جلولا

جلولا ( به کُردی: گەڵاڵە ) یکی از شهرهای کردنشین اقلیم کردستان عراق که شهری مرزی است و با شهر گیلانغرب در ایران هم مرز است و ارتباط جاده ای دارد . در مرکز استان دیالی عراق است. زبان مردم این شهر کُردی کلهری و سورانی است.
جلولا توسط حکومت اقلیم کردستان اداره می شود و نیروهای پیشمرگه امنیت آن را تأمین می کنند. در جنوب باختری خانقین و در کرانه رود دیالی یا همان سیروان و و در نزدیکی مرز ایران و عراق و رو به روی شهر گیلانغرب جای گرفته است. راه بازرگانی ایران و عراق از این شهر می گذرد.
مردم این شهر به زبان کردی با گویش های کلهری و سورانی تکلم می کنند.
سپاهیان مسلمان عرب به فرمان دهی هاشم عتبه پور در ۷ دسامبر ۶۳۷ زایانی با سپاه ایرانی یزدگرد ساسانی درافتادند. این نبرد در گلاله روی داد. ادوارد براون در جلد ۱ تاریخ ادبیات، صفحه سیصد می نویسد: همین که سیل ایرانیان جدید الاسلام و اسرای ایرانی به سوی عربستان سرازیر گشت، عمر نگران شد. دینوری در صفحه صد و سی و شش کتاب خود می گوید: چون عمر اوضاع واحوال را بدین منوال دید گفت: بار خدایا! از شر فرزندان این اسرای جلولا به تو پناه می برم. [ ۱]
• نام شهر واژه ای کردی گەڵاڵە می باشد.
• کردنشین است: کلهرها، ساکنان همیشگی و کرد تبار این شهرند و نیمی از جمعیت آن نیز سورانی ها هستند .
• جلولاء، سلسة الفتوحات الإسلامیة، وجدی غنیم، موقع طریق الإسلام
• جلولاء. . حنث مَن حلفوا بالنار، ( فی ذکری وقوعها: ۱۲ من ذی القعدة ۱۶هـ ) ، إسلام أون لاین
• پهلوی - به عربی
• اشغال فلات ایران به دست عرب های مسلمان - به عربی