[ویکی فقه] جنبش های نوپدید در ایران، ریشه در جریان های غربی به خصوص الهیات لیبرال- پروتستان دارد. هدف این مقاله، بررسی علل گرایش به عرفان های نوظهور و بررسی مهم ترین دلایل و بسترهای اصلی گرایش به این فرقه ها در کشور ایران است.
گسترش جریان های انحرافی دینی در سال های اخیر در کشور، باعث شیوع نوعی تفکر صوفی گرایانه و خرافی مسلکانه در زندگی خانواده های ایرانی شده است. اگرچه فرقه های عرفانی و صوفیانه در تاریخ اسلام و کشور ایران سابقه تاریخی داشته و سرچشمه آن به قرن های آغازین ظهور اسلام باز می گردد؛ اما امواج جدید این جریان ها ریشه در جریان های غربی به خصوص الهیات لیبرال- پروتستان دارد. آنها می کوشد با تلفیق و گرته برداری از ادیان مختلف، مجموعه ای التقاطی به وجود آورده و در جوامع مختلف به تبلیغ بپردازد که در درجه اول از اعتبار دین رسمی به خصوص دین مبتنی بر فقه بکاهد و سپس با ترویج عقاید صوفی گرایانه در جامعه، زمینه های رشد و گسترش خرافه گری را فراهم آورد. از طرف دیگر؛ گسترش فرقه های انحرافی از ابزارهای مهم تهاجم فرهنگی و جنگ نرم است. با استفاده از این اهرم در جریان تهاجم فرهنگی بدون آن که چهره واقعی و نیت سوء مهاجم معلوم باشد، ارزش ها و هنجارهای بنیادی جامعه مورد هجوم قرار گرفته و زمینه های پذیرش افکار انحرافی فراهم می شود. از این رو، بررسی علل گرایش به آن ها ضروری است. هدف این مقاله، بررسی علل گرایش به عرفان های نوظهور و بررسی مهم ترین دلایل و بسترهای اصلی گرایش به این فرقه ها در کشور ایران است. روش تحقیق توصیفی بوده و از نظر شیوه به صورت کتابخانه ای و اسنادی است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که ترویج عرفان های نوظهور در ایران از برنامه های عمیق سیاسی دشمنان خارجی شناخته شده و برخی افراد، بدون شناخت این اهداف به آن می پیوندند.
مقدمه
در آغازین سال های قرن بیست ویکم که جهانی شدن و جهانی سازی در عرصه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به فرآیند و روندی سریع و گسترده بدل شده است؛ اغلب سنت های بزرگ دینی (اسلام، مسیحیت و...) که به تبلیغ خود در سراسر جهان می پرداختند، با چالشی بزرگ روبه رو شده و به مقابله با آن برخاسته اند. این چالش بزرگ، اثرگذار و نیرومند، همان «جنبش های دینی جدید» هستند که در بازار رقابتی کالاهای دینی در عصر جدید، گوی سبقت را از رقبای قدیمی خود ربوده و به طور روزافزونی پیروان ادیان سنتی را به خود جذب می کنند. در این میان، وضعیت رو به رشد این ادیان جدید در ایران که دارای حکومت سیاسی برگرفته از دین اسلام است، دارای اهمیتی انکار ناپذیر و در خور بررسی است. بنابراین این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که علل گرایش به اندیشه های نوپدید در ایران چیست؟
پیشینه تحقیق
درخصوص نوپدیدهای معنوی تألیفاتی بوده که به تعدادی از دیدگاه ها و تحلیل ها در این خصوص اشاره می شود:الف. علی کیادربندسری و نسرین خانی اوشانی «مدرنیته، رسانه و جنبش های نوین دینی» چکیده: فهم درست پدیده جنبش های نوین دینی منوط به درک ارتباط دقیق آن با دیگر پدیده ها نظیر رسانه و مدرنیته است و بررسی ارتباط سه مقوله، معنویت نوظهور، رسانه و مدرنیته ویژگی های مشترک بسیاری را در آن ها آشکار کرده و بیش تر پیوندهای خانوادگی آن ها را با یکدیگر روشن می کند. مقاله حاضر در نظر دارد تا رسانه و جنبش های نوین دینی به مثابه دو مورد از محصولات و پیامدهای مدرنیته و رابطه آن ها را با یکدیگر بررسی کند تا پیوند علی و معلولی میان مدرنیته با رسانه و جنبش های نوین دینی از سویی و هم سنخی رسانه و جنبش های نوین دینی از سویی دیگر آشکار شود.