جنبش اجتماعی ( به انگلیسی: Social movement ) در اصطلاح دانش جامعه شناسی، هرگونه کوشش جمعی برای پیش برد منافع مشترک، یا تأمین هدف اصلی از طریق عمل جمعی خارج از حوزهٔ نهادهای رسمی و دولتی است. اندازهٔ جنبش اجتماعی بستگی به تعداد اعضای آن جنبش دارد؛ جنبش های اجتماعی کوچک، جنبش هایی هستند که اعضای آن ها کم تر از صد نفر است. جنبش های اجتماعی بزرگ، جنبش هایی هستند که هزاران یا میلیون ها نفر را در برمی گیرند. بعضی از جنبش ها در چهارچوب قوانین جوامعی فعالیت می کنند که در آن حضور دارند؛ در حالی که جنبش های دیگر به صورت گروه های غیرقانونی یا زیرزمینی فعالیت می کنند. عمل جنبش های اجتماعی بر قوانین تأثیرگذار است. همچنین ممکن است خط فاصل میان جنبش های اجتماعی و سازمان های رسمی وجود نداشته باشد؛ یا جنبش های استقرار یافته به صورت سازمان های رسمی درآیند.
... [مشاهده متن کامل]
• جنبش دگرگون ساز یکی از انواع جنبش های اجتماعی است که هدف آن دگرگونی فراگیر در جامعه است. تغییراتی که اعضای این جنبش ها در پی آن هستند، دگرگونی های سریع و عظیم، جامع و فراگیر و همراه با خشونت است. این جنبش ها اغلب به انقلاب منجر می شود و ساختار جامعه را تغییر می دهد.
• جنبش اصلاحات معمولاً هدف های محدودتری دارد و می خواهد تنها برخی جنبه های نظم اجتماعی موجود را تغییر دهد. این جنبش به انواع ویژه ای از نابرابری یا بی عدالتی و تبعیض توجه نشان می دهد. جنبش های دگرگون ساز و اصلاح طلب هر دو خواهان تغییرات در سطح جامعه اند؛ تفاوت اصلی این است که جنبش های اصلاحات یک فرایند اجتماعی درازمدت را در برمی گیرد.
• جنبش رستگاری بخش جنبشی است که در صدد نجات افراد از آن شیوه های زندگی است که به نظر آن ها فاسدکننده است. بسیاری از جنبش های مذهبی، اگر توجه خود را به رستگاری شخصی معطوف کنند؛ از جنبش های رستگاری بخش محسوب می شوند. رهبران این جنبش ها معتقدند رشد معنوی افراد نشانه حقیقی ارزش آن هاست.
• جنبش تغییردهنده دسته ای دیگر از جنبش های اجتماعی است که با هدف ایجاد تغییر جزئی در رسم ها، عادت ها و هنجارهای افراد فعالیت می کند و می خواهد ویژگی های معینی را تغییر دهد.
• زمینه ساختاری به معنی شرایط کلی اجتماعی که مشوق یا مانع تشکیل انواع مختلف جنبش های اجتماعی باشد در شکل گیری این جنبش ها نقش دارد. هر چقدر جنبش های اجتماعی بیش تر توسط سیاست گذاران جامعه تحمل شود؛ این جنبش ها بیش تر توسعه خواهند یافت.
... [مشاهده متن کامل]
• جنبش دگرگون ساز یکی از انواع جنبش های اجتماعی است که هدف آن دگرگونی فراگیر در جامعه است. تغییراتی که اعضای این جنبش ها در پی آن هستند، دگرگونی های سریع و عظیم، جامع و فراگیر و همراه با خشونت است. این جنبش ها اغلب به انقلاب منجر می شود و ساختار جامعه را تغییر می دهد.
• جنبش اصلاحات معمولاً هدف های محدودتری دارد و می خواهد تنها برخی جنبه های نظم اجتماعی موجود را تغییر دهد. این جنبش به انواع ویژه ای از نابرابری یا بی عدالتی و تبعیض توجه نشان می دهد. جنبش های دگرگون ساز و اصلاح طلب هر دو خواهان تغییرات در سطح جامعه اند؛ تفاوت اصلی این است که جنبش های اصلاحات یک فرایند اجتماعی درازمدت را در برمی گیرد.
• جنبش رستگاری بخش جنبشی است که در صدد نجات افراد از آن شیوه های زندگی است که به نظر آن ها فاسدکننده است. بسیاری از جنبش های مذهبی، اگر توجه خود را به رستگاری شخصی معطوف کنند؛ از جنبش های رستگاری بخش محسوب می شوند. رهبران این جنبش ها معتقدند رشد معنوی افراد نشانه حقیقی ارزش آن هاست.
• جنبش تغییردهنده دسته ای دیگر از جنبش های اجتماعی است که با هدف ایجاد تغییر جزئی در رسم ها، عادت ها و هنجارهای افراد فعالیت می کند و می خواهد ویژگی های معینی را تغییر دهد.
• زمینه ساختاری به معنی شرایط کلی اجتماعی که مشوق یا مانع تشکیل انواع مختلف جنبش های اجتماعی باشد در شکل گیری این جنبش ها نقش دارد. هر چقدر جنبش های اجتماعی بیش تر توسط سیاست گذاران جامعه تحمل شود؛ این جنبش ها بیش تر توسعه خواهند یافت.
