده است.در کتب رجال اطلاع چندانی دربارۀ این شخص یافت نمی شود.
نسخه ای که امروز از تاریخ نیشابور خلیفه در اختیار ماست،صورت تغییر شکل یافتۀ ترجمه و تلخیص اوست؛یعنی در فاصله حدود 690 تا 750 هجری که دورۀ احتمالی حیات خلیفه است و روزگار کتابت این تلخیص که مسلما باید بعد از هشتصد و هشت هجری باشد، این کتاب دستخوش تغییراتی شده است و در آن بعضی وقایع قرن نهم هجری را نیز وارد کرده اند.ظاهرا حذف و تلخیص هایی ازجانب کاتب در آن اعمال و اطلاعاتی نیز بر آن افزوده شده است.
من کتب اصول الحدیث معرفه علوم الحدیث و کمیه اجناسه
المستدرک علی الصحیحین فی الحدیث