ب. محمد اسماعیل ریاحی «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با میزان گرایش به عرفان های نوظهور در بین جوانان» چکیده: پژوهش حاضر به دنبال کشف میزان گرایش جوانان به عضویت در عرفان های نوظهور بوده و درصدد است تا برخی از عوامل اجتماعی مرتبط با این گرایش را توضیح دهد. با استفاده از روش پیمایش و به کارگیری پرسش نامه خود جهت ایفاء گردآوری داده ها، تعداد ۴۰۰ نفر جوانان دانشجو از طریق شیوه نامه نمونه گیری تصادفی دومرحله ای به عنوان پاسخگویان تحقیق انتخاب شدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بیش از ۱۸ درصد از دانشجویان گرایش قوی نسبت به عرفان های نوظهور داشته اند، درحالی که تنها کمتر از ۱۰ درصد از آن ها دارای گرایش ضعیف بوده اند و مابقی (۷۲ درصد) از گرایش متوسط برخوردار بوده اند. تحلیل داده ها نشان می دهد که بالاترین میزان گرایش به عرفان های نوظهور در بین دانشجویان جوان تر، قومیت لر، ترک و متعلق به طبقات اجتماعی بالاتر است. علاوه بر این، تفاوت جنسیتی در گرایش به عرفان های نوظهور نیز گزارش شده است که بر مبنای آن، دختران گرایش شدیدتری به عرفان های نوظهور داشته اند. درنهایت، مشخص گردید جوانانی که دارای تقید مذهبی بالاتری هستند و از هویت قومیتی منسجم تری برخوردارند، گرایش کمتری به فرقه های عرفانی نوظهور از خود داشته اند.بر مبنای این یافته ها، پیشنهاد می شود که در کنار آگاهی بخشی مستدل به جوانان از چیستی فرقه های عرفانی نوظهور، به تقویت بنیان های مذهبی و تحکیم هویت قومی آن ها توجه خاصی بشود.محمدرضا انواری «زمینه های معرفتی ورود و گسترش عرفان های نوظهور (با تأکید بر آثار پائولو کوئلیو)» چکیده: پدیده «عرفان های نوظهور» بیش از دو دهه است که وارد کشور شده و امروزه به عنوان یک مسأله اجتماعی دل مشغولی را متوجه کارشناسان این عرصه کرده است. منظور از عرفان های نوظهور؛ دسته ای از آیین ها و جریان هایی است که با نام عرفان و با علامت معنویت به کشور ما وارد شده اند و ندای حقیقت طلبی سرمی دهند. در این عرفان ها نزدیکی و محبت خداوند به عنوان هدف اصلی مورد غفلت واقع شده و اهداف ادعائی، مانند عشق، شادی و آرامش جای آن را گرفته است. به عنوان یک محقق اجتماعی این پرسش به ذهن می رسد که با توجه به پیشینه و غنای دینی و فرهنگی موجود در ایران و همچنین نظام حاکم بر کشور که یک نظام دینی است، چه زمینه های معرفتی باعث شده معنویت های کاذب در ایران بروز و ظهور پیدا کنند؟ این مقاله سعی دارد با نگاهی به روند ورود عرفان های نوظهور به کشور، برخی زمینه هایی را که باعث ورود و گسترش آن ها شده است مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد عطش فطری نسبت به معنویت و ارضاء نشدن آن، آگاهی نداشتن از نکات انحرافی موجود در عرفان های نوظهور، تبلیغ نبودن نیاز به شریعت و ترویج اباحه گری در آثار کوئلیو و همچنین پلورالیسم فرهنگی به عنوان برخی زمینه های معرفتی ورود و گسترش این گونه آثار مطرح است.
