جوینی عطاملک

جُوِینی، عَطامَلِک (۶۲۳ـ۶۸۱ق)
برادر شمس الدین جوینی. از عالمان و مورخان ایرانی و اسلامی . عطاملک در یکی از خاندان های بسیار مشهور قدیم ایرانی، که به واسطۀ اشتغال دائمی در منصب صاحب دیوانی به همین لقب مشهورند، رشد یافت و از همین رو، در سنین جوانی به کار تحریر و دیوان اشتغال ورزید و در خدمت امیر ارغون آقا، حکمران خراسان، درآمد و در سفرها، همراه او بود. از ۶۵۴ق که هولاکو به خراسان آمد بدو پیوست و هنگام تسخیر قلعه های اسماعیلیه و هنگام فتح بغداد به دست هولاکو همراه او بود و سرانجام در ۶۵۷ق از طرف وی به حکومت عراق عرب و خوزستان رسید. همچنین در تمام مدت سلطنت اباقاخان (حک: ۶۶۳ـ۶۸۰ق) در این منصب و حکومت تمامی عراق عرب باقی ماند. او در مدت حکومت بیست و چهار ساله اش بر بغداد به عمارت و آبادانی عراق همت گماشت و دریافت بسیاری از مالیات ها را از افراد کم درآمد لغو کرد و در آب رسانی به نواحی مختلف اقدامات بسیاری انجام داد. اگرچه مرتبۀ بلند عطاملک در نزد سلاطین ایلخانی حسادت درباریان را برانگیخت و چندین بار نیز دست به سعایت زدند، بیشتر اوقات اقداماتشان بی ثمر ماند. سرانجام چون در ۶۸۱ق، ارغون، پسر اباقا، که با احمد تکودار بر سر تصاحب سلطنت به نزاع پرداخته بود، به بغداد رسید، به اتهام تعلق ایشان به احمد تکودار به کشتار خاندان عطاملک پرداخت و چون این اخبار به عطاملک ، که در ارّان به سر می برد، رسید، ظاهراً سکته کرد و درگذشت . جنازه اش را به تبریز بردند و در آرامگاه چرنداب دفن کردند. از عطاملک چند اثر برجای مانده که مهم ترین آن ها تاریخ جهانگشا است . تسلیة الاخوان از دیگر آثار اوست .