جُنوبگان، قارِه (Antarctica)
جُنوبگان، قارِه
جُنوبگان، قارِه
جُنوبگان، قارِه
قاره ای در قطب جنوب زمین یا برّیدرون مدار جنوبگان. این قاره ده درصد خشکی های زمین و حدود ۹۰ درصد از کل یخ های جهان را، که تقریباً سه چهارم حجم آب های شیرین کرۀ زمین است، در خود جا داده است. ضخامت و تراکم یخ های جنوبگان آن چنان است که اگر همۀ آن ها یک باره ذوب شوند، ارتفاع سطح آب های آزاد جهان ۶۰ متر افزایش می یابد. مساحت جنوبگان حدود ۱۳میلیون کیلومتر مربع است که با یخپهنه۱ ها و سطح آب های همیشه یخ بستۀ پیرامون آن به حدود ۱۴,۳۰۰,۰۰۰ کیلومتر مربع بالغ می شود. کوه اربوس۲، که از جزیرۀ راس۳ سربرآورده است، جنوبی ترین آتشفشان زمین محسوب می شود و یخپهنۀ راس۴ از پیوند و یکپارچه شدن یخرود (یخچال ) های متعدد پدید آمده است. رشته کوه های سراسری جنوبگان، با ۳,۵۰۰ کیلومتر درازا، و قلل متعددی که ارتفاع بیشتر آن ها بالاتر از ۳هزار متر است، قارۀ جنوبگان را به دو ناحیۀ جغرافیایی جنوبگان بزرگ (شرقی) و جنوبگان کوچک (غربی) تقسیم می کند. شبه جزیرۀ جنوبگان و کوه های الزورت، که بلندترین قلّۀ جنوبگان، وینسون مسیف با ارتفاع ۴,۸۹۷ متر، در آن واقع است، در جنوبگان کوچک قرار دارند. دریاهای عظیم راس و ودل از دو طرف به درون قاره پیش رفته اند و کوه های شبه جزیرۀ جنوبگان که در دنبالۀ رشته کوه های آند امریکای جنوبی قرار دارند، آن دو را از هم جدا می کنند. جنوبگان ساکنان بومی یا دایمی ندارد و اهالی آن به گروه های معدودی از دانشمندان و پژوهشگرانی منحصر است که فقط در فصل تابستان به آن جا سفر می کنند و شمارشان از ۱۰هزار نفر (شامل ۳هزار گردشگر) تجاورز نمی کند. بخش های مختلف این قاره بین کشورهای آرژانتین، استرالیا، شیلی، فرانسه، بریتانیا، نروژ، و نیوزیلند تقسیم شده است. به جز حدود دو درصد از سطح این قاره که عاری از یخ است، بقیۀ سطح آن را توده های عظیمی از برف و یخ فراگرفته است که حجم آن ها به حدود ۳۰میلیون کیلومتر مکعب می رسد. ستبرای یخ در یخپهنۀ جنوبگان به ۲هزار متر و در بعضی مناطق به ۴هزار متر و بیشتر می رسد و چون سرمای شدید از ذوب شدن برف های تازه جلوگیری می کند، همه ساله بر ستبرای آن افزوده می شود؛ قدمت لایه های زیرین به حدود ۱میلیون سال پیش می رسد. این قاره به سبب سرمای هوا، باد شدید توأم با برف و کولاک، بد آب وهواترین نواحی کره زمین است و هیچ موجود زنده ای قادر به اقامت دایم در آن سرزمین نیست. میانگین دمای سالانۀ قطب جنوب ۴۹ـ درجۀ سانتی گراد است. کمترین دمایی که تاکنون در کرۀ زمین ثبت شده ۸۹ـ درجۀ سانتی گراد، در قطب جنوب، است، که متعلق به ایستگاه جنوبگانی وستوکِ روسیه در ۱۹۸۳ بوده است. مقدار بارندگی در جنوبگان، که همواره به صورت برف و سرماریزه است، به ۵۰میلی متر در سال می رسد که حتی از میزان بارندگی در صحرای افریقا نیز کمتر است و به همین علت جنوبگان در ردیف کم آب ترین نواحی جهان قرار دارد. در این سرزمین فصل تابستان، زمانی که یخ های جنوبگان شروع به آب شدن می کنند، از ۱۹۷۰ به این سو از ۶۰ روز به ۹۰ روز افزایش یافته و میانگین دمای سالانۀ آن۲.