جهره

جهره در زبان فارسی به معنای دستگاهی است که نخ یا الیاف را روی آن می پیچانند، یعنی همان دستگاه نخ ریسی یا چرخ نخ ریسی ( spinning wheel یا reel ) . این معنی در لغت نامه های معتبر فارسی مثل لغت نامه دهخدا و فرهنگ معین آمده است.
در لغت نامه دهخدا، �جهره� چنین تعریف شده: �وسیله ای است که نخ را روی آن می پیچند و معمولاً از چوب ساخته می شود. � ( منبع: دهخدا، جلد مربوطه )
همچنین �جهره� در متون فارسی و همچنین در گویش های محلی به همین معنی آمده است.
- - -
۲. بررسی ادعای ریشه ترکی �چیغری�
کلمه ای به صورت �چیغری� یا �چغری� در زبان ترکی یا زبان های ترکی مربوطه وجود دارد، ولی معنای دقیق آن �دستگاه نخ ریسی� نیست. در ترکی، واژه های نزدیک ممکن است به �چیغ� یا �چغ� به معنای صدای بلند یا فریاد مربوط باشند و نه دستگاه.
همچنین، در منابع معتبر ترکی، واژه �چیغری� ( �eğri یا �ağrı ) بیشتر به معنای �دعوت� یا �فریاد� است و نه دستگاه نخ ریسی.
در دیوان لغات الترک ( ترجمه و تصحیح استاد صدیق ) ، بررسی معنای دقیق واژه ها و تطبیق با معانی متداول نشان می دهد که واژه ی �جهره� در آن معنا نیامده یا به عنوان �چیغری� ذکر نشده است.
- - -
۳. نظر زبان شناسان و مستندات معتبر
زبان شناسانی چون احمد کسروی، فرهاد جعفری، و محمد معین که درباره ریشه واژه های فارسی تحقیق کرده اند، �جهره� را یک واژه فارسی با ریشه مشخص و معنی معلوم می دانند و نه واژه ای قرض گرفته شده از ترکی.
همچنین، در متون فارسی و منابع دست اول که درباره صنایع دستی و ابزارهای سنتی نوشته شده، �جهره� به صورت مستقل به کار رفته و سابقه طولانی در زبان فارسی دارد.
برخی واژه ها در ترکی و فارسی شباهت ظاهری دارند اما معنای آن ها و ریشه شان کاملاً متفاوت است. این شباهت ها لزوماً دلیلی بر قرض گیری یا ریشه ترکی ندارند.
- - -
۴. تحلیل معنایی و ریشه شناسی
�جهره� به معنای دستگاهی که نخ یا پارچه روی آن پیچیده می شود، در فارسی، متناسب با ساختار کلمات فارسی، دارای پسوند و ریشه ای است که با فرهنگ واژگان فارسی سازگار است.
ادعای تغییر کلمه از �چیغری� به �جهره� بدون سند معتبر و مستدل، فقط بر اساس شباهت ظاهری و تکرار لفظی است که از نظر علمی قابل قبول نیست.
- - -
۵. درباره �جغری تزکندی�
�تزکندی� ( Tazkendi ) معمولاً به یکی از آثار تاریخی و ادبیات ترکی مربوط است.
�جغری� در این متن می تواند به واژه ای محلی یا خاص اشاره داشته باشد اما این به معنای تغییر ریشه ی کلمه �جهره� فارسی نیست.
همچنین، در هیچ منبع معتبر زبان شناسی یا تاریخی این ادعا تأیید نشده است.
- - -
نتیجه گیری:
�جهره� یک واژه فارسی است با معنای مشخص �دستگاه نخ ریسی� که در منابع معتبر فارسی ثبت شده است.
ادعای ریشه ترکی بودن و تبدیل از �چیغری� فاقد سند معتبر است و بیشتر بر شباهت ظاهری استوار است تا مستندات زبانی و تاریخی.
بهتر است در بررسی ریشه واژگان از منابع معتبر و نقدهای علمی استفاده کرد تا از گسترش ادعاهای نادرست جلوگیری شود.
- - -