جمهوری کوردستان نام یک جمهوری خودمختار در شمال غربی ایران بود که در ۲۲ ژانویه ۱۹۴۶ ( سه شنبه، ۲ بهمن ۱۳۲۴ ) تشکیل داده شد.
مرکز آن در شهر مهاباد و رئیس این حکومت قاضی محمد بود.
محتویات [نمایش]
... [مشاهده متن کامل]
پیش زمینه [ویرایش]
وزیر جنگ صدر قاضی پسر عموی قاضی محمد و وزیر کشور نیز سیف قاضی برادر کوچک تر قاضی محمد بودند که هر کدام دارای تحصیلات عالی در روسیه و مسلط بر زبانهای ترکی و روسی و فارسی بودند که هم زمان با قاضی محمد در شهر مهاباد به دار آویخته شدند.
مصطفی بارزانی نیز به عنوان ژنرال ارتش با پیش مرگ های خود به جمهوری کوردستان پیوست.
نهایتاً جمهوری کوردستان کمتر از یکسال دوام آورد و پس از خروج ارتش شوروی از ایران اعدام رئیس جمهوری وقت ( قاضی محمد ) و سران آن همراه بود.
تاریخچه [ویرایش]
در سپتامبر ۱۹۴۵ قاضی محمد و عده ای دیگر از شخصیت های جمعیت احیای کرد به شوروی دعوت شدند و با جعفر باقراف نخست وزیر جمهوری آذربایجان شوروی دیدار کردند. این نیروها خواهان کشوری کرد بودند و امیدوار بودند اتحاد شوروی از کمک مالی و تسلیحاتی بدانها دریغ نورزد. در بازگشت از این سفر بیانیه ای با امضاء قاضی محمد و ۱۰۵ تن از سرشناسان کرد انتشار یافت. در این بیانیه تأسیس حزب دموکرات کردستان اعلام و هدف های حزب برشمرده شد. بدین طریق در روز دوم آبان ماه سال ۱۳۲۴ برابر با ۱۹۴۵ میلادی، کنگره اول حزب دموکرات کردستان منعقد شد.
تنها ۱۵۹ روز بعد از تأسیس یعنی روز دوم بهمن ماه ۱۳۲۴ ( برابر با ۲۲ ژانویه ۱۹۴۶ ) ، این حزب با استفاده از شرایط مناسب آن زمان ( اشغال ایران توسط متفقین ) و با حمایت دولت شوروی در بخشی از خاک کردستان ایران ( که در اشغال شوروی بود ) جمهوری خودمختار کوردستان را تشکیل داد.
جمهوری کردستان تنها ۱۱ ماه دوام آورد و علت آن انعقاد قراردادی از جانب دولت وقت ایران با اتحاد جماهیر شوروی و حمله ارتش ایران به کردستان بود.
ارتش نهایتا در ۱۶ آذر ۱۳۲۵ جمهوری کوردستان را سرنگون کرد و نخستین رهبر حزب دموکرات و رئیس جمهور وقت یعنی قاضی محمد را به همراه بسیاری دیگر ( همچون حامد مازوجی ) در میدان مرکزی شهر مهاباد به دار آویخت. اعدام های دیگری در سقز و سایر شهرها نیز صورت گرفت. سایر اعضای حزب نیز یا زندانی شدند و یا موفق شدند به خارج و بویژه به مناطق کردنشین شمال عراق بگریزند.
پیوند به بیرون [ویرایش]
حزب دموکرات کردستان شصت ساله شد
قاضی محمد تجزیه طلب نبودانگلیسی ها او را کشتند نه قوام السلطنه
جمهوری مهاباد
آیا تکرار افترا دشمنان لطمه به خود ما نمی زند؟!
جمهوری مهاباد، پروسه ای هویت گرا یا پروژه ای استعماری؟
مهاباد مه آلود!
پانویس [ویرایش]
( چهل سال مبارزه در راه آزادی . چاپ دوم. ۱۳۶۷ )
کتابشناسی و پیوند به بیرون [ویرایش]
«The Republic of Kurdistan: Fifty Years Later, » International Journal of Kurdish Studies, ۱۱, no. ۱ & ۲, ( ۱۹۹۷ ) .
The Kurdish Republic of ۱۹۴۶, William Eagleton, Jr. ( London: Oxford University Press, ۱۹۶۳ )
Moradi Golmorad: Ein Jahr autonome Regierung in Kurdistan, die Mahabad - Republik ۱۹۴۶ - ۱۹۴۷ in: Geschichte der kurdischen Aufstandsbewegungen von der arabisch - islamischen Invasion bis zur Mahabad - Republik, Bremen ۱۹۹۲, ISBN ۳۹۲۹۰۸۹۰۰۹
M. Khoubrouy - Pak: Une république éphémère au Kurdistan, Paris u. a. ۲۰۰۲, ISBN ۲۷۴۷۵۲۸۰۳۰
Archie Roosevelt, Jr. , «The Kurdish Republic of Mahabad», Middle East Journal, no. ۱ ( July ۱۹۴۷ ) , pp. ۲۴۷ - ۶۹.
