جنس دستوری

جنسِ دستوری در زبان شناسی، یک تمایزِ دستوری است که در برخی از زبان ها، تقسیم بندی واژه ها را برپایهٔ ویژگی های تصریفی و مطابقت، به مقوله هایی نظیر مذکر، مؤنث یا خنثی ممکن می سازد و منحصر به اسم هایی نیست که جنسِ ذاتی دارند. [ ۱] بر اساس یک تعریف: جنس، سطحی از اسم است که در رفتارِ مرتبط با واژه ها منعکس می شود. [ ۲] [ ۳] [ ۴]
جنسِ دستوری الزاماً منعکس کنندهٔ جنسِ زیست شناختی نیست. نخست اینکه، در زبان هایی که این تمایز را دارند، اسم های اشیای بی جان و اسم های معنا، که مذکر و مؤنث دربارهٔ آنها مطرح نیست، از نظر جنس، متمایز می شوند. به طور مثال، در زبان عربی، جسم ( تن ) مذکر، نفس ( روان ) مؤنث، رأس ( سر ) مذکر و رجل ( پا ) مؤنث است. دوم اینکه، در زبان واحد، اشیا و پدیده های نزدیک به هم، که از یک مقوله اند، بدون هیچ دلیلی، جنس متفاوت دارند. مثلاً، در زبان آلمانی، Löffel ( قاشق ) مذکر است، اما Gabel ( چنگال ) مؤنث و Messer ( کارد ) خنثی. سوم اینکه، اسم اشیا و پدیده های واحد در زبان های مختلف اغلب جنس متفاوت دارد. به طور مثال، در زبان فرانسوی، soleil ( خورشید ) مذکر است و lune ( ماه ) مؤنث. اما در زبان عربی، قمر ( ماه ) مذکر است و شمس ( خورشید ) مؤنث. [ ۵]