جنگ های ایران و روسیه یا جنگ ایران و روس نامی است که به دو جنگ بزرگ بین ایران و امپراتوری روسیه در یک دوره ۲۵ ساله در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار داده شده است. این جنگ ها با شکست ایران از روسیه پایان یافت و بخش هایی از ایران به قلمرو امپراتوری روسیه پیوست.
... [مشاهده متن کامل]
هشت نامهٔ دست اول از جانبِ مقامات ایرانی به فرانسوی ها و عثمانی ها وجود دارد که بیان گر و تاییدکنندهٔ جنگ های ایران و روس هستند.
رابطه ایران و امپراتوری روسیه اوایل دوره قاجار خصمانه و حالت درگیری همیشگی داشت. تنش میان ایران و روسیه در دوره آقامحمدخان و در پی حمله سپاه ایران به گرجستان که با تلفات بالای غیرنظامی همراه بود، آغاز شد و پس از آن در زمان زمامداری فتحعلی شاه ادامه یافت. هدف اصلی روسیه دسترسی به آب های آزاد بود. بهانه دست اندازی روس ها به خاک قفقاز این بود که برخی از مردم منطقه خواستار خودمختاری بودند. از دیگر سو مردم مناطق قفقاز شرقی یعنی گنجه، شروان، تالش، باکو مسلمان و هوادار ایران بودند. گرجستان نیز یکی از علل اساسی اختلاف میان ایران و روسیه بود. گرجستان ناحیه حاصل خیزی است که در دامنه کوه های قفقاز و در کناره شرقی دریای سیاه واقع شده است. از نخستین روزهای تاریخ ایران نام مردم گرجی در اسناد تاریخی ایرانی آمده است.
در هنگام تثبیت حکومت قاجار، والی گرجستان به پشتوانه هم کیشی با روس ها اعلام استقلال کرد. آقامحمدخان پس از فتح کامل جنوب ایران، در سال ۱۲۰۹ ه. ق برای آراکلی خان نامه ای فرستاد و اشتباهات گرجی ها در هشتاد سال گذشته را یادآوری کرد و اعلام کرد اگر والی گرجستان روابط ش با روس ها را قطع و از ایران اطاعت کامل نکند، به آنجا لشکر خواهد کشید. آراکلی خان جواب نامه را نداد و خود را برای حمله مجهز کرد. آقامحمدخان به گرجستان لشکر کشید ( ۱۷۹۵ میلادی ) و با وجود مقاومت گرجی ها در این نبرد پیروز شد و آراکلی خان به تفلیس فرار کرد. آقامحمدخان برای یافتن او به تفلیس حمله کرد. آراکلی خان همراه خانواده و بستگانش از تفلیس به گرجستان غربی گریختند. آقامحمدخان تفلیس را گشود و فاجعه کرمان را در تفلیس تکرار کرد و فرمان کشتن مردم و تاراج شهر را صادر کرد. عده زیادی از روحانیون گرجی را در رود کورا غرق کردند و پنج هزار نفر از گرجی ها را اسیر و شهر را ویران کردند.
چهار سال پس از مرگ آقامحمدخان ( سال ۱۲۱۵ ه. ق ) گئورگی حاکم گرجستان دوباره رسماً تحت الحمایگی روس ها را پذیرفت. برادر گئورگی، الکساندر چون مخالف الحاق گرجستان به روسیه بود به دربار ایران پناهنده شد. تزار روسیه این امر را بهانه قرار داده فرمانده خود پاول سیسیانوف را مأمور تصرف قفقاز کرد. سیسیانوف به تفلیس حمله کرد و آن شهر را تصرف کرد. در این زمان گئورگی خان مُرد و تهمورث یکی از فرزندان او به دربار ایران پناهنده شد و شاه ایران را به جنگ با روس ها تشویق کرد. فتحعلی شاه که از الحاق گرجستان به روسیه ناراحت بود پناهنده شدن شاهزادگان گرجستانی به دربار ایران را بهانه کرد و فرمان حمله به گرجستان را صادر کرد.
... [مشاهده متن کامل]
هشت نامهٔ دست اول از جانبِ مقامات ایرانی به فرانسوی ها و عثمانی ها وجود دارد که بیان گر و تاییدکنندهٔ جنگ های ایران و روس هستند.
رابطه ایران و امپراتوری روسیه اوایل دوره قاجار خصمانه و حالت درگیری همیشگی داشت. تنش میان ایران و روسیه در دوره آقامحمدخان و در پی حمله سپاه ایران به گرجستان که با تلفات بالای غیرنظامی همراه بود، آغاز شد و پس از آن در زمان زمامداری فتحعلی شاه ادامه یافت. هدف اصلی روسیه دسترسی به آب های آزاد بود. بهانه دست اندازی روس ها به خاک قفقاز این بود که برخی از مردم منطقه خواستار خودمختاری بودند. از دیگر سو مردم مناطق قفقاز شرقی یعنی گنجه، شروان، تالش، باکو مسلمان و هوادار ایران بودند. گرجستان نیز یکی از علل اساسی اختلاف میان ایران و روسیه بود. گرجستان ناحیه حاصل خیزی است که در دامنه کوه های قفقاز و در کناره شرقی دریای سیاه واقع شده است. از نخستین روزهای تاریخ ایران نام مردم گرجی در اسناد تاریخی ایرانی آمده است.
در هنگام تثبیت حکومت قاجار، والی گرجستان به پشتوانه هم کیشی با روس ها اعلام استقلال کرد. آقامحمدخان پس از فتح کامل جنوب ایران، در سال ۱۲۰۹ ه. ق برای آراکلی خان نامه ای فرستاد و اشتباهات گرجی ها در هشتاد سال گذشته را یادآوری کرد و اعلام کرد اگر والی گرجستان روابط ش با روس ها را قطع و از ایران اطاعت کامل نکند، به آنجا لشکر خواهد کشید. آراکلی خان جواب نامه را نداد و خود را برای حمله مجهز کرد. آقامحمدخان به گرجستان لشکر کشید ( ۱۷۹۵ میلادی ) و با وجود مقاومت گرجی ها در این نبرد پیروز شد و آراکلی خان به تفلیس فرار کرد. آقامحمدخان برای یافتن او به تفلیس حمله کرد. آراکلی خان همراه خانواده و بستگانش از تفلیس به گرجستان غربی گریختند. آقامحمدخان تفلیس را گشود و فاجعه کرمان را در تفلیس تکرار کرد و فرمان کشتن مردم و تاراج شهر را صادر کرد. عده زیادی از روحانیون گرجی را در رود کورا غرق کردند و پنج هزار نفر از گرجی ها را اسیر و شهر را ویران کردند.
چهار سال پس از مرگ آقامحمدخان ( سال ۱۲۱۵ ه. ق ) گئورگی حاکم گرجستان دوباره رسماً تحت الحمایگی روس ها را پذیرفت. برادر گئورگی، الکساندر چون مخالف الحاق گرجستان به روسیه بود به دربار ایران پناهنده شد. تزار روسیه این امر را بهانه قرار داده فرمانده خود پاول سیسیانوف را مأمور تصرف قفقاز کرد. سیسیانوف به تفلیس حمله کرد و آن شهر را تصرف کرد. در این زمان گئورگی خان مُرد و تهمورث یکی از فرزندان او به دربار ایران پناهنده شد و شاه ایران را به جنگ با روس ها تشویق کرد. فتحعلی شاه که از الحاق گرجستان به روسیه ناراحت بود پناهنده شدن شاهزادگان گرجستانی به دربار ایران را بهانه کرد و فرمان حمله به گرجستان را صادر کرد.
