[ویکی اهل البیت] جواهر التفسیر» به زبان فارسی شامل تفسیر سوره های حمد، بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء( آیه 84) می باشد. در حال حاضر فقط یک جلد آن که شامل مقدمات تفسیری و سوره حمد می باشد ارائه شده است و اگر بنا باشد که همه آن منتشر گردد به سه جلد خواهد رسید. به گفته محقق، مواد تألیف دو جلد دیگر جمع آوری شده امّا فرصتی برای تألیف و پاکنویس آن مواد پیدا نشده است.
یک سوم حجم تفسیر به سوره حمد و دو سوم آن به سوره بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء اختصاص دارد. کاشفی تمام قدرت تفسیر نویسی خود را در مقدمه و تفسیر سوره حمد به کار می برد. از ابتدای سوره بقره، طریق ایجاز رعایت گشته و از آرایه های ادبی نیز کاسته شده است. در همین مقدار دو سبک مختلف تفسیر نویسی و ادبی دیده می شود. پایان سوره حمد در نسخه مدرسه عالی شهید مطهری ماه رجب سال 888 هجری می باشد ولی کاشفی در شعری آن را 890 می داند، تاریخ شروع آن نیز 886 یا 887 بوده است. جواهر التفسیر محصول دوران پختگی کاشفی است، سن وی هنگام نگاشتن آن حدود 50 سال بوده است. عنوان مختصر الجواهر جزو تعداد کتابهای تفسیری در بعضی منابع آمده است، امّا اصلا وجود نداشته است.
مفسر در خطبه آغاز کتاب، بیانی در شرافت علم تفسیر، انواع آن و برتری این علم بر علوم دیگر، دارد. قبل از آغاز تفسیر مقدمه ای در 4 اصل و 22 عنوان در علوم قرآنی، ارائه کرده است. این اصول عبارتند از: اصل اول: در فضائل قرآن و اسامی آن و مباحث دیگر ضمن چهار عنوان. اصل دوم: در بیان جامعیت قرآن و چگونگی انشعاب علوم از آن، ضمن پنج عنوان. اصل سوم: در ذکر الفاظی که میان مفسران متداول است، ضمن هشت عنوان. اصل چهارم: در فوائد متفرقه که از معرفت آن چاره ای نیست، ضمن شش عنوان. ابتدای تفسیر، با فاتحة الکلام است، که در بحث استعاذه، فوائد آن، امر به آن و نکات دیگر می باشد. سوره حمد را با تفسیر بسمله آغاز می کند، که تک بیتی، مطلع بیان اوست، اقوال محققان را با تعبیر« محققان می گویند» نقل نموده، گزارشی از تفاسیر مختلف با ذکر نام آنها می دهد. تفاسیری چون کشاف، کشف البیان، معالم التنزیل و طوالع التنویر، مدارک، فراید، بحر الحقایق و کشف الحقایق، ابو الفتوح تفسیر کبیر، کشف الاسرار، تیسیر نسفی، زادالمسیر، تفسیر امام ابو اللیث و کتابهایی نظیر تأویلات علم الهدی، احقاق، عین المعانی، بصائر، ینابیع و...
پس از آن به نقل اقوال فقهای مذاهب در بسمله پرداخته به بحث فقهی می پردازد، نظر حنفی، مالکی و... را نقل نموده با احادیثی از صحاح آن را ادامه می دهد.
خواص فاتحه و تسمیه آن از عناوینی است که به آنها توجه می نماید. نقل قول وی بسیار زیاد است، از حقایق القرآن، کتاب الزینه، روضة الانس، ریاض المتذکرین، بحر الحقایق، فتوحات شیخ اعظم، رساله تعرف فی معنی التکشف از سعد الحق حموی و... بیاناتی را مطرح می کند.
در فراز آیات پس از مباحث لفظی، مطالب خود را در قالب اشارات مطرح می نماید، مانند اشاره اول، اشاره دوم، اشاره سوم و... سپس تحت عنوان کلی« معانی فاتحة و حقایق آن» عمده مباحث مختلف را مطرح می کند.