۵ درجۀ سانتی گراد بیشتر شده است. علت این امر احتمالاً آثار گلخانه ای کره زمین است که از دهۀ ۱۹۵۰ آغاز شده است. گیاهان جزایر نیمۀ جنوبگانی یا جزایری که در خارج از مدار قطب جنوب قرار دارند در مقایسه با سرزمین اصلی جنوبگان، پربارترند. معدود جانورانی که در کرانه های این قاره زندگی می کنند عبارت اند از پنگوئن امپراتور، شاه پنگوئن، آلباتروس سرگردان (گونه ای از مرغان دریایی)، مرغ طوفان خاکستری، و نیز مرغ طوفان بال خاکستری.تاریخچۀ اکتشافات. سابقۀ کاوش در جنوبگان با سفر کاپیتان جیمز کوک با کشتی از ۱۷۷۲ تا ۱۷۷۵ آغاز می شود. دریانوردان قبلی بدون دیدن سرزمین جنوبی در مدارگان جنوبی سفر کرده بودند، ولی کوک مصمّم بود که از مسیری بسیار جنوبی جهان را دور بزند. عرض جغرافیایی مسیر او فوق العاده متغیر بود، ولی وی به این نتیجه رسید که اگر قاره ای در جنوب وجود داشته باشد، حتماً یخ زده است و در حوزۀ جنوب عرض ۶۰ درجۀ جنوبی قرار دارد. کشف جزیرۀ جورجیای جنوبی توسط کوک موجب شد که تعداد زیادی از شکارچیان فُک و نهنگ در دهه های بعد به جنوب اقیانوس اطلس بروند. آنان احتمالاً اولین کسانی بودند که به مناطق مجاور شبه جزیرۀ جنوبگان رسیدند، ولی این نکته را به صورت رازی سربسته مخفی نگه داشتند. بلینگزهاوزن، کاوشگر روس، بار دیگر از سمت جنوب، از ۱۸۱۹ تا ۱۸۲۱، زمین را دور زد و در مسیری که پیمود مناطقی را شناسایی کرد که کوک از آن ها عبور نکرده بود. او سکوی یخی جنوبگان را دید، جزایر پتر اول و الگزاندر را بر روی نقشه بازشناخت، و اطلاعات کامل تری دربارۀ جزایر شتلند جنوبی و سندویچ جنوبی ثبت کرد. اما نتوانست تودۀ اصلی قارۀ جنوبگان را تشخیص دهد. آب و هوای بی ثبات اقیانوس جنوبی به هیچ وجه مناسب کاوشگری با کشتی های بادبانی نبود و بلینگزهاوزن گرفتار بادهایی شد که شرایط جوی را نامناسب کردند و درنتیجه قاره از دیدرس او پنهان ماند. درنتیجه، اولین مشاهدۀ رسمی و ثبت شدۀ سرزمین اصلی قارۀ جنوبگان از جانب ادوارد برنسفیلد، تاجر بریتانیایی (۱۷۹۵ـ۱۸۵۱)، در ۱۸۲۰ اعلام شد. کمی بعد و در همان سال، ناتانیل براون پامر (۱۷۹۹ـ۱۸۷۷)، عضو گروهی از شکارچیان امریکایی فُک، نیز ادعای مشابهی کرد. او مناطق جنوبی شبه جزیرۀ جنوبگان را کشف کرد. جیمز وِدِل، شکارچی فک، در ۱۸۲۳ در کنار شبه جزیرۀ جنوبگان به کشتی رانی پرداخت و وارد دریای ودل شد. سفرهای اکتشافی متعددی در سطح ملی از دهۀ ۱۸۳۰ شروع شدند. هیئت اعزامی فرانسوی (۱۸۳۷ـ۱۸۴۰)، به رهبری ژول دومون دورویل، اولین هیئتی بود که از مسیر اقیانوس آرام به جنوبگان نزدیک شد و ترادلی را، که به یاد همسر دورویل نام گذاری شده بود، کشف کرد. سفر اکتشافی امریکا (۱۸۳۸ـ۱۸۴۲) را پنج کشتی به فرماندهی چارلز ویلکس (۱۷۹۸ـ۱۸۷۷) انجام دادند. سفرهای اکتشافی بعدی نشان دادند که نقشه های امریکایی چندان دقیق نیستند، اما سرزمین ویلکس در همین سفر کشف و نقشه برداری شد. سفر اکتشافی بریتانیا (۱۸۳۹ـ۱۸۴۳) به رهبری جیمز کلارک راس صورت پذیرفت. راس کاوشگر قطبی مجربی بود و بارها به مناطق قطب شمال سفر کرده بود. او کوه هایی را که به نام کشتی هایش نامیده شده اند (اربوس و ترور) و نیز پهنۀ وسیع سکوی یخی راس را کشف کرد. سفر بعدی سفر اکتشافی اسکاتلند، در دهۀ ۱۸۹۰، به رهبری کی آ لارسن بود که در سمت شرقی شبه جزیرۀ جنوبگان دریانوردی کرد و نقشه برداری آن را به نحو کامل انجام داد. سفر اکتشافی بلژیک (۱۸۹۷ـ۱۸۹۹)، به رهبری آدرین دو ژرلاش دو گومری (۱۸۶۶ـ۱۹۳۴)، ناحیه بلژیکا در سمت غربی شبه جزیرۀ جنوبگان را مساحی کرد، ولی در توده های یخ دریای بلینگزهاوزن به دام افتاد. روئال آمونسن یکی از خدمۀ کشتی بلژیکا بود. سرنشینان این کشتی، به طرزی ناخواسته، اولین افرادی بودند که زمستان را در جنوب دایرۀ قطبی جنوبی سر کردند. اولین اقامت زمستانی برنامه ریزی شده در هنگام سفر هیئت اعزامی سادرن کراس بریتانیا (۱۸۹۸ـ۱۹۰۰)، به رهبری کارستن بارک گروینک نروژی (۱۸۶۴ـ۱۹۳۴) صورت گرفت. پنج هیئت مهم دولتی، در اوایل قرن ۲۰، برای سفر اکتشافی اعزام شدند: هیئت اعزامی آلمانی (۱۹۰۱ـ۱۹۰۳) به رهبری پروفسور اریش فون دروگالسکی (۱۸۶۵ـ۱۹۴۹)؛ هیئت سوئدی اعزامی به قطب جنوب (۱۹۰۱ـ۱۹۰۴) به رهبری اوتو نوردنشولد (۱۸۶۹ـ۱۹۲۸)؛ هیئت ملی اسکاتلندی اعزامی به جنوبگان (۱۹۰۲ـ۱۹۰۴) به رهبری ویلیام س بروس؛ هیئت فرانسوی اعزامی به جنوبگان (۱۹۰۳ـ۱۹۰۵) به رهبری ژان شارکو؛ و سفر اکتشافی با کشتی دیسکاوری به رهبری رابرت اف اسکات (۱۹۰۱ـ۱۹۰۴). اسکات رهبر اولین گروه هایی بود که فواصلی قابل ملاحظه را به داخل جنوبگان پیمودند. ارنست شکلتون، از اعضای گروه اسکات، بعدها رهبری هیئت اعزامی جنوبگان بریتانیا (۱۹۰۷ـ۱۹۰۹) را برعهده گرفت و یخچال بیردمور را کشف کرد؛ یخچالی که از طریق آن می توان از سکوی یخ راس به ارتفاعات فلات پیرامون قطب جنوب رسید. شکلتون توانست با سورتمه به ۱۶۰کیلومتری قطب جنوب برسد. گروهی دیگر نیز در همان زمان برای اولین بار توانستند به قطب مغناطیسی جنوب برسند. کشف یخچال بیردمور توسط شکلتون راه رسیدن به قطب جنوب را هموار کرد و دو سفر اکتشافی برای رسیدن به این افتخار بلافاصله شروع شد. افراد گروه تِرا نوا، به رهبری رابرت اسکات، در اوایل ۱۹۱۱ با هدف ادامۀ مسیر شکلتون به سوی قطب، به سکوی یخ راس رسیدند. هدف هیئت اعزامی نروژی، به رهبری روئال آموندسن، پیمودن مسیری کوتاه تر، ولی ناشناخته بود. آموندسن در ۹ اکتبر ۱۹۱۱، از پایگاه خود حرکت کرد. او پیش تر، در مسیری طولانی به سوی قطب، انبارهای آذوقه و تجهیزات ساخته بود و، پس از سفری نسبتاً بی خطر، در ۱۴ دسامبر همراه با پنج عضو گروهش به قطب رسید. گروه اسکات در اول نوامبر حرکت کرد و در قطب با شرایط جوّی دشواری مواجه شد. گروه نهایی، که آن نیز پنج نفره بود، در ۱۷ ژانویۀ ۱۹۱۲، به قطب رسید و با پرچم آموندسن مواجه شد. اما شرایط بازگشت بسیار دشوار و هولناک بود اسکات و همراهانش کشته شدند.
همکاری های بین المللی. سال ژئوفیزیکی بین المللی (IGY) که از ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۸ برگزار شد، نقطۀ عطفی در تفاهم بین المللی و شناخت جنوبگان بود. در آن سال ۶۶ کشور جهان با صرف هزینه ای برابر ۷۵میلیون دلار، که تا آن زمان پرهزینه ترین طرح علمی محسوب می شد، در این همایش شرکت کردند. کشورهای آرژانتین، استرالیا، بلژیک، شیلی، فرانسه، ژاپن، نیوزیلند، نروژ، افریقای جنوبی، اتحاد جماهیر شوروی، بریتانیا و امریکا که هر کدام به نحوی در مسائل جنوبگان درگیر بودند، به گفت وگو نشستند و پیمان جنوبگان را در ۱۹۵۹ امضا و از ۱۹۶۱ اجرا کردند. پیمان مزبور، که محدودۀ جنوبی تر از ۶۰ درجۀ عرض جنوبی را شامل می شود، صراحتاً اعلام می دارد که: «به نفع همۀ انسان هاست که همچون گذشته، اقدامات خود را در جنوبگان به فعالیت های صلح آمیز منحصر کنند و از منازعات سیاسی و نظامی در منطقۀ مزبور بپرهیزند. از ایجاد و احداث پایگاه های نظامی، آزمایش سلاح های هسته ای، و دفن مواد رادیواکتیو خودداری کنند و ممنوعیت ادعاهای ارضی را رسمیت بخشند.ice shelfMount ErebusRoss IslandRoss iceshelf
جُنوبگان، قارِه
جُنوبگان، قارِه
جُنوبگان، قارِه
قاره ای در قطب جنوب زمین یا برّیدرون مدار جنوبگان. این قاره ده درصد خشکی های زمین و حدود ۹۰ درصد از کل یخ های جهان را، که تقریباً سه چهارم حجم آب های شیرین کرۀ زمین است، در خود جا داده است. ضخامت و تراکم یخ های جنوبگان آن چنان است که اگر همۀ آن ها یک باره ذوب شوند، ارتفاع سطح آب های آزاد جهان ۶۰ متر افزایش می یابد. مساحت جنوبگان حدود ۱۳میلیون کیلومتر مربع است که با یخپهنه۱ ها و سطح آب های همیشه یخ بستۀ پیرامون آن به حدود ۱۴,۳۰۰,۰۰۰ کیلومتر مربع بالغ می شود. کوه اربوس۲، که از جزیرۀ راس۳ سربرآورده است، جنوبی ترین آتشفشان زمین محسوب می شود و یخپهنۀ راس۴ از پیوند و یکپارچه شدن یخرود (یخچال ) های متعدد پدید آمده است. رشته کوه های سراسری جنوبگان، با ۳,۵۰۰ کیلومتر درازا، و قلل متعددی که ارتفاع بیشتر آن ها بالاتر از ۳هزار متر است، قارۀ جنوبگان را به دو ناحیۀ جغرافیایی جنوبگان بزرگ (شرقی) و جنوبگان کوچک (غربی) تقسیم می کند. شبه جزیرۀ جنوبگان و کوه های الزورت، که بلندترین قلّۀ جنوبگان، وینسون مسیف با ارتفاع ۴,۸۹۷ متر، در آن واقع است، در جنوبگان کوچک قرار دارند. دریاهای عظیم راس و ودل از دو طرف به درون قاره پیش رفته اند و کوه های شبه جزیرۀ جنوبگان که در دنبالۀ رشته کوه های آند امریکای جنوبی قرار دارند، آن دو را از هم جدا می کنند. جنوبگان ساکنان بومی یا دایمی ندارد و اهالی آن به گروه های معدودی از دانشمندان و پژوهشگرانی منحصر است که فقط در فصل تابستان به آن جا سفر می کنند و شمارشان از ۱۰هزار نفر (شامل ۳هزار گردشگر) تجاورز نمی کند. بخش های مختلف این قاره بین کشورهای آرژانتین، استرالیا، شیلی، فرانسه، بریتانیا، نروژ، و نیوزیلند تقسیم شده است. به جز حدود دو درصد از سطح این قاره که عاری از یخ است، بقیۀ سطح آن را توده های عظیمی از برف و یخ فراگرفته است که حجم آن ها به حدود ۳۰میلیون کیلومتر مکعب می رسد. ستبرای یخ در یخپهنۀ جنوبگان به ۲هزار متر و در بعضی مناطق به ۴هزار متر و بیشتر می رسد و چون سرمای شدید از ذوب شدن برف های تازه جلوگیری می کند، همه ساله بر ستبرای آن افزوده می شود؛ قدمت لایه های زیرین به حدود ۱میلیون سال پیش می رسد. این قاره به سبب سرمای هوا، باد شدید توأم با برف و کولاک، بد آب وهواترین نواحی کره زمین است و هیچ موجود زنده ای قادر به اقامت دایم در آن سرزمین نیست. میانگین دمای سالانۀ قطب جنوب ۴۹ـ درجۀ سانتی گراد است. کمترین دمایی که تاکنون در کرۀ زمین ثبت شده ۸۹ـ درجۀ سانتی گراد، در قطب جنوب، است، که متعلق به ایستگاه جنوبگانی وستوکِ روسیه در ۱۹۸۳ بوده است. مقدار بارندگی در جنوبگان، که همواره به صورت برف و سرماریزه است، به ۵۰میلی متر در سال می رسد که حتی از میزان بارندگی در صحرای افریقا نیز کمتر است و به همین علت جنوبگان در ردیف کم آب ترین نواحی جهان قرار دارد. در این سرزمین فصل تابستان، زمانی که یخ های جنوبگان شروع به آب شدن می کنند، از ۱۹۷۰ به این سو از ۶۰ روز به ۹۰ روز افزایش یافته و میانگین دمای سالانۀ آن۲.۵ درجۀ سانتی گراد بیشتر شده است. علت این امر احتمالاً آثار گلخانه ای کره زمین است که از دهۀ ۱۹۵۰ آغاز شده است. گیاهان جزایر نیمۀ جنوبگانی یا جزایری که در خارج از مدار قطب جنوب قرار دارند در مقایسه با سرزمین اصلی جنوبگان، پربارترند. معدود جانورانی که در کرانه های این قاره زندگی می کنند عبارت اند از پنگوئن امپراتور، شاه پنگوئن، آلباتروس سرگردان (گونه ای از مرغان دریایی)، مرغ طوفان خاکستری، و نیز مرغ طوفان بال خاکستری.تاریخچۀ اکتشافات. سابقۀ کاوش در جنوبگان با سفر کاپیتان جیمز کوک با کشتی از ۱۷۷۲ تا ۱۷۷۵ آغاز می شود. دریانوردان قبلی بدون دیدن سرزمین جنوبی در مدارگان جنوبی سفر کرده بودند، ولی کوک مصمّم بود که از مسیری بسیار جنوبی جهان را دور بزند. عرض جغرافیایی مسیر او فوق العاده متغیر بود، ولی وی به این نتیجه رسید که اگر قاره ای در جنوب وجود داشته باشد، حتماً یخ زده است و در حوزۀ جنوب عرض ۶۰ درجۀ جنوبی قرار دارد. کشف جزیرۀ جورجیای جنوبی توسط کوک موجب شد که تعداد زیادی از شکارچیان فُک و نهنگ در دهه های بعد به جنوب اقیانوس اطلس بروند. آنان احتمالاً اولین کسانی بودند که به مناطق مجاور شبه جزیرۀ جنوبگان رسیدند، ولی این نکته را به صورت رازی سربسته مخفی نگه داشتند. بلینگزهاوزن، کاوشگر روس، بار دیگر از سمت جنوب، از ۱۸۱۹ تا ۱۸۲۱، زمین را دور زد و در مسیری که پیمود مناطقی را شناسایی کرد که کوک از آن ها عبور نکرده بود. او سکوی یخی جنوبگان را دید، جزایر پتر اول و الگزاندر را بر روی نقشه بازشناخت، و اطلاعات کامل تری دربارۀ جزایر شتلند جنوبی و سندویچ جنوبی ثبت کرد. اما نتوانست تودۀ اصلی قارۀ جنوبگان را تشخیص دهد. آب و هوای بی ثبات اقیانوس جنوبی به هیچ وجه مناسب کاوشگری با کشتی های بادبانی نبود و بلینگزهاوزن گرفتار بادهایی شد که شرایط جوی را نامناسب کردند و درنتیجه قاره از دیدرس او پنهان ماند. درنتیجه، اولین مشاهدۀ رسمی و ثبت شدۀ سرزمین اصلی قارۀ جنوبگان از جانب ادوارد برنسفیلد، تاجر بریتانیایی (۱۷۹۵ـ۱۸۵۱)، در ۱۸۲۰ اعلام شد. کمی بعد و در همان سال، ناتانیل براون پامر (۱۷۹۹ـ۱۸۷۷)، عضو گروهی از شکارچیان امریکایی فُک، نیز ادعای مشابهی کرد. او مناطق جنوبی شبه جزیرۀ جنوبگان را کشف کرد. جیمز وِدِل، شکارچی فک، در ۱۸۲۳ در کنار شبه جزیرۀ جنوبگان به کشتی رانی پرداخت و وارد دریای ودل شد. سفرهای اکتشافی متعددی در سطح ملی از دهۀ ۱۸۳۰ شروع شدند. هیئت اعزامی فرانسوی (۱۸۳۷ـ۱۸۴۰)، به رهبری ژول دومون دورویل، اولین هیئتی بود که از مسیر اقیانوس آرام به جنوبگان نزدیک شد و ترادلی را، که به یاد همسر دورویل نام گذاری شده بود، کشف کرد. سفر اکتشافی امریکا (۱۸۳۸ـ۱۸۴۲) را پنج کشتی به فرماندهی چارلز ویلکس (۱۷۹۸ـ۱۸۷۷) انجام دادند. سفرهای اکتشافی بعدی نشان دادند که نقشه های امریکایی چندان دقیق نیستند، اما سرزمین ویلکس در همین سفر کشف و نقشه برداری شد. سفر اکتشافی بریتانیا (۱۸۳۹ـ۱۸۴۳) به رهبری جیمز کلارک راس صورت پذیرفت. راس کاوشگر قطبی مجربی بود و بارها به مناطق قطب شمال سفر کرده بود. او کوه هایی را که به نام کشتی هایش نامیده شده اند (اربوس و ترور) و نیز پهنۀ وسیع سکوی یخی راس را کشف کرد. سفر بعدی سفر اکتشافی اسکاتلند، در دهۀ ۱۸۹۰، به رهبری کی آ لارسن بود که در سمت شرقی شبه جزیرۀ جنوبگان دریانوردی کرد و نقشه برداری آن را به نحو کامل انجام داد. سفر اکتشافی بلژیک (۱۸۹۷ـ۱۸۹۹)، به رهبری آدرین دو ژرلاش دو گومری (۱۸۶۶ـ۱۹۳۴)، ناحیه بلژیکا در سمت غربی شبه جزیرۀ جنوبگان را مساحی کرد، ولی در توده های یخ دریای بلینگزهاوزن به دام افتاد. روئال آمونسن یکی از خدمۀ کشتی بلژیکا بود. سرنشینان این کشتی، به طرزی ناخواسته، اولین افرادی بودند که زمستان را در جنوب دایرۀ قطبی جنوبی سر کردند. اولین اقامت زمستانی برنامه ریزی شده در هنگام سفر هیئت اعزامی سادرن کراس بریتانیا (۱۸۹۸ـ۱۹۰۰)، به رهبری کارستن بارک گروینک نروژی (۱۸۶۴ـ۱۹۳۴) صورت گرفت. پنج هیئت مهم دولتی، در اوایل قرن ۲۰، برای سفر اکتشافی اعزام شدند: هیئت اعزامی آلمانی (۱۹۰۱ـ۱۹۰۳) به رهبری پروفسور اریش فون دروگالسکی (۱۸۶۵ـ۱۹۴۹)؛ هیئت سوئدی اعزامی به قطب جنوب (۱۹۰۱ـ۱۹۰۴) به رهبری اوتو نوردنشولد (۱۸۶۹ـ۱۹۲۸)؛ هیئت ملی اسکاتلندی