حارث محاسبی

محاسبی در فقه شاگرد شافعی بود. او در بغداد هم به آموختن فقه می پرداخت و هم حدیث روایت می کرد و با آنکه در مباحث کلامی به مخالفت با معتزله می پرداخت و در رد آنها سخن می گفت، پیروان احمد بن حنبل او را مجبور به ترک بغداد و سکونت کوفه کردند. تا حدی عرصه بر وی تنگ شد که هنگام مرگ حارث فقط چهار نفر بر جنازه او حاضر شدند.
حارث با آنکه در فقه، کلام و حدیث مرتبه ای خاص داشت، اما بیشتر در عرفان آوازه یافت و یکی از مشایخ بزرگ تصوف شناخته شد، چنان که او را در تصوف استاد بغدادیان به شمار آوردند.
در این مجموعه برخی از سخنان زیبای این عارف شوریده را از زبان عارف بزرگ و نامی ایران شیخ فریدالدین عطار نیشابوری که در کتاب تذکرة الاولیاء ذکر شده است، بیان می کنیم:
و گفت: تفکر اسباب را به حق قایم دیدن است.
و گفت: علامت انس به حق وحشت است از خلق و گریز است و هرچه خلق در آن است و منفرد شدن به حلاوت ذکر حق تعالی برقدر آنکه انس حق در دل جای می گیرد، بعد از آن انس به مخلوقات از دل رخت بر می گیرد.
و گفت: در همه کارها از سستی عزم حذر کن که دشمن در این وقت بر تو ظفر یابد، و هرگاه که فتور عزم دیدی از خود هیچ آرام مگیر به خدای پناه جوی.
و گفت: هرکه باطن خود را درست کند به مراقبت و اخلاص خدای تعالی ظاهر او آراسته گرداند به مجاهده و اتباع سنت.
منبع: وبلاگ اشعار عرفاتی شعرای بزرگ
• الرعایه لحقوق الله و القیام بها
• الوصایا
• التوهم
• آداب النفوس
• کتاب فی مائیه و معناه
• فهم القرآن و معانیه
• بدء من اناب الی الله
• البعث و النشور
• القصد و رجوع الی الله
• فهم الصلاه
• معاتبه النفس