تفسیر نویسی به زبان فارسی از قرن چهارم هجری شروع شد و تا اواخر قرن نهم که« جواهر التفسیر» نوشته شد، به نام بیش از بیست تفسیر فارسی بر می خوریم.
یک سوم حجم تفسیر به سوره حمد و دو سوم آن به سوره بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء اختصاص دارد. کاشفی تمام قدرت تفسیر نویسی خود را در مقدمه و تفسیر سوره حمد به کار می برد. از ابتدای سوره بقره، طریق ایجاز رعایت گشته و از آرایه های ادبی نیز کاسته شده است. در همین مقدار دو سبک مختلف تفسیر نویسی و ادبی دیده می شود. پایان سوره حمد در نسخه مدرسه عالی شهید مطهری ماه رجب سال 888 هجری می باشد ولی کاشفی در شعری آن را 890 می داند، تاریخ شروع آن نیز 886 یا 887 بوده است. جواهر التفسیر محصول دوران پختگی کاشفی است، سن وی هنگام نگاشتن آن حدود 50 سال بوده است. عنوان مختصر الجواهر جزو تعداد کتابهای تفسیری در بعضی منابع آمده است، امّا اصلا وجود نداشته است.
مفسر در خطبه آغاز کتاب، بیانی در شرافت علم تفسیر، انواع آن و برتری این علم بر علوم دیگر، دارد. قبل از آغاز تفسیر مقدمه ای در 4 اصل و 22 عنوان در علوم قرآنی، ارائه کرده است. این اصول عبارتند از: اصل اول: در فضائل قرآن و اسامی آن و مباحث دیگر ضمن چهار عنوان. اصل دوم: در بیان جامعیت قرآن و چگونگی انشعاب علوم از آن، ضمن پنج عنوان. اصل سوم: در ذکر الفاظی که میان مفسران متداول است، ضمن هشت عنوان. اصل چهارم: در فوائد متفرقه که از معرفت آن چاره ای نیست، ضمن شش عنوان. ابتدای تفسیر، با فاتحة الکلام است، که در بحث استعاذه، فوائد آن، امر به آن و نکات دیگر می باشد. سوره حمد را با تفسیر بسمله آغاز می کند، که تک بیتی، مطلع بیان اوست، اقوال محققان را با تعبیر« محققان می گویند» نقل نموده، گزارشی از تفاسیر مختلف با ذکر نام آنها می دهد. تفاسیری چون کشاف، کشف البیان، معالم التنزیل و طوالع التنویر، مدارک، فراید، بحر الحقایق و کشف الحقایق، ابو الفتوح تفسیر کبیر، کشف الاسرار، تیسیر نسفی، زادالمسیر، تفسیر امام ابو اللیث و کتابهایی نظیر تأویلات علم الهدی، احقاق، عین المعانی، بصائر، ینابیع و...
پس از آن به نقل اقوال فقهای مذاهب در بسمله پرداخته به بحث فقهی می پردازد، نظر حنفی، مالکی و... را نقل نموده با احادیثی از صحاح آن را ادامه می دهد.
خواص فاتحه و تسمیه آن از عناوینی است که به آنها توجه می نماید. نقل قول وی بسیار زیاد است، از حقایق القرآن، کتاب الزینه، روضة الانس، ریاض المتذکرین، بحر الحقایق، فتوحات شیخ اعظم، رساله تعرف فی معنی التکشف از سعد الحق حموی و... بیاناتی را مطرح می کند.
در فراز آیات پس از مباحث لفظی، مطالب خود را در قالب اشارات مطرح می نماید، مانند اشاره اول، اشاره دوم، اشاره سوم و... سپس تحت عنوان کلی« معانی فاتحة و حقایق آن» عمده مباحث مختلف را مطرح می کند.