اعزامی به جنوبگان (۱۹۰۲ـ۱۹۰۴) به رهبری ویلیام س بروس؛ هیئت فرانسوی اعزامی به جنوبگان (۱۹۰۳ـ۱۹۰۵) به رهبری ژان شارکو؛ و سفر اکتشافی با کشتی دیسکاوری به رهبری رابرت اف اسکات (۱۹۰۱ـ۱۹۰۴). اسکات رهبر اولین گروه هایی بود که فواصلی قابل ملاحظه را به داخل جنوبگان پیمودند. ارنست شکلتون، از اعضای گروه اسکات، بعدها رهبری هیئت اعزامی جنوبگان بریتانیا (۱۹۰۷ـ۱۹۰۹) را برعهده گرفت و یخچال بیردمور را کشف کرد؛ یخچالی که از طریق آن می توان از سکوی یخ راس به ارتفاعات فلات پیرامون قطب جنوب رسید. شکلتون توانست با سورتمه به ۱۶۰کیلومتری قطب جنوب برسد. گروهی دیگر نیز در همان زمان برای اولین بار توانستند به قطب مغناطیسی جنوب برسند. کشف یخچال بیردمور توسط شکلتون راه رسیدن به قطب جنوب را هموار کرد و دو سفر اکتشافی برای رسیدن به این افتخار بلافاصله شروع شد. افراد گروه تِرا نوا، به رهبری رابرت اسکات، در اوایل ۱۹۱۱ با هدف ادامۀ مسیر شکلتون به سوی قطب، به سکوی یخ راس رسیدند. هدف هیئت اعزامی نروژی، به رهبری روئال آموندسن، پیمودن مسیری کوتاه تر، ولی ناشناخته بود. آموندسن در ۹ اکتبر ۱۹۱۱، از پایگاه خود حرکت کرد. او پیش تر، در مسیری طولانی به سوی قطب، انبارهای آذوقه و تجهیزات ساخته بود و، پس از سفری نسبتاً بی خطر، در ۱۴ دسامبر همراه با پنج عضو گروهش به قطب رسید. گروه اسکات در اول نوامبر حرکت کرد و در قطب با شرایط جوّی دشواری مواجه شد. گروه نهایی، که آن نیز پنج نفره بود، در ۱۷ ژانویۀ ۱۹۱۲، به قطب رسید و با پرچم آموندسن مواجه شد. اما شرایط بازگشت بسیار دشوار و هولناک بود اسکات و همراهانش کشته شدند.
همکاری های بین المللی. سال ژئوفیزیکی بین المللی (IGY) که از ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۸ برگزار شد، نقطۀ عطفی در تفاهم بین المللی و شناخت جنوبگان بود. در آن سال ۶۶ کشور جهان با صرف هزینه ای برابر ۷۵میلیون دلار، که تا آن زمان پرهزینه ترین طرح علمی محسوب می شد، در این همایش شرکت کردند. کشورهای آرژانتین، استرالیا، بلژیک، شیلی، فرانسه، ژاپن، نیوزیلند، نروژ، افریقای جنوبی، اتحاد جماهیر شوروی، بریتانیا و امریکا که هر کدام به نحوی در مسائل جنوبگان درگیر بودند، به گفت وگو نشستند و پیمان جنوبگان را در ۱۹۵۹ امضا و از ۱۹۶۱ اجرا کردند. پیمان مزبور، که محدودۀ جنوبی تر از ۶۰ درجۀ عرض جنوبی را شامل می شود، صراحتاً اعلام می دارد که: «به نفع همۀ انسان هاست که همچون گذشته، اقدامات خود را در جنوبگان به فعالیت های صلح آمیز منحصر کنند و از منازعات سیاسی و نظامی در منطقۀ مزبور بپرهیزند. از ایجاد و احداث پایگاه های نظامی، آزمایش سلاح های هسته ای، و دفن مواد رادیواکتیو خودداری کنند و ممنوعیت ادعاهای ارضی را رسمیت بخشند.ice shelfMount ErebusRoss IslandRoss iceshelf
wikijoo: جنوبگان،_قاره