جنگ گذرگاه یا جنگ درّه یا واقعهٔ شعب نبردی بود در گذرگاه تخته غارچه ( در ازبکستان امروزی ) میان ارتش بزرگی از خلافت اموی و خانات تورگش که بیش از سه روز در ژوئیهٔ ۷۳۱ م. به درازا کشید.
تورگش در حال محاصرهٔ سمرقند بود که فرماندهٔ اموی این شهر، سوره بن حر، درخواست کمک به فرماندار تازه گماشتهٔ خراسان، جنید بن عبدالرحمان مری فرستاد.
... [مشاهده متن کامل]
ارتش ۲۸٬۰۰۰ نفری جنید در گذرگاه مورد حملهٔ تورگش قرار گرفت و اگرچه ارتش اموی توانست خود را برهاند و به سمرقند برسد، اما خسارات فراوانی به آن بار شد. ۱۲٬۰۰۰ مرد سوره که به آن ها دستور داد شده بود طی یک عملیات کمک رسانی از پشت به تورگش حمله کنند، تقریباً نابود شدند.
نبردی که دربارهٔ آن یکی از پردامنه ترین گزارش های مربوط به همهٔ دوران بنی امیه در تاریخ طبری بجا مانده است، گسترش مسلمانان را یک دهه در آسیای میانه ایستانید یا معکوس کرد.
تلفاتی که ارتش خراسان دید همچنین به انتقال نیروهای کمکی از کلان شهرهای خلافت انجامید که در دراز مدت رژیم بنی امیه را ناتوان کرد و به سرنگونی آن بیست سال بعد در جنبش سیاه جامگان که در خراسان آغاز شد، کمک کرد.
به دنبال گشایش پارس و خراسان در میانه های سدهٔ هفتم از سوی مسلمانان، سرزمین فرارود نیز از سوی آنان تحت فرماندهی قتیبه بن مسلم در هنگام خلافت ولید بن عبدالملک ( پیرامون ۷۰۵–۷۱۵ ) گشوده شده بود. وفاداری باشندگان ایرانی، ترک تبار و فرمانروایی های غیرمستقل منطقه به مسلمانان ناپایدار بود و در سال ۷۱۹، آن ها طوماری را به چینی ها و دولت خراجگزارشان یعنی تورگش ( یک کنفدراسیون قبیله ای ترک ) برای درخواست کمک نظامی در برابر مسلمانان فرستادند.
در پاسخ، یورش های تورگش در سال ۷۲۰ آغاز شد و سغدیان بومی خیزش هایی علیه خلافت آغاز کردند که با وحشی گری فراوان از سوی سعید بن عمر حرشی استاندار خراسان سرکوب شد، ولی در ۷۲۴ جانشین وی، مسلم بن سعید الکیلابی در حالی که می کوشید فرغانه را بگیرد فاجعهٔ بزرگی را متحمل شد ( به اصطلاح «روز تشنگی» ) .
برای چند سال آینده، نیروهای اموی به حالت پدافندی محدود شدند.
تلاش ها برای جابجایی و بدست آوردن پشتیبانی مردم از راه نگرفتن مالیات برای بومیانی که اسلام آوردند ( موالی ) انجام شد اما این تلاش ها استوار نبودند و به زودی اثر عکس گذاشتند، در حالی که اقدامات سنگین عرب، نخبگان محلی را بیشتر از ایشان دور کرد.
تورگش در حال محاصرهٔ سمرقند بود که فرماندهٔ اموی این شهر، سوره بن حر، درخواست کمک به فرماندار تازه گماشتهٔ خراسان، جنید بن عبدالرحمان مری فرستاد.
... [مشاهده متن کامل]
ارتش ۲۸٬۰۰۰ نفری جنید در گذرگاه مورد حملهٔ تورگش قرار گرفت و اگرچه ارتش اموی توانست خود را برهاند و به سمرقند برسد، اما خسارات فراوانی به آن بار شد. ۱۲٬۰۰۰ مرد سوره که به آن ها دستور داد شده بود طی یک عملیات کمک رسانی از پشت به تورگش حمله کنند، تقریباً نابود شدند.
نبردی که دربارهٔ آن یکی از پردامنه ترین گزارش های مربوط به همهٔ دوران بنی امیه در تاریخ طبری بجا مانده است، گسترش مسلمانان را یک دهه در آسیای میانه ایستانید یا معکوس کرد.
تلفاتی که ارتش خراسان دید همچنین به انتقال نیروهای کمکی از کلان شهرهای خلافت انجامید که در دراز مدت رژیم بنی امیه را ناتوان کرد و به سرنگونی آن بیست سال بعد در جنبش سیاه جامگان که در خراسان آغاز شد، کمک کرد.
به دنبال گشایش پارس و خراسان در میانه های سدهٔ هفتم از سوی مسلمانان، سرزمین فرارود نیز از سوی آنان تحت فرماندهی قتیبه بن مسلم در هنگام خلافت ولید بن عبدالملک ( پیرامون ۷۰۵–۷۱۵ ) گشوده شده بود. وفاداری باشندگان ایرانی، ترک تبار و فرمانروایی های غیرمستقل منطقه به مسلمانان ناپایدار بود و در سال ۷۱۹، آن ها طوماری را به چینی ها و دولت خراجگزارشان یعنی تورگش ( یک کنفدراسیون قبیله ای ترک ) برای درخواست کمک نظامی در برابر مسلمانان فرستادند.
در پاسخ، یورش های تورگش در سال ۷۲۰ آغاز شد و سغدیان بومی خیزش هایی علیه خلافت آغاز کردند که با وحشی گری فراوان از سوی سعید بن عمر حرشی استاندار خراسان سرکوب شد، ولی در ۷۲۴ جانشین وی، مسلم بن سعید الکیلابی در حالی که می کوشید فرغانه را بگیرد فاجعهٔ بزرگی را متحمل شد ( به اصطلاح «روز تشنگی» ) .
برای چند سال آینده، نیروهای اموی به حالت پدافندی محدود شدند.
تلاش ها برای جابجایی و بدست آوردن پشتیبانی مردم از راه نگرفتن مالیات برای بومیانی که اسلام آوردند ( موالی ) انجام شد اما این تلاش ها استوار نبودند و به زودی اثر عکس گذاشتند، در حالی که اقدامات سنگین عرب، نخبگان محلی را بیشتر از ایشان دور کرد.
