جیه

جیه یا چیه ( زبان چینی:桀، پین یین:Jié، وید - جایلز:Chieh ) واپسین فرمانروای دودمان شیا در چین بود. او از برای سرنگونیش سرزنش می شود. او با مردمانش بدرفتاری می کرد و از او به نام فرمانروایی ستمگر یاد شده است. آنچنانکه دودمان چین درآینده نگاشتند در واپسین سال پادشاهیش در بامدادان تابستان برف می زد و در میان ماه ژوئیه یخبندان شده بود. رگبار باران ساختمانها را ویران نموده و سرما و گرما جای هم را گرفته بودند و محصولات از میان رفت. پاره ای دانشمندان این رخداد را همبسته با زمستان آتشفشانی - که سرچشمه گرفته از فوران مینوسی ترا در ۱۶۲۸ ( پیش از میلاد ) بود - می دانند.
نزدیک به سال ۱۶۰۰ ( پیش از میلاد ) تانگ توانست چیه را شکست دهد و دودمان شیا را براندازد و دودمان شانگ را بر سر کار آورد.
یک تاریخنویس به نام سیما چیان مردمان شیونگنو را از تبار چون وئی ( 淳維 Ch'un Wei ) پسر جیه می انگارد. این نگره تاکنون نه رد شده است و نه پذیرفته.
در کتابی کهن به نام لیه نوچوان نوشته شده است که معشوقه جیه به نام موشی ( 末喜; Mo Hsi ) با نیروی جنسی خود شوهرش را تباه کرده است. او زنی زیبا بوده ولی ناپاکدامن. او شیفته نوشیدن نوشیدنیهای الکلی، موسیقی، و همچنین تردستان و دختران آوازه خوان بوده است. گویا یک روز از جیه خواسته تا استخری را از شراب پرکنند، و آنگاه دستور دهد سه هزار مرد باده را بنوشند تا استخر خشک شود، تنها برای اینکه موشی به آنها بخندد.