جنس مقولات عشر

[ویکی فقه] جنس مقولات عشر یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای ذاتی تمام مشترک برای مقولات عشر است.
سؤال مهمی که در بحث مقولات عشر مطرح می شود این است که آیا جنسی بالاتر از مقولات عشر وجود دارد یا خیر؟ پاسخ این است که خود آن مقولات، جنس عالی اند و بالاتر از آنها جنسی نیست. گفته شده است که عنوان «موجود» یا «شیء» می تواند جنس برای همه مقولات عشر قرار گیرد و نیز عنوان «عرض» می تواند جنس برای همه مقولات عرضی باشد. پاسخ داده شده است که این عناوین جامع، انتزاعی اند، زیرا جنس اولاً: ذاتی برای انواع خودش است و قبل از آنها به ذهن می آید و ثانیاً: به طور متواطی، شامل زیر بخش خودش است، در حالی که موجود و عرض، اولاً: ذاتی نیستند، چون اعراض و جواهر تصور می شوند بدون آنکه وجود یا عرضیت آنها به ذهن بیاید، بلکه گاهی آنها را تصور می کنیم با اینکه شک در وجود یا عرضیت آنها داریم، در حالی که تصور ماهیت بی تصور تمامی ذاتیات آن ناممکن است؛ پس اگر وجود، جنس این معانی بود تصورشان با شک در وجودشان ناممکن بود. ثانیاً: مشکک اند، چون وجود بر موجودات به تشکیک حمل می شود و ابتدا بر جوهر، سپس بر کمّ و پس از آن بر سایر اعراض اطلاق می شود. همچنین معنای عرض، ابتدا بر کمّ و کیف، سپس بر اعراض دیگر و در نهایت بر مضاف حمل می شود. بنابراین موجود برای مقولات عشر، و عرض برای مقولات نه گانه عَرَضیه، جنس نیستند و مفهوم دیگری هم وجود ندارد که جنس برای آنها باشد.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
۱. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۳۴.
...