جَلولاء، شهر
شهر قدیمی ایرانی در شرق عراق امروزی و در ۳۵کیلومتری جنوب غربی شهر مرزی خانقین. نام جلولاء در منابع با ضبط های قره خان، قره غان، جلوالا، حلولا، و حلوله دیده شده است. به گمان برخی نام دورۀ ساسانی آن کرخ جوان است. در ۱۶ق (در برخی منابع ۱۴، ۱۷ یا ۱۹) و در زمان عمر بن خطاب، اعراب به آن جا تاختند و یزدگرد سوم نیز سپاهی به فرماندهی فرزاد، برادر رستم، روانۀ موضع جلولاء کرد و اطراف آن جا را حصار و خندق ایجاد کرد. اعراب ۸۰بار حمله کردند تا توانستند شهر را فتح کنند. گفته شده اعراب جواهرات گران قیمت و بیشتر از همیشه زمین به غنیمت بردند. معتصم عباسی (۲۱۸ـ۲۲۷) زُطْها (جَت) را، که به سبب قحطی از هندوستان به نواحی بصره و واسط آمده و اغتشاشاتی در مناطق مذکور ایجاد کرده بودند، به جلولاء و خانقین منتقل کرد. جغرافی نویسان قرن ۳ و ۴ جلولا را طسوجی (بخش) از کورۀ عراق، و شهرکی در مسیر راه خراسان در یک مرحله ای یا هفت فرسخی از دسکره/دسکرةالملک و خانقین آورده اند که پیرامونش درختان بسیار داشت. در قرن ۵ ملک شاه سلجوقی (حک: ۴۶۵ـ۴۸۵) رباطی در آن ساخت که به رباط جلولاء (یا حلینه رباط) معروف شد. در قرن ۷ (۶۵۶) شهر به دست لشکر مغول ویران شد در این قرن و قرون ۸ و ۹ آن را طسوجی از کورۀ سواد ضبط کردند و به نهری بزرگ و پلی متعلق به دورۀ ساسانی در آن اشاره کرده اند. در قرن ۱۰ جلولاء شهر کوچکی دارای درختان نخل معرفی شده است. امروزه جلولاء به عنوان قضا (شهرستان) در لوا (استان) دیاله است و شهر آن با ۳۶,۸۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۴) از مراکز مهم دولتی، اداری، و نظامی است و از پایگاه های بزرگ ارتش عراق و تأسیسات نظامی در آن مستقر است.
شهر قدیمی ایرانی در شرق عراق امروزی و در ۳۵کیلومتری جنوب غربی شهر مرزی خانقین. نام جلولاء در منابع با ضبط های قره خان، قره غان، جلوالا، حلولا، و حلوله دیده شده است. به گمان برخی نام دورۀ ساسانی آن کرخ جوان است. در ۱۶ق (در برخی منابع ۱۴، ۱۷ یا ۱۹) و در زمان عمر بن خطاب، اعراب به آن جا تاختند و یزدگرد سوم نیز سپاهی به فرماندهی فرزاد، برادر رستم، روانۀ موضع جلولاء کرد و اطراف آن جا را حصار و خندق ایجاد کرد. اعراب ۸۰بار حمله کردند تا توانستند شهر را فتح کنند. گفته شده اعراب جواهرات گران قیمت و بیشتر از همیشه زمین به غنیمت بردند. معتصم عباسی (۲۱۸ـ۲۲۷) زُطْها (جَت) را، که به سبب قحطی از هندوستان به نواحی بصره و واسط آمده و اغتشاشاتی در مناطق مذکور ایجاد کرده بودند، به جلولاء و خانقین منتقل کرد. جغرافی نویسان قرن ۳ و ۴ جلولا را طسوجی (بخش) از کورۀ عراق، و شهرکی در مسیر راه خراسان در یک مرحله ای یا هفت فرسخی از دسکره/دسکرةالملک و خانقین آورده اند که پیرامونش درختان بسیار داشت. در قرن ۵ ملک شاه سلجوقی (حک: ۴۶۵ـ۴۸۵) رباطی در آن ساخت که به رباط جلولاء (یا حلینه رباط) معروف شد. در قرن ۷ (۶۵۶) شهر به دست لشکر مغول ویران شد در این قرن و قرون ۸ و ۹ آن را طسوجی از کورۀ سواد ضبط کردند و به نهری بزرگ و پلی متعلق به دورۀ ساسانی در آن اشاره کرده اند. در قرن ۱۰ جلولاء شهر کوچکی دارای درختان نخل معرفی شده است. امروزه جلولاء به عنوان قضا (شهرستان) در لوا (استان) دیاله است و شهر آن با ۳۶,۸۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۴) از مراکز مهم دولتی، اداری، و نظامی است و از پایگاه های بزرگ ارتش عراق و تأسیسات نظامی در آن مستقر است.
wikijoo: جلولاء،_شهر