جنیدخان

[ویکی فقه] یکی از رهبران قیام مسلمانان آسیای مرکزی بر ضد حکومت روسیه تزاری و شوروی بود.
قربان محمد، معروف به جنیدخان ، فرزند خوجه بای ، در ۱۲۷۹/۱۸۶۲در ناحیه تخته در روستای بدرقند واقع در ترکمنستان کنونی به دنیا آمد. او از ترکمنهای طایفه یموت، از شاخه اورسَقْچی و از تیره جنید بود. قربان محمد سالها به قضاوت و میرابی پرداخت و معتمد مردم بود.
ترکمنها
ترکمنها، که قبایل کوچ رو بودند، از قرن سیزدهم /نوزدهم به تدریج به خیوه کوچ کردند و خاناتِ خیوه ، که عمدتاً ازبک و از شاخه قونگرات بودند، از نیروی نظامی سوارکاران ترکمن بهره می بردند، اما از دیرباز بین ازبکهای خیوه و دیگر گروههای قومی این منطقه ، به ویژه ترکمنها، اختلافاتی وجود داشت و پس از آنکه خیوه در ۱۲۹۰/۱۸۷۳ به تحت الحمایگی روسیه در آمد، این اختلافات شدت یافت ، زیرا با افزایش قدرت دولت مرکزی و همچنین استفاده خانات خیوه از دیگر قومها (مانند قره قالپاقها) به عنوان نیروی نظامی ، اهمیت ترکمنها نزد خانات کاهش پیدا کرد. با روی کار آمدن اسفندیارخان در ۱۳۲۸/۱۹۱۰، نارضایتی ترکمنها بیش تر شد زیرا وی برای انجام دادن برخی از برنامه های نوسازی خیوه ، از جمله راه سازی و تلفن و تلگراف ، مالیاتها را افزایش داده بود
اختلافات ترکمنها و خان خیوه
با تشدید اختلافات ترکمنها و خان خیوه در ۱۳۳۲/ ۱۹۱۴، سران مذهبی ترکمن از جنیدخان خواستند تا رهبری مخالفان را برعهده بگیرد. افزون بر ترکمنها، ازبکهایی که از سیاستهای خان خیوه به تنگ آمده بودند نیز از جنیدخان حمایت نمودند. روسها که نمی خواستند قدرتِ خان خیوه و ترکمنها افزایش یابد، با افزایش تنش و به ویژه حمله ترکمنها به مرکزخیوه در ربیع الا´خر۱۳۳۳/ مارس ۱۹۱۵، نیروهای خود را در رجب / ژوئن همان سال به این منطقه گسیل داشتند و بین شورشیان و خان خیوه صلح برقرار کردند
تصرف خیوه
...