تفسیر نویسی به زبان فارسی از قرن چهارم هجری شروع شد و تا اواخر قرن نهم که« جواهر التفسیر» نوشته شد، به نام بیش از بیست تفسیر فارسی بر می خوریم.
wikiahlb: جواهر_التفسیر
[ویکی نور] جواهر التفسیر تألیف ملاحسین واعظ کاشفی سبزواری به زبان فارسی شامل تفسیر سوره های حمد، بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء (آیه 84) می باشد. در حال حاضر فقط یک جلد آن که شامل مقدمات تفسیری و سوره حمد می باشد ارائه شده است و اگر بنا باشد که همه آن منتشر گردد به سه جلد خواهد رسید. به گفته محقق، مواد تألیف دو جلد دیگر جمع آوری شده امّا فرصتی برای تألیف و پاک نویس آن مواد پیدا نشده است.
یک سوم حجم تفسیر به سوره حمد و دو سوم آن به سوره بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء اختصاص دارد. کاشفی تمام قدرت تفسیرنویسی خود را در مقدمه و تفسیر سوره حمد به کار می برد. از ابتدای سوره بقره، طریق ایجاز رعایت گشته و از آرایه های ادبی نیز کاسته شده است. در همین مقدار دو سبک مختلف تفسیرنویسی و ادبی دیده می شود. پایان سوره حمد در نسخه مدرسه عالی شهید مطهری ماه رجب سال 888ق می باشد، ولی کاشفی در شعری آن را 890ق می داند، تاریخ شروع آن نیز 886 یا 887ق بوده است.
جواهر التفسیر، محصول دوران پختگی کاشفی است، سن وی هنگام نگاشتن آن حدود 50 سال بوده است. عنوان مختصر الجواهر جزو تعداد کتابهای تفسیری در بعضی منابع آمده است، امّا اصلاً وجود نداشته است.
مفسر در خطبه آغاز کتاب، بیانی در شرافت علم تفسیر، انواع آن و برتری این علم بر علوم دیگر دارد. قبل از آغاز تفسیر مقدمه ای در 4 اصل و 22 عنوان در علوم قرآنی، ارائه کرده است. این اصول عبارتند از:اصل اول: در فضائل قرآن و اسامی آن و مباحث دیگر ضمن چهار عنوان. اصل دوم: در بیان جامعیت قرآن و چگونگی انشعاب علوم از آن، ضمن پنج عنوان. اصل سوم: در ذکر الفاظی که میان مفسران متداول است، ضمن هشت عنوان. اصل چهارم: در فوائد متفرقه که از معرفت آن چاره ای نیست، ضمن شش عنوان.
ابتدای تفسیر، با فاتحة الکلام است، که در بحث استعاذه، فوائد آن، امر به آن و نکات دیگر می باشد.
سوره حمد را با تفسیر بسمله آغاز می کند، که تک بیتی، مطلع بیان اوست، اقوال محققان را با تعبیر «محققان می گویند» نقل نموده، گزارشی از تفاسیر مختلف با ذکر نام آنها می دهد. تفاسیری چون کشاف، کشف البیان، معالم التنزیل، مدارک، فراید، بحر الحقایق و کشف الحقایق، کشف الاسرار، تفسیر نسفی، زادالمسیر و کتابهایی نظیر تأویلات علم الهدی، احقاق، عین المعانی، بصائر و ینابیع.
یک سوم حجم تفسیر به سوره حمد و دو سوم آن به سوره بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء اختصاص دارد. کاشفی تمام قدرت تفسیرنویسی خود را در مقدمه و تفسیر سوره حمد به کار می برد. از ابتدای سوره بقره، طریق ایجاز رعایت گشته و از آرایه های ادبی نیز کاسته شده است. در همین مقدار دو سبک مختلف تفسیرنویسی و ادبی دیده می شود. پایان سوره حمد در نسخه مدرسه عالی شهید مطهری ماه رجب سال 888ق می باشد، ولی کاشفی در شعری آن را 890ق می داند، تاریخ شروع آن نیز 886 یا 887ق بوده است.
جواهر التفسیر، محصول دوران پختگی کاشفی است، سن وی هنگام نگاشتن آن حدود 50 سال بوده است. عنوان مختصر الجواهر جزو تعداد کتابهای تفسیری در بعضی منابع آمده است، امّا اصلاً وجود نداشته است.
مفسر در خطبه آغاز کتاب، بیانی در شرافت علم تفسیر، انواع آن و برتری این علم بر علوم دیگر دارد. قبل از آغاز تفسیر مقدمه ای در 4 اصل و 22 عنوان در علوم قرآنی، ارائه کرده است. این اصول عبارتند از:اصل اول: در فضائل قرآن و اسامی آن و مباحث دیگر ضمن چهار عنوان. اصل دوم: در بیان جامعیت قرآن و چگونگی انشعاب علوم از آن، ضمن پنج عنوان. اصل سوم: در ذکر الفاظی که میان مفسران متداول است، ضمن هشت عنوان. اصل چهارم: در فوائد متفرقه که از معرفت آن چاره ای نیست، ضمن شش عنوان.
ابتدای تفسیر، با فاتحة الکلام است، که در بحث استعاذه، فوائد آن، امر به آن و نکات دیگر می باشد.
سوره حمد را با تفسیر بسمله آغاز می کند، که تک بیتی، مطلع بیان اوست، اقوال محققان را با تعبیر «محققان می گویند» نقل نموده، گزارشی از تفاسیر مختلف با ذکر نام آنها می دهد. تفاسیری چون کشاف، کشف البیان، معالم التنزیل، مدارک، فراید، بحر الحقایق و کشف الحقایق، کشف الاسرار، تفسیر نسفی، زادالمسیر و کتابهایی نظیر تأویلات علم الهدی، احقاق، عین المعانی، بصائر و ینابیع.
wikinoor: جواهر_التفسیر
[ویکی فقه] جواهر التفسیر (ابهام زدایی). جواهر التفسیر ممکن عنوان برای کتاب های ذیل باشد: • جواهر التفسیر (کاشفی)، تالیف حسین کاشفی سبزواری• جواهر التفسیر (بیهقی)، اثـر مولی کمال الدین حسین (م ۹۱۰ ق) فرزند علی بیهقی سبزواری مشهور به واعظ کاشفی، از حکما و شعراء مفسران شیعه
...
...
wikifeqh: جواهر_التفسیر_(ابهام_زدایی)
[ویکی فقه] جواهر التفسیر (بیهقی). جواهر التفسیر اثـر مولی کمال الدین حسین (م ۹۱۰ ق) فرزند علی بیهقی سبزواری مشهور به واعظ کاشفی، از حکما و شعراء مفسران شیعه.
این اثر به نام تفسیر العروس و تفسیر الزهراوین (یعنی دو سوره بقره و آل عمران) نیز شهرت دارد که همگی متحد هستند.مـفـسـر آن را بـه امر وزیر امیر نظام الدین علی شیرنوائی جعتائی وزیر سلطان حسین میرزا بایقرا تالیف نموده است.تـفسیر در دیباچه تفسیر دیگرش موسوم به مواهب علیه می گوید که می خواسته این تفسیر را در چهار جلد تالیف نماید و موفق به پاک نویس مجلد اول گردیده است ولی باقی هنوز پیش نویس و غیر مرتب می باشد و عمرش به تکمیل آن وفا نکرد و این اثر تا تفسیر آیه ۸۴ سوره نساء را دربردارد.
ساختار کتاب
مفسر مقدمه خویش را در چهار اصل که شامل بیست و دو عنوان است مرتب کرده است و به فنون متعلق به تفسیر قرآن و بیان فضیلت انواع علوم قرآن می پردازد.اصل اول) در فضائل قرآن و اسامی آن و مباحث حدوث و قدم و سماع در چهار عنوان.اصل دوم) در بیان جامعیت قرآن و چگونگی انشعاب علوم از آن در پنج عنوان.اصل سوم) در ذکر الفاظی که میان مفسرین متداول است در هشت عنوان.اصل چهارم) در بیان مطالب متفرقه که شناختن آن لازم است در شش عنوان.سـپـس بـه تـفـسیر بسمله و سوره فاتحه پرداخته و بعد تفسیر سوره بقره و آل عمران را به پایان رسانده و در و در شرح آیه ۸۴ از سوره نساء متوقف مانده است. امـروزه نـسـخه های متعدد از این تفسیر در دست است از جمله شش نسخه در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی. نسخه های نفیس دیگری در کتابخانه مدرسه سپهسالار (شماره ۱۹۴۸ به بعد) موجود است.
تفاسیر دیگر مفسر
تفسیرهای دیگری برای واعظ کاشفی نقل کرده اند بدین قرار:۱) تفسیر سوره یوسف، که در شصت مجلس آن را برای اصحاب خود املاء کرده است که نتیجه آن را جامع الستین گویند. تفسیری است عرفانی و ادبی و اخلاقی با استشهاد از قصص و حکایات لطیفه و اشعار فارسی زیبا و شیرین قدما. نـسـخـه هـایـی از آن در دست است از جمله در کتابخانه مدرسه سپهسالار (شماره ۲۰۰۱) و در کـتابخانه مجلس (شماره ۱۲۷۲۲).۲) مختصر التفاسیر: مختصر جواهر التفسیر لتحفة الامیر در بیست هزار بیت که نسخه ای از آن در کتابخانه کوپرلی زاده در استانبول موجود است.۳) الـمـواهـب العلیة، مختصر جواهر التفسیر تالیف فوق الذکر که به همان سبک تدوین کرده و به وزیر علی شیر نوائی اهداء کرده است.نـسـخـه هـائی از آن موجود است که ۲۰ نسخه در کتابخانه آستان قدس رضوی و در ۱۳۱۷ ش در تهران چاپ شده است.
این اثر به نام تفسیر العروس و تفسیر الزهراوین (یعنی دو سوره بقره و آل عمران) نیز شهرت دارد که همگی متحد هستند.مـفـسـر آن را بـه امر وزیر امیر نظام الدین علی شیرنوائی جعتائی وزیر سلطان حسین میرزا بایقرا تالیف نموده است.تـفسیر در دیباچه تفسیر دیگرش موسوم به مواهب علیه می گوید که می خواسته این تفسیر را در چهار جلد تالیف نماید و موفق به پاک نویس مجلد اول گردیده است ولی باقی هنوز پیش نویس و غیر مرتب می باشد و عمرش به تکمیل آن وفا نکرد و این اثر تا تفسیر آیه ۸۴ سوره نساء را دربردارد.
ساختار کتاب
مفسر مقدمه خویش را در چهار اصل که شامل بیست و دو عنوان است مرتب کرده است و به فنون متعلق به تفسیر قرآن و بیان فضیلت انواع علوم قرآن می پردازد.اصل اول) در فضائل قرآن و اسامی آن و مباحث حدوث و قدم و سماع در چهار عنوان.اصل دوم) در بیان جامعیت قرآن و چگونگی انشعاب علوم از آن در پنج عنوان.اصل سوم) در ذکر الفاظی که میان مفسرین متداول است در هشت عنوان.اصل چهارم) در بیان مطالب متفرقه که شناختن آن لازم است در شش عنوان.سـپـس بـه تـفـسیر بسمله و سوره فاتحه پرداخته و بعد تفسیر سوره بقره و آل عمران را به پایان رسانده و در و در شرح آیه ۸۴ از سوره نساء متوقف مانده است. امـروزه نـسـخه های متعدد از این تفسیر در دست است از جمله شش نسخه در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی. نسخه های نفیس دیگری در کتابخانه مدرسه سپهسالار (شماره ۱۹۴۸ به بعد) موجود است.
تفاسیر دیگر مفسر
تفسیرهای دیگری برای واعظ کاشفی نقل کرده اند بدین قرار:۱) تفسیر سوره یوسف، که در شصت مجلس آن را برای اصحاب خود املاء کرده است که نتیجه آن را جامع الستین گویند. تفسیری است عرفانی و ادبی و اخلاقی با استشهاد از قصص و حکایات لطیفه و اشعار فارسی زیبا و شیرین قدما. نـسـخـه هـایـی از آن در دست است از جمله در کتابخانه مدرسه سپهسالار (شماره ۲۰۰۱) و در کـتابخانه مجلس (شماره ۱۲۷۲۲).۲) مختصر التفاسیر: مختصر جواهر التفسیر لتحفة الامیر در بیست هزار بیت که نسخه ای از آن در کتابخانه کوپرلی زاده در استانبول موجود است.۳) الـمـواهـب العلیة، مختصر جواهر التفسیر تالیف فوق الذکر که به همان سبک تدوین کرده و به وزیر علی شیر نوائی اهداء کرده است.نـسـخـه هـائی از آن موجود است که ۲۰ نسخه در کتابخانه آستان قدس رضوی و در ۱۳۱۷ ش در تهران چاپ شده است.
wikifeqh: جواهر_التفسیر_(بیهقی)
[ویکی فقه] جواهر التفسیر (کاشفی). جواهر التفسیر تالیف حسین کاشفی سبزواری است.
«جواهر التفسیر» به زبان فارسی شامل تفسیر سوره های حمد، بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء (آیه ۸۴) می باشد. در حال حاضر فقط یک جلد آن که شامل مقدمات تفسیری و سوره حمد می باشد ارائه شده است و اگر بنا باشد که همه آن منتشر گردد به سه جلد خواهد رسید. به گفته محقق، مواد تالیف دو جلد دیگر جمع آوری شده اما فرصتی برای تالیف و پاکنویس آن مواد پیدا نشده است. یک سوم حجم تفسیر به سوره حمد و دو سوم آن به سوره بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء اختصاص دارد. کاشفی تمام قدرت تفسیر نویسی خود را در مقدمه و تفسیر سوره حمد به کار می برد. از ابتدای سوره بقره، طریق ایجاز رعایت گشته و از آرایه های ادبی نیز کاسته شده است. در همین مقدار دو سبک مختلف تفسیر نویسی و ادبی دیده می شود. پایان سوره حمد در نسخه مدرسه عالی شهید مطهری ماه رجب سال ۸۸۸ هجری می باشد ولی کاشفی در شعری آن را ۸۹۰ می داند، تاریخ شروع آن نیز ۸۸۶ یا ۸۸۷ بوده است. جواهر التفسیر محصول دوران پختگی کاشفی است، سن وی هنگام نگاشتن آن حدود ۵۰ سال بوده است. عنوان مختصر الجواهر جزو تعداد کتابهای تفسیری در بعضی منابع آمده است، اما اصلا وجود نداشته است.
مقدمه ای در علوم قرآنی
مفسر در خطبه آغاز کتاب، بیانی در شرافت علم تفسیر، انواع آن و برتری این علم بر علوم دیگر، دارد. قبل از آغاز تفسیر مقدمه ای در ۴ اصل و ۲۲ عنوان در علوم قرآنی، ارائه کرده است. این اصول عبارتند از: اصل اول: در فضائل قرآن و اسامی آن و مباحث دیگر ضمن چهار عنوان. اصل دوم: در بیان جامعیت قرآن و چگونگی انشعاب علوم از آن، ضمن پنج عنوان. اصل سوم: در ذکر الفاظی که میان مفسران متداول است، ضمن هشت عنوان. اصل چهارم: در فوائد متفرقه که از معرفت آن چاره ای نیست، ضمن شش عنوان. ابتدای تفسیر، با فاتحة الکلام است، که در بحث استعاذه، فوائد آن، امر به آن و نکات دیگر می باشد. سوره حمد را با تفسیر بسمله آغاز می کند، که تک بیتی، مطلع بیان اوست، اقوال محققان را با تعبیر «محققان می گویند» نقل نموده، گزارشی از تفاسیر مختلف با ذکر نام آنها می دهد. تفاسیری چون کشاف،کشف البیان، معالم التنزیل و طوالع التنویر، مدارک، فراید، ب حر الحقایق و کشف الحقایق، ابو الفتوح تفسیر کبیر،کشف الاسرار،تیسیر نسفی،زادالمسیر، تفسیر امام ابو اللیث و کتابهایی نظیر تاویلات علم الهدی، احقاق، عین المعانی، بصائر، ینابیع و... پس از آن به نقل اقوال فقهای مذاهب در بسمله پرداخته به بحث فقهی می پردازد، نظر حنفی،مالکی و... را نقل نموده با احادیثی از صحاح آن را ادامه می دهد. خواص فاتحه و تسمیه آن از عناوینی است که به آنها توجه می نماید. نقل قول وی بسیار زیاد است، از حقایق القرآن، کتاب الزینه، روضة الانس، ریاض المتذکرین، بحر الحقایق، فتوحات شیخ اعظم، رساله تعرف فی معنی التکشف از سعد الحق حموی و... بیاناتی را مطرح می کند. در فراز آیات پس از مباحث لفظی، مطالب خود را در قالب اشارات مطرح می نماید، مانند اشاره اول، اشاره دوم، اشاره سوم و... سپس تحت عنوان کلی «معانی فاتحة و حقایق آن» عمده مباحث مختلف را مطرح می کند.
جایگاه کتاب
تفسیر نویسی به زبان فارسی از قرن چهارم هجری شروع شد و تا اواخر قرن نهم که «جواهر التفسیر» نوشته شد، به نام بیش از بیست تفسیر فارسی بر می خوریم. از میان آنها،روض الجنان معروف به تفسیر ابو الفتوح رازی، از همه مفصل تر و جامعتر است، و کشف الاسرارمیبدی بیشتر از همه صبغه ادبی- عرفانی دارد. جواهر التفسیر در بخش سوره حمد، از جهت تفصیل و جامعیت مطالب، به تفسیر ابو الفتوح شبیه است، و از جهت آرایه ها و سبک ادبی به کشف الاسرار نزدیک می شود. در میان تفاسیر عرفانی این دوره نیز، «جواهر التفسیر» امتیازاتی دارد: اول اینکه این کتاب در علم تفسیر است، چیزی که در برخی از تفاسیر عرفانی دیگر یافت نمی شود. نکته دیگر ارزش ادبی این کتاب است. امتیاز بعد این است که تنها تفسیری است که از نظریه های حروفی و عددی بهره برده است.
ویژگی های سبک تفسیری
...
«جواهر التفسیر» به زبان فارسی شامل تفسیر سوره های حمد، بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء (آیه ۸۴) می باشد. در حال حاضر فقط یک جلد آن که شامل مقدمات تفسیری و سوره حمد می باشد ارائه شده است و اگر بنا باشد که همه آن منتشر گردد به سه جلد خواهد رسید. به گفته محقق، مواد تالیف دو جلد دیگر جمع آوری شده اما فرصتی برای تالیف و پاکنویس آن مواد پیدا نشده است. یک سوم حجم تفسیر به سوره حمد و دو سوم آن به سوره بقره، آل عمران و بخشی از سوره نساء اختصاص دارد. کاشفی تمام قدرت تفسیر نویسی خود را در مقدمه و تفسیر سوره حمد به کار می برد. از ابتدای سوره بقره، طریق ایجاز رعایت گشته و از آرایه های ادبی نیز کاسته شده است. در همین مقدار دو سبک مختلف تفسیر نویسی و ادبی دیده می شود. پایان سوره حمد در نسخه مدرسه عالی شهید مطهری ماه رجب سال ۸۸۸ هجری می باشد ولی کاشفی در شعری آن را ۸۹۰ می داند، تاریخ شروع آن نیز ۸۸۶ یا ۸۸۷ بوده است. جواهر التفسیر محصول دوران پختگی کاشفی است، سن وی هنگام نگاشتن آن حدود ۵۰ سال بوده است. عنوان مختصر الجواهر جزو تعداد کتابهای تفسیری در بعضی منابع آمده است، اما اصلا وجود نداشته است.
مقدمه ای در علوم قرآنی
مفسر در خطبه آغاز کتاب، بیانی در شرافت علم تفسیر، انواع آن و برتری این علم بر علوم دیگر، دارد. قبل از آغاز تفسیر مقدمه ای در ۴ اصل و ۲۲ عنوان در علوم قرآنی، ارائه کرده است. این اصول عبارتند از: اصل اول: در فضائل قرآن و اسامی آن و مباحث دیگر ضمن چهار عنوان. اصل دوم: در بیان جامعیت قرآن و چگونگی انشعاب علوم از آن، ضمن پنج عنوان. اصل سوم: در ذکر الفاظی که میان مفسران متداول است، ضمن هشت عنوان. اصل چهارم: در فوائد متفرقه که از معرفت آن چاره ای نیست، ضمن شش عنوان. ابتدای تفسیر، با فاتحة الکلام است، که در بحث استعاذه، فوائد آن، امر به آن و نکات دیگر می باشد. سوره حمد را با تفسیر بسمله آغاز می کند، که تک بیتی، مطلع بیان اوست، اقوال محققان را با تعبیر «محققان می گویند» نقل نموده، گزارشی از تفاسیر مختلف با ذکر نام آنها می دهد. تفاسیری چون کشاف،کشف البیان، معالم التنزیل و طوالع التنویر، مدارک، فراید، ب حر الحقایق و کشف الحقایق، ابو الفتوح تفسیر کبیر،کشف الاسرار،تیسیر نسفی،زادالمسیر، تفسیر امام ابو اللیث و کتابهایی نظیر تاویلات علم الهدی، احقاق، عین المعانی، بصائر، ینابیع و... پس از آن به نقل اقوال فقهای مذاهب در بسمله پرداخته به بحث فقهی می پردازد، نظر حنفی،مالکی و... را نقل نموده با احادیثی از صحاح آن را ادامه می دهد. خواص فاتحه و تسمیه آن از عناوینی است که به آنها توجه می نماید. نقل قول وی بسیار زیاد است، از حقایق القرآن، کتاب الزینه، روضة الانس، ریاض المتذکرین، بحر الحقایق، فتوحات شیخ اعظم، رساله تعرف فی معنی التکشف از سعد الحق حموی و... بیاناتی را مطرح می کند. در فراز آیات پس از مباحث لفظی، مطالب خود را در قالب اشارات مطرح می نماید، مانند اشاره اول، اشاره دوم، اشاره سوم و... سپس تحت عنوان کلی «معانی فاتحة و حقایق آن» عمده مباحث مختلف را مطرح می کند.
جایگاه کتاب
تفسیر نویسی به زبان فارسی از قرن چهارم هجری شروع شد و تا اواخر قرن نهم که «جواهر التفسیر» نوشته شد، به نام بیش از بیست تفسیر فارسی بر می خوریم. از میان آنها،روض الجنان معروف به تفسیر ابو الفتوح رازی، از همه مفصل تر و جامعتر است، و کشف الاسرارمیبدی بیشتر از همه صبغه ادبی- عرفانی دارد. جواهر التفسیر در بخش سوره حمد، از جهت تفصیل و جامعیت مطالب، به تفسیر ابو الفتوح شبیه است، و از جهت آرایه ها و سبک ادبی به کشف الاسرار نزدیک می شود. در میان تفاسیر عرفانی این دوره نیز، «جواهر التفسیر» امتیازاتی دارد: اول اینکه این کتاب در علم تفسیر است، چیزی که در برخی از تفاسیر عرفانی دیگر یافت نمی شود. نکته دیگر ارزش ادبی این کتاب است. امتیاز بعد این است که تنها تفسیری است که از نظریه های حروفی و عددی بهره برده است.
ویژگی های سبک تفسیری
...
wikifeqh: جواهر_التفسیر_(کتاب)
