جنگ ذات الصواری

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
ذات الصَواری (یا ذوالصواری)، نخستین نبرد بزرگ دریایی مسلمانان و رومیان در سال 31 یا 34. صَواری جمع صاریه به معنای دکل است. گفته شده است که سبب نام گذاری این جنگ به ذات الصواری، ذوالصواری والصواری آن است که در این جنگ، کشتی های جنگی بسیاری بکار گرفته شد که دارای دکل بود. بنابر روایاتی نیز ذات الصواری نام محل جنگ بوده است.
به روایت ابن اعثم کوفی، مسلمانان مصر و شام با کشتی های خود از ساحل بندر عکّا حرکت کردند. مورخان در ذکر مکان جنگ اختلاف دارند؛ به روایتی، این جنگ در دریا و نزدیک سواحل اسکندریه روی داده است. برخی محققان معاصر، محل جنگ را نزدیک فینیکس در ساحل لیکیه در جنوب آناطولی دانسته اند. تاریخ وقوع جنگ را واقِدی سال 31 و ابومَعْشَر سال 34 ذکر کرده، که ظاهراً روایت دوم صحیح است. (رجوع کنید به ادامه مقاله)
معاویه که در زمان خلافت عمر فقط حاکم دمشق و اردن بود، در ابتدای خلافت عثمان رفته رفته حاکم تمام شام شد. وی برای خود نیروی دریایی تشکیل داد و از عثمان اجازه حمله دریایی خواست که عثمان پذیرفت. معاویه دو جزیره قبرس (قبرص) و رودس را به ترتیب در سالهای 28 و 53 فتح کرد.
کنستانس دوم، فرمانروای روم شرقی (بیزانس) که از فتوحات مسلمانان در دریای مدیترانه و سواحل افریقیه به تنگ آمده بود با لشکری عظیم از راه دریا به سوی سرزمین مسلمانان حرکت کرد. گفته شده است که از آغاز نبرد مسلمانان با رومیان تا آن زمان، چنین نیرویی از رومیان بسیج نشده بود. شمار کشتی های جنگی رومیان را در این نبرد از پانصد تا هزار کشتی نوشته اند. چون این خبر به عثمان رسید به معاویه و عبداللّه بن سعد بن ابی سَرح، حاکم مصر دستور داد تا از طریق دریا با سپاه شام و مصر به مقابله دشمن بروند، همچنین به عمرو بن عاص دستور داد تا با مال و سلاح به عبداللّه کمک کند.
در این جنگ، معاویه با همدستی ناوگان عبداللّه بن سعد به مقابله با دشمن برآمد. مجموع کشتی های جنگی مسلمانان را از دویست تا پانصد نوشته اند. برخی از قبطیان نیز همراه مسلمانان در این جنگ شرکت داشتند. هنگام رویارویی مسلمانان و رومیان، وزش باد مخالفی که سه روز به طول انجامید سبب شد تا دو طرف لنگر بیندازند و تا آرام شدن دریا صبر کنند.
پس از آن، مسلمانان برای رومیان پیغام فرستادند که یک شب میان دو طرف امان باشد و رومیان پذیرفتند. مسلمانان آن شب را تا صبح به نماز و دعا و خواندن قرآن گذراندند و رومیان نیز به نواختن ناقوس و چنگ و طنبور پرداختند و در بوقها می دمیدند و شراب می نوشیدند.
روز بعد معاویه و ابن ابی سرح کسی را نزد کنستانس فرستادند و پیشنهاد کردند جنگ در خشکی باشد، اما رومیان نپذیرفتند و خواهان نبرد در دریا بودند. نقل است که کشتیهای رومیان حامل شیشه های نفت و وسایل آتش زنه بود. جنگ با پرتاب تیر و سنگ آغاز شد و به تدریج شدت یافت.

پیشنهاد کاربران

بپرس