The Kurds: People without a country, Encyclopedia Britannica [۱]
Meiselas, Susan Kurdistan In the Shadow of History, Random House, ۱۹۹۷. ISBN ۰۶۷۹۴۲۳۸۹۳
McDowall, David A Modern History of the Kurds, I. B. Tauris, ۱۹۹۶ ( Current revision at May ۱۴, ۲۰۰۴ ) . ISBN ۱۸۶۰۶۴۱۸۵۷
Yassin, Burhaneddin A. , Vision or Realty: The Kurds in the Policy of the Great Powers, ۱۹۴۱ - ۱۹۴۷, Lund University Press, Lund/Sweden, ۱۹۹۵. ISSN ۰۵۱۹ - ۹۷۰۰, ISBN ۹۱ - ۷۹۶۶ - ۳۱۵ - X Lund University Press. ou ISBN 0 - 86238 - 389 - 7 Chartwell - Bratt Ltd.
Масуд Барзани. Мустафа Барзани и курдское освободительное движение. Пер. А. Ш. Хаурами, СПб, Наука, ۲۰۰۵. ( روسی )
М. С. Лазарев. Курдистан и курдский вопрос ( ۱۹۲۳—۱۹۴۵ ) . М. , Издательская фирма «Восточная литература» РАН, ۲۰۰۵. ( روسی )
Жигалина О. И. Национальное движение курдов в Иране ( ۱۹۱۸—۱۹۴۷ ) . М. , «Наука», ۱۹۸۸. ( روسی )
История Курдистана. Под ред. М. С. Лазарева, Ш. Х. Мгои. М. , ۱۹۹۹. ( روسی )
Муртаза Зарбахт. От Иракского Курдистана до другого берега реки Аракс. Пер. с курдск. А. Ш. Хаурами. М. - СПб, ۲۰۰۳. ( روسی )
این یک نوشتار خُرد پیرامون تاریخ است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
رده های صفحه: ایالت ها و قلمروهای منحل شده در ۱۹۴۷ ( میلادی ) پراکنش کردتاریخ کردستان تاریخ معاصر ایران سده ۲۰ ( میلادی ) در ایران کشورهای سابق در خاور میانه
قس عربی
جمهوریة مهاباد تأسست فی أقصى شمال غرب إیران حول مدینة مهاباد التی کانت عاصمتها، وکانت دُویلة قصیرة مدعومة سوفییتیاً کجمهوریة کردیة أُنشأت سنة 1946 ولم تدم أکثر من 11 شهراً.
فعلیاً، ظهر هذا الکیان کنتیجة للأزمة الإیرانیة الناشئة بین الإتحاد السوفییتی والولایات المتحدة الأمریکیة، فبالرغم من أن إیران أعلنت الحیاد أثناء الحرب العالمیة الثانیة إلاّ أن قوات الاتحاد السوفیتی توغلت فی جزء من الأراضی الإیرانیة وکان مبرر جوزیف ستالین لهذا التوغل هو أن شاه إیران رضا بهلوی کان متعاطفاً مع أدولف هتلر. ونتیجة لهذا التوغل، هرب رضا بهلوی إلى المنفى وتم تنصیب إبنه محمد رضا بهلوی فی مکانه، ولکن الجیش الس . . .
مرکز آن در شهر مهاباد و رئیس این حکومت قاضی محمد بود.
محتویات [نمایش]
... [مشاهده متن کامل]
پیش زمینه [ویرایش]
وزیر جنگ صدر قاضی پسر عموی قاضی محمد و وزیر کشور نیز سیف قاضی برادر کوچک تر قاضی محمد بودند که هر کدام دارای تحصیلات عالی در روسیه و مسلط بر زبانهای ترکی و روسی و فارسی بودند که هم زمان با قاضی محمد در شهر مهاباد به دار آویخته شدند.
مصطفی بارزانی نیز به عنوان ژنرال ارتش با پیش مرگ های خود به جمهوری کوردستان پیوست.
نهایتاً جمهوری کوردستان کمتر از یکسال دوام آورد و پس از خروج ارتش شوروی از ایران اعدام رئیس جمهوری وقت ( قاضی محمد ) و سران آن همراه بود.
تاریخچه [ویرایش]
در سپتامبر ۱۹۴۵ قاضی محمد و عده ای دیگر از شخصیت های جمعیت احیای کرد به شوروی دعوت شدند و با جعفر باقراف نخست وزیر جمهوری آذربایجان شوروی دیدار کردند. این نیروها خواهان کشوری کرد بودند و امیدوار بودند اتحاد شوروی از کمک مالی و تسلیحاتی بدانها دریغ نورزد. در بازگشت از این سفر بیانیه ای با امضاء قاضی محمد و ۱۰۵ تن از سرشناسان کرد انتشار یافت. در این بیانیه تأسیس حزب دموکرات کردستان اعلام و هدف های حزب برشمرده شد. بدین طریق در روز دوم آبان ماه سال ۱۳۲۴ برابر با ۱۹۴۵ میلادی، کنگره اول حزب دموکرات کردستان منعقد شد.
تنها ۱۵۹ روز بعد از تأسیس یعنی روز دوم بهمن ماه ۱۳۲۴ ( برابر با ۲۲ ژانویه ۱۹۴۶ ) ، این حزب با استفاده از شرایط مناسب آن زمان ( اشغال ایران توسط متفقین ) و با حمایت دولت شوروی در بخشی از خاک کردستان ایران ( که در اشغال شوروی بود ) جمهوری خودمختار کوردستان را تشکیل داد.
جمهوری کردستان تنها ۱۱ ماه دوام آورد و علت آن انعقاد قراردادی از جانب دولت وقت ایران با اتحاد جماهیر شوروی و حمله ارتش ایران به کردستان بود.
ارتش نهایتا در ۱۶ آذر ۱۳۲۵ جمهوری کوردستان را سرنگون کرد و نخستین رهبر حزب دموکرات و رئیس جمهور وقت یعنی قاضی محمد را به همراه بسیاری دیگر ( همچون حامد مازوجی ) در میدان مرکزی شهر مهاباد به دار آویخت. اعدام های دیگری در سقز و سایر شهرها نیز صورت گرفت. سایر اعضای حزب نیز یا زندانی شدند و یا موفق شدند به خارج و بویژه به مناطق کردنشین شمال عراق بگریزند.
پیوند به بیرون [ویرایش]
حزب دموکرات کردستان شصت ساله شد
قاضی محمد تجزیه طلب نبودانگلیسی ها او را کشتند نه قوام السلطنه
جمهوری مهاباد
آیا تکرار افترا دشمنان لطمه به خود ما نمی زند؟!
جمهوری مهاباد، پروسه ای هویت گرا یا پروژه ای استعماری؟
مهاباد مه آلود!
پانویس [ویرایش]
( چهل سال مبارزه در راه آزادی . چاپ دوم. ۱۳۶۷ )
کتابشناسی و پیوند به بیرون [ویرایش]
M. Khoubrouy - Pak: Une république éphémère au Kurdistan, Paris u. a. ۲۰۰۲, ISBN ۲۷۴۷۵۲۸۰۳۰
Масуд Барзани. Мустафа Барзани и курдское освободительное движение. Пер. А. Ш. Хаурами, СПб, Наука, ۲۰۰۵. ( روسی )
М. С. Лазарев. Курдистан и курдский вопрос ( ۱۹۲۳—۱۹۴۵ ) . М. , Издательская фирма «Восточная литература» РАН, ۲۰۰۵. ( روسی )
Жигалина О. И. Национальное движение курдов в Иране ( ۱۹۱۸—۱۹۴۷ ) . М. , «Наука», ۱۹۸۸. ( روسی )
История Курдистана. Под ред. М. С. Лазарева, Ш. Х. Мгои. М. , ۱۹۹۹. ( روسی )
Муртаза Зарбахт. От Иракского Курдистана до другого берега реки Аракс. Пер. с курдск. А. Ш. Хаурами. М. - СПб, ۲۰۰۳. ( روسی )
این یک نوشتار خُرد پیرامون تاریخ است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
رده های صفحه: ایالت ها و قلمروهای منحل شده در ۱۹۴۷ ( میلادی ) پراکنش کردتاریخ کردستان تاریخ معاصر ایران سده ۲۰ ( میلادی ) در ایران کشورهای سابق در خاور میانه
قس عربی
جمهوریة مهاباد تأسست فی أقصى شمال غرب إیران حول مدینة مهاباد التی کانت عاصمتها، وکانت دُویلة قصیرة مدعومة سوفییتیاً کجمهوریة کردیة أُنشأت سنة 1946 ولم تدم أکثر من 11 شهراً.
فعلیاً، ظهر هذا الکیان کنتیجة للأزمة الإیرانیة الناشئة بین الإتحاد السوفییتی والولایات المتحدة الأمریکیة، فبالرغم من أن إیران أعلنت الحیاد أثناء الحرب العالمیة الثانیة إلاّ أن قوات الاتحاد السوفیتی توغلت فی جزء من الأراضی الإیرانیة وکان مبرر جوزیف ستالین لهذا التوغل هو أن شاه إیران رضا بهلوی کان متعاطفاً مع أدولف هتلر. ونتیجة لهذا التوغل، هرب رضا بهلوی إلى المنفى وتم تنصیب إبنه محمد رضا بهلوی فی مکانه، ولکن الجیش الس . . .