[ویکی فقه] جمله انشایی مقابل جمله خبری می باشد و از آن در باب هایی نظیر حج و تجارت سخن گفته شده.
به جمله انشائیه جمله تامه انشائیه و مرکب تام انشایی نیز گفته می شود.
به جملهای که بر ابراز یا ایجاد معنایی دلالت کند، جمله انشایی گویند، مانند «صَلّ» (نماز بگزار) که بر ایجاد یا ابراز طلب و بر انگیختن مکلف به نماز دلالت دارد، بر خلاف جمله خبری که مفاد آن اخبار از وقوع یا عدم وقوع فعلی است. از این رو، جمله انشایی به صدق و کذب متصف نمیشود، بر خلاف جمله خبری.
احکام جمله انشایی
از جمله محرمات احرامجدال، یعنی گفتن «لا واللَّه» و «بلی واللَّه» است. بنابه تصریح برخی، حرمت آن تنها در صورتی است که متعلّق قسم جمله خبری باشد که متصف به صدق و کذب میگردد، نه جمله انشایی بنابر این، اگر محرم در مقام وعده بگوید: «واللَّه این کار را باید انجام دهم» گفتن چنین جملهای- که متصف به صدق و کذب نمیشود- در حال احرام، حرام نیست.
ستایش کردن از کسی که استحقاق آن را ندارد، چنانچه با جمله خبری باشد حرام است؛ زیرا مصداق دروغ است. اما اگر با جمله انشایی باشد به تصریح برخی، حرام نیست، مگر آنکه عنوان حرام دیگری بر آن صادق باشد، مانند ستایش کردن از کسی که بیزاری جستن از او واجب است.
به جملهای که بر ابراز یا ایجاد معنایی دلالت کند، جمله انشایی گویند، مانند «صَلّ» (نماز بگزار) که بر ایجاد یا ابراز طلب و بر انگیختن مکلف به نماز دلالت دارد، بر خلاف جمله خبری که مفاد آن اخبار از وقوع یا عدم وقوع فعلی است. از این رو، جمله انشایی به صدق و کذب متصف نمیشود، بر خلاف جمله خبری.
احکام جمله انشایی
از جمله محرمات احرامجدال، یعنی گفتن «لا واللَّه» و «بلی واللَّه» است. بنابه تصریح برخی، حرمت آن تنها در صورتی است که متعلّق قسم جمله خبری باشد که متصف به صدق و کذب میگردد، نه جمله انشایی بنابر این، اگر محرم در مقام وعده بگوید: «واللَّه این کار را باید انجام دهم» گفتن چنین جملهای- که متصف به صدق و کذب نمیشود- در حال احرام، حرام نیست.
ستایش کردن از کسی که استحقاق آن را ندارد، چنانچه با جمله خبری باشد حرام است؛ زیرا مصداق دروغ است. اما اگر با جمله انشایی باشد به تصریح برخی، حرام نیست، مگر آنکه عنوان حرام دیگری بر آن صادق باشد، مانند ستایش کردن از کسی که بیزاری جستن از او واجب است.
wikifeqh: جمله_تامه_انشائیه