جیزَک یا جیزَخ ( جیزاک و جیزاخ هم نوشته شده ) ( به ازبکی: Жиззах / Jizzax: جیزَک ) یکی از شهرهای ازبکستان است.
شهر جیزک با ۱۲۶٬۴۰۰ نفر جمعیت در سال ۱۹۹۹ میلادی، مرکز ولایت جیزک در ازبکستان مرکزی است. جیزک در شمال خاوری سمرقند و در جادۀ سمرقند به تاشکند قرار گرفته است.
جیزک شهر مهمی در جادۀ ابریشم بود که در چهارراه مهم راه سمرقند به دره فرغانه قرار گرفته بود. شهر جیزک در کنارۀ دشت گرسنه و نزدیک به گردنه جیلانوتی ( دروازۀ تیمور لنگ ) واقع شده و مشرف بر راه های درۀ زرافشان، سمرقند و بخارا است. بیشتر باشندگان این شهر ازبک ها هستند اما اقلیت بزرگی از تاجیک ها هم در این شهر زندگی می کنند.
نام جیزک از زبان ایرانی سغدی گرفته شده و هم ریخت «دِژک» یعنی دژ کوچک است. شهر کنونی جیزک بر روی ویرانه های شهر سغدی اسروشنه ساخته شده است. پس از ورود اسلام به منطقه، شهر جیزک به عنوان بازاری برای دادوستد میان یکجانشینان و کوچ نشینان عمل می کرد و مسلمانان رباط های چندی در آن ساختند. این ساختمان ها محل سکونت غازی ها ( عرب های جنگجو ) بود و بعدها در سدهٔ ۱۹ به صورت دژهایی گسترش یافت که محل اقامت امیران امارت بخارا شد.
ژنرال چرنایف روسی، معروف به «شیر تاشکند» در نخستین تلاش خود برای فتح جیزک شکست خورد ولی در دومین کوشش به موفقیت دست یافت. او در جریان فتح جیزک تنها ۶ نفر از افراد خود را از دست داد درصورتی که ۶٬۰۰۰ نفر از مدافعان شهر را کشت. پس از آن شهر کهن تخریب شد، بقیهٔ ساکنانش تبعید شدند و مستعمره نشینان روس به جیزک آورده شدند.
در سال ۱۹۱۶، جیزک کانون یک قیام ضدروسی شد که به سرعت سرکوب شد. مشهورترین جیزکی یعنی شرف رشیدوویچ رشیدف که دبیر حزب کمونیست ازبکستان شد در سال ۱۹۱۷ در جیزک به دنیا آمد.
شهر امروزی جیزک شهری پردرخت و آرام است که هیچ چیز از دوران پیش از رشیدف در آن باقی نمانده است. این شهر دارای دو دانشگاه و جمعاً حدود ۷٬۰۰۰ دانشجو است. جیزک محل باشگاه تیم فوتبال سغدیانا جیزک است که در لیگ ازبکستان ( Oliy Liga: لیگ عالی یا برتر ) بازی می کند.
در لغت نامهٔ دهخدا زیر عنوان دَیزَک آمده است.
• موزهٔ یادبود شرف رشیدوف
• موزهٔ ولایتی
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفشهر جیزک با ۱۲۶٬۴۰۰ نفر جمعیت در سال ۱۹۹۹ میلادی، مرکز ولایت جیزک در ازبکستان مرکزی است. جیزک در شمال خاوری سمرقند و در جادۀ سمرقند به تاشکند قرار گرفته است.
جیزک شهر مهمی در جادۀ ابریشم بود که در چهارراه مهم راه سمرقند به دره فرغانه قرار گرفته بود. شهر جیزک در کنارۀ دشت گرسنه و نزدیک به گردنه جیلانوتی ( دروازۀ تیمور لنگ ) واقع شده و مشرف بر راه های درۀ زرافشان، سمرقند و بخارا است. بیشتر باشندگان این شهر ازبک ها هستند اما اقلیت بزرگی از تاجیک ها هم در این شهر زندگی می کنند.
نام جیزک از زبان ایرانی سغدی گرفته شده و هم ریخت «دِژک» یعنی دژ کوچک است. شهر کنونی جیزک بر روی ویرانه های شهر سغدی اسروشنه ساخته شده است. پس از ورود اسلام به منطقه، شهر جیزک به عنوان بازاری برای دادوستد میان یکجانشینان و کوچ نشینان عمل می کرد و مسلمانان رباط های چندی در آن ساختند. این ساختمان ها محل سکونت غازی ها ( عرب های جنگجو ) بود و بعدها در سدهٔ ۱۹ به صورت دژهایی گسترش یافت که محل اقامت امیران امارت بخارا شد.
ژنرال چرنایف روسی، معروف به «شیر تاشکند» در نخستین تلاش خود برای فتح جیزک شکست خورد ولی در دومین کوشش به موفقیت دست یافت. او در جریان فتح جیزک تنها ۶ نفر از افراد خود را از دست داد درصورتی که ۶٬۰۰۰ نفر از مدافعان شهر را کشت. پس از آن شهر کهن تخریب شد، بقیهٔ ساکنانش تبعید شدند و مستعمره نشینان روس به جیزک آورده شدند.
در سال ۱۹۱۶، جیزک کانون یک قیام ضدروسی شد که به سرعت سرکوب شد. مشهورترین جیزکی یعنی شرف رشیدوویچ رشیدف که دبیر حزب کمونیست ازبکستان شد در سال ۱۹۱۷ در جیزک به دنیا آمد.
شهر امروزی جیزک شهری پردرخت و آرام است که هیچ چیز از دوران پیش از رشیدف در آن باقی نمانده است. این شهر دارای دو دانشگاه و جمعاً حدود ۷٬۰۰۰ دانشجو است. جیزک محل باشگاه تیم فوتبال سغدیانا جیزک است که در لیگ ازبکستان ( Oliy Liga: لیگ عالی یا برتر ) بازی می کند.
در لغت نامهٔ دهخدا زیر عنوان دَیزَک آمده است.
• موزهٔ یادبود شرف رشیدوف
• موزهٔ ولایتی
wiki: جیزک