جنگ صلیبی پنجم

جنگ صلیبی پنجم ( انگلیسی: Fifth Crusade ) که از سال ۱۲۱۳ تا ۱۲۲۱ م ( ۶۱۰–۶۱۸ ه‍. ق ) ادامه یافت، تلاش جدید کشورهای مسیحی اروپایی در جهت بازپس گیری اورشلیم و سایر سرزمین های مقدس از دولت ایوبیان حاکم بر مصر و شام بود. پاپ اینوسِنت سوم در ۱۲۱۳ م، به قصد جبران جنگ صلیبی چهارم، خواستار جنگی دیگر گردید. در نتیجه، اقدامات وسیعی برای تدارک این حمله در سرزمین های اروپایی انجام گرفت. با درگذشت پاپ در مهٔ ۱۲۱۶ م، جانشین وی، هونوریوس سوم، آغاز حملهٔ جدید را به جان بِریَن، پادشاه اورشلیم، اطلاع داد. آندراش دوم، پادشاه مجارستان، و بسیاری از اُمرا و تیول داران اروپا برای شرکت در این حمله اعلام آمادگی کرده و در نتیجه سپاه ۱۵ هزار نفرهٔ صلیبی، به فرماندهی آندراش دوم و لِئوپولد ششم، دوک اتریش، در پاییز ۱۲۱۷ م به عکا رسید و در آن جا نیز هیو یکم، پادشاه قبرس، به آن ها پیوست. ملک عادل، سلطان ایوبی، که در این هنگام در مصر به سر می بُرد، عازم شام شد و در ناحیهٔ بَیسان اردو زد، اما از ترس شکست از سپاه ۱۵ هزار نفرهٔ صلیبیون در بَیسان نجنگید و تا جنوب دمشق عقب نشینی کرد. با عقب نشینی او، صلیبیون به سمت شمال لشکر کشیدند و به بَیسان حمله بردند و از آن جا تا بانیاس را تصرف نمودند. آن گاه بانیاس را محاصره نمودند، که چون بی نتیجه ماند، به عکا بازگشتند. سپس راهی قلعهٔ باتور شدند، اما با وجود ۱۷ روز محاصره، موفق به فتح آن نگردیدند. در همان زمان، سپاهیان مجارستانی، برخلاف توصیه های پادشاه اورشلیم و دیگر امیران صلیبی، به دشت بِقاع در لبنان یورش بردند و به سختی شکست خوردند. این واقعه و نیز یک حملهٔ ناموفق دیگر، سبب شد پادشاه مجارستان — که برای ادای نذرش ( جنگیدن با مسلمانان ) راهی جنگ صلیبی شده بود — ناگزیر، در اوایل ۱۲۱۸ م به کشورش بازگردد. در این میان، پادشاه اورشلیم به فکر افتاد از نیروهای صلیبی — که پی درپی به دستور پاپ راهی شام می شدند — برای حمله به مصر مدد جوید.
جان بِریَن همانند ریچارد، پادشاه انگلستان، کلید فتح اورشلیم و تمام سرزمین شام را چیرگی بر مصر می دانست؛ از این رو، پس از کسب موافقت فرماندهان دو فرقه دینی–نظامی شوالیه های هوسپیتالر ( در منابع اسلامی: اِسبِتاریه ) و شوالیه های معبد ( در منابع اسلامی: داویه ) و تهیهٔ تدارکات لازم در ۷ مهٔ ۱۲۱۸ م راهی شهر دِمیاط در مصر شد. مصریان از دیرباز بر کنار مصب رود نیل، برجی به نام برج سلسله ساخته بودند و از آن تا دیوارهای دِمیاط زنجیرهای سنگینی وصل کرده بودند تا مانع ورود کشتی های دشمن به رود نیل شود. صلیبیون که به اهمیت تصرف برج سلسله برای تصرف دِمیاط پی برده بودند، به آن حمله کردند و پس از تحمل تلفات سنگین، سرانجام در ۲۱ اوت ۱۲۱۸ م برج را به تصرف خود درآوردند و راه ورود به مصر برایشان گشوده شد. ملک العادل، پس از شنیدن خبر سقوط دِمیاط، از شدت اندوه درگذشت و پسرش، المُعظم عیسی، جانشین وی در شام شد.