[ویکی نور] این کتاب بررسى زندگى و مناقب و فضائل امام على(ع) است که با تکیه بر منابع اهل سنت تهیه شده است. کتاب چنان که مؤلف در فهرست عناوین مشخص کرده در هشتاد باب تنظیم شده است، اما در چاپ موجود که بر اساس نسخه ناقصى انجام گرفته، داراى هفتاد و نه باب مى باشد. هر باب به موضوعى خاص و یا منقبتى ویژه از امام على(ع) اختصاص دارد و چند باب آخر به گوشه هایى از زندگانى حسنین پرداخته است.
انگیزه وى از نگارش این کتاب، دیدن کتاب ابن جوزى در مناقب عمر بن خطاب است که تصمیم گرفته کتابى در مناقب امام على(ع) بنویسد. این مطلب را آغا بزرگ طهرانى از نسخه خطى کتاب باعونى نقل کرده، که اینک در نسخه چاپى کتاب موجود نیست(الذریعه، 264/26). مقدمه کتاب با کلمات ادیبانه آکنده است.
نویسنده در نقل فضائل امام على گاه به افراط گراییده و مطالبى نقل کرده که امام را فراتر از بشر قرار داده است. وى اعتقاد و احترامى براى شخصیت هایى مانند معاویه، عمرو عاص و مروان قائل نیست و سمت و سوى گزارشهاى گرد آورى شده در این کتاب به زیان آنهاست. چنان که مروان را از مسببان فتنه قتل عثمان مى داند (192/2). او بر خلاف پاره اى نویسندگان افراطى اهل سنت هنگام یاد کردن از شیعه، از آنان بدگویى نکرده است. در این کتاب، گوشه هایى از اختلافات و درگیرى میان صحابه آمده و در خطبه کتاب منزلت والاى امام على را یاد مى کند و با توجه به صفاتى که براى وى مى شمرد وى را در ردیف انبیاء قرار مى دهد.
بررسى نسب، نام و قیافه ظاهرى امام در ابواب اولیه کتاب صورت گرفته است و در ادامه، هر یک از مناقب على(ع) یا مقاطع زندگى وى در یک باب بررسى شده که حجم هر باب از یک صفحه تا چندین صفحه است. آن حضرت را اولین مرد مسلمان مى داند (37/1) و مواردى چون حدیث رد شمس را نیز در فضائل امام على نقل مى کند(109/1). همچنین برخى از کرامات و ویژگی هاى عامیانه نیز براى حضرت یاد مى کند.
نویسنده براى نگارش کتاب خویش از منابع بسیارى استفاده کرده و در متن کتاب از نام نویسنده یا کتاب نام برده که اکثر این کتب اینک در دسترس است و جزو منابع مفقوده محسوب نمى شود. منابع مورد استفاده وى را مى توان در چهار دسته منابع حدیثى، منابع تاریخى، منابع شرح حال و منابع فرهنگ و ادب دسته بندى کرد.
بیشترین استفاده را وى از کتاب مسند و مناقب احمد بن حنبل بوده و سپس به ترتیب از کتاب ترمذى، مسلم، ابوحاتم (ابن حبان)، بخارى و مواردى از ابن اسحاق، طبرى، ابن اثیر، ابن جوزى، صاحب مرآة الزمان، عقد الفرید و... نقل مى کند. منبع باعونى در نقل خطبه مفصل حضرت زهرا و سخنان وى نثر الدر آبى است که نویسنده اى شیعى محسوب مى شود.
انگیزه وى از نگارش این کتاب، دیدن کتاب ابن جوزى در مناقب عمر بن خطاب است که تصمیم گرفته کتابى در مناقب امام على(ع) بنویسد. این مطلب را آغا بزرگ طهرانى از نسخه خطى کتاب باعونى نقل کرده، که اینک در نسخه چاپى کتاب موجود نیست(الذریعه، 264/26). مقدمه کتاب با کلمات ادیبانه آکنده است.
نویسنده در نقل فضائل امام على گاه به افراط گراییده و مطالبى نقل کرده که امام را فراتر از بشر قرار داده است. وى اعتقاد و احترامى براى شخصیت هایى مانند معاویه، عمرو عاص و مروان قائل نیست و سمت و سوى گزارشهاى گرد آورى شده در این کتاب به زیان آنهاست. چنان که مروان را از مسببان فتنه قتل عثمان مى داند (192/2). او بر خلاف پاره اى نویسندگان افراطى اهل سنت هنگام یاد کردن از شیعه، از آنان بدگویى نکرده است. در این کتاب، گوشه هایى از اختلافات و درگیرى میان صحابه آمده و در خطبه کتاب منزلت والاى امام على را یاد مى کند و با توجه به صفاتى که براى وى مى شمرد وى را در ردیف انبیاء قرار مى دهد.
بررسى نسب، نام و قیافه ظاهرى امام در ابواب اولیه کتاب صورت گرفته است و در ادامه، هر یک از مناقب على(ع) یا مقاطع زندگى وى در یک باب بررسى شده که حجم هر باب از یک صفحه تا چندین صفحه است. آن حضرت را اولین مرد مسلمان مى داند (37/1) و مواردى چون حدیث رد شمس را نیز در فضائل امام على نقل مى کند(109/1). همچنین برخى از کرامات و ویژگی هاى عامیانه نیز براى حضرت یاد مى کند.
نویسنده براى نگارش کتاب خویش از منابع بسیارى استفاده کرده و در متن کتاب از نام نویسنده یا کتاب نام برده که اکثر این کتب اینک در دسترس است و جزو منابع مفقوده محسوب نمى شود. منابع مورد استفاده وى را مى توان در چهار دسته منابع حدیثى، منابع تاریخى، منابع شرح حال و منابع فرهنگ و ادب دسته بندى کرد.
بیشترین استفاده را وى از کتاب مسند و مناقب احمد بن حنبل بوده و سپس به ترتیب از کتاب ترمذى، مسلم، ابوحاتم (ابن حبان)، بخارى و مواردى از ابن اسحاق، طبرى، ابن اثیر، ابن جوزى، صاحب مرآة الزمان، عقد الفرید و... نقل مى کند. منبع باعونى در نقل خطبه مفصل حضرت زهرا و سخنان وى نثر الدر آبى است که نویسنده اى شیعى محسوب مى شود.