مفاهیم و مبانی نظری
...
گسترش جریان های انحرافی دینی در سال های اخیر در کشور، باعث شیوع نوعی تفکر صوفی گرایانه و خرافی مسلکانه در زندگی خانواده های ایرانی شده است. اگرچه فرقه های عرفانی و صوفیانه در تاریخ اسلام و کشور ایران سابقه تاریخی داشته و سرچشمه آن به قرن های آغازین ظهور اسلام باز می گردد؛ اما امواج جدید این جریان ها ریشه در جریان های غربی به خصوص الهیات لیبرال- پروتستان دارد. آنها می کوشد با تلفیق و گرته برداری از ادیان مختلف، مجموعه ای التقاطی به وجود آورده و در جوامع مختلف به تبلیغ بپردازد که در درجه اول از اعتبار دین رسمی به خصوص دین مبتنی بر فقه بکاهد و سپس با ترویج عقاید صوفی گرایانه در جامعه، زمینه های رشد و گسترش خرافه گری را فراهم آورد. از طرف دیگر؛ گسترش فرقه های انحرافی از ابزارهای مهم تهاجم فرهنگی و جنگ نرم است. با استفاده از این اهرم در جریان تهاجم فرهنگی بدون آن که چهره واقعی و نیت سوء مهاجم معلوم باشد، ارزش ها و هنجارهای بنیادی جامعه مورد هجوم قرار گرفته و زمینه های پذیرش افکار انحرافی فراهم می شود. از این رو، بررسی علل گرایش به آن ها ضروری است. هدف این مقاله، بررسی علل گرایش به عرفان های نوظهور و بررسی مهم ترین دلایل و بسترهای اصلی گرایش به این فرقه ها در کشور ایران است. روش تحقیق توصیفی بوده و از نظر شیوه به صورت کتابخانه ای و اسنادی است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که ترویج عرفان های نوظهور در ایران از برنامه های عمیق سیاسی دشمنان خارجی شناخته شده و برخی افراد، بدون شناخت این اهداف به آن می پیوندند.
مقدمه
در آغازین سال های قرن بیست ویکم که جهانی شدن و جهانی سازی در عرصه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به فرآیند و روندی سریع و گسترده بدل شده است؛ اغلب سنت های بزرگ دینی (اسلام، مسیحیت و...) که به تبلیغ خود در سراسر جهان می پرداختند، با چالشی بزرگ روبه رو شده و به مقابله با آن برخاسته اند. این چالش بزرگ، اثرگذار و نیرومند، همان «جنبش های دینی جدید» هستند که در بازار رقابتی کالاهای دینی در عصر جدید، گوی سبقت را از رقبای قدیمی خود ربوده و به طور روزافزونی پیروان ادیان سنتی را به خود جذب می کنند. در این میان، وضعیت رو به رشد این ادیان جدید در ایران که دارای حکومت سیاسی برگرفته از دین اسلام است، دارای اهمیتی انکار ناپذیر و در خور بررسی است. بنابراین این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که علل گرایش به اندیشه های نوپدید در ایران چیست؟
پیشینه تحقیق
درخصوص نوپدیدهای معنوی تألیفاتی بوده که به تعدادی از دیدگاه ها و تحلیل ها در این خصوص اشاره می شود:الف. علی کیادربندسری و نسرین خانی اوشانی «مدرنیته، رسانه و جنبش های نوین دینی» چکیده: فهم درست پدیده جنبش های نوین دینی منوط به درک ارتباط دقیق آن با دیگر پدیده ها نظیر رسانه و مدرنیته است و بررسی ارتباط سه مقوله، معنویت نوظهور، رسانه و مدرنیته ویژگی های مشترک بسیاری را در آن ها آشکار کرده و بیش تر پیوندهای خانوادگی آن ها را با یکدیگر روشن می کند. مقاله حاضر در نظر دارد تا رسانه و جنبش های نوین دینی به مثابه دو مورد از محصولات و پیامدهای مدرنیته و رابطه آن ها را با یکدیگر بررسی کند تا پیوند علی و معلولی میان مدرنیته با رسانه و جنبش های نوین دینی از سویی و هم سنخی رسانه و جنبش های نوین دینی از سویی دیگر آشکار شود.ب. محمد اسماعیل ریاحی «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با میزان گرایش به عرفان های نوظهور در بین جوانان» چکیده: پژوهش حاضر به دنبال کشف میزان گرایش جوانان به عضویت در عرفان های نوظهور بوده و درصدد است تا برخی از عوامل اجتماعی مرتبط با این گرایش را توضیح دهد. با استفاده از روش پیمایش و به کارگیری پرسش نامه خود جهت ایفاء گردآوری داده ها، تعداد ۴۰۰ نفر جوانان دانشجو از طریق شیوه نامه نمونه گیری تصادفی دومرحله ای به عنوان پاسخگویان تحقیق انتخاب شدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بیش از ۱۸ درصد از دانشجویان گرایش قوی نسبت به عرفان های نوظهور داشته اند، درحالی که تنها کمتر از ۱۰ درصد از آن ها دارای گرایش ضعیف بوده اند و مابقی (۷۲ درصد) از گرایش متوسط برخوردار بوده اند. تحلیل داده ها نشان می دهد که بالاترین میزان گرایش به عرفان های نوظهور در بین دانشجویان جوان تر، قومیت لر، ترک و متعلق به طبقات اجتماعی بالاتر است. علاوه بر این، تفاوت جنسیتی در گرایش به عرفان های نوظهور نیز گزارش شده است که بر مبنای آن، دختران گرایش شدیدتری به عرفان های نوظهور داشته اند. درنهایت، مشخص گردید جوانانی که دارای تقید مذهبی بالاتری هستند و از هویت قومیتی منسجم تری برخوردارند، گرایش کمتری به فرقه های عرفانی نوظهور از خود داشته اند.بر مبنای این یافته ها، پیشنهاد می شود که در کنار آگاهی بخشی مستدل به جوانان از چیستی فرقه های عرفانی نوظهور، به تقویت بنیان های مذهبی و تحکیم هویت قومی آن ها توجه خاصی بشود.محمدرضا انواری «زمینه های معرفتی ورود و گسترش عرفان های نوظهور (با تأکید بر آثار پائولو کوئلیو)» چکیده: پدیده «عرفان های نوظهور» بیش از دو دهه است که وارد کشور شده و امروزه به عنوان یک مسأله اجتماعی دل مشغولی را متوجه کارشناسان این عرصه کرده است. منظور از عرفان های نوظهور؛ دسته ای از آیین ها و جریان هایی است که با نام عرفان و با علامت معنویت به کشور ما وارد شده اند و ندای حقیقت طلبی سرمی دهند. در این عرفان ها نزدیکی و محبت خداوند به عنوان هدف اصلی مورد غفلت واقع شده و اهداف ادعائی، مانند عشق، شادی و آرامش جای آن را گرفته است. به عنوان یک محقق اجتماعی این پرسش به ذهن می رسد که با توجه به پیشینه و غنای دینی و فرهنگی موجود در ایران و همچنین نظام حاکم بر کشور که یک نظام دینی است، چه زمینه های معرفتی باعث شده معنویت های کاذب در ایران بروز و ظهور پیدا کنند؟ این مقاله سعی دارد با نگاهی به روند ورود عرفان های نوظهور به کشور، برخی زمینه هایی را که باعث ورود و گسترش آن ها شده است مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد عطش فطری نسبت به معنویت و ارضاء نشدن آن، آگاهی نداشتن از نکات انحرافی موجود در عرفان های نوظهور، تبلیغ نبودن نیاز به شریعت و ترویج اباحه گری در آثار کوئلیو و همچنین پلورالیسم فرهنگی به عنوان برخی زمینه های معرفتی ورود و گسترش این گونه آثار مطرح است.
مفاهیم و مبانی نظری
...
wikifeqh: جنبش های_نوپدید_در_ایران