[ویکی نور] جلاء العینین فی محاکمة الأحمدین: أحمد بن عبدالحلیم بن تیمیه، أحمد بن محمد بن حجر الهیتمی، در سال 1298ق، توسط یکی از فقهای اهل عراق، به نام سید نعمان خیرالدین آلوسی بغدادی در حمایت و دفاع از عقاید عالم سرشناس حنبلی، تقی الدین بن تیمیه (متوفی 728ق) تألیف شده است. نویسنده در این اثر، آراء «احمد بن عبدالحلیم بن تیمیه» و «احمد بن محمد بن حجر هیتمی (متوفی 974ق)» را مورد نقد و بررسی قرار داده است. علی السید صبح المدنی بر این کتاب مقدمه زده است.
کتاب، مشتمل بر مقدمه مؤلف و فصول و ابواب متعددی است. نویسنده، کتاب را با ذکر شرح حال تعدادی از علمای حنبلی و شاگردان ابن تیمیه آغاز کرده و سپس به شرح و بررسی آرای ابن تیمیه پرداخته است.
کتاب با مقدمه ناشر و مقدمه السید صبح المدنی در معرفی کتاب و موضوع آن آغاز شده است.
آلوسی در دیباچه اثر خود، انگیزه نگارش آن را مطالعه انتقادات هیتمی درباره ابن تیمیه و پاسخ بدان ها عنوان کرده استوی در ابتدای کتاب چکیده ای از انتقادات هیتمی به ابن تیمیه را درج کرده و در مقام پاسخگویی به او، زندگی نامه مادحانه و تمجیدآمیزی از ابن تیمیه را با استناد به منابع گوناگونی چون ذهبی، ابن کثیر، سیوطی، ابن حجر عسقلانی و ابن الوردی نگاشته است. در ادامه، او با همان نگاه تکریم آمیز و محترمانه، جملاتی را درباره زندگی و شرح حال علمایی چون تقی الدین و تاج الدین سبکی و ابن جماعه آورده است؛ ایشان علمایی هستند که هیتمی از آنان به عنوان منتقدان آرای ابن تیمیه نام برده، سخنان تند خویش را به آرای آنها مستند ساخته است، سپس آلوسی نهایت احترام و تواضع را نسبت به مقام علمی و جایگاه ابن حجر هیتمی ابراز می دارد
آلوسی برای توضیح بهتر افکار ابن تیمیه، سلسله شاگردان او را برشمرده، علمای مشهور این سلسله و آثار شاخص شان را نام برده است. نکته بسیار شایان توجه اینکه: آلوسی در عین نام بردن از افرادی چون علی القاری الهروی، ابراهیم الکورانی، محمدبن علی الشوکانی، علی السویدی، ابوالثناء آلوسی، ولی اللّه دهلوی و صدیق حسن خان هندی، هیچ نامی از «محمد بن عبدالوهاب» نمی برد. این عمل آلوسی با توجه به شهرت همه گیر ابن عبدالوهاب و نهضت سعودی - وهابی او در زمان نگارش کتاب، عملی از روی قصد و نیتی خاص به نظر می رسد. در توضیح باید گفت: هم زمان با اهمیت یافتن حرکت سعودی - وهابی از جنبه سیاسی در سال های پایانی قرن نوزدهم، آلوسی به شدت از همراهی با عقاید وهابیان پرهیز کرد. دلیل این امتناع او در رساله اش به خوبی پیداست؛ چراکه او ابن عبدالوهاب را شاگرد ابن تیمیه ندانسته است. البته باتوجه به فضای سیاسی آن زمان، او هیچ گاه این عقیده خود را علناً بیان نکرد.
کتاب، مشتمل بر مقدمه مؤلف و فصول و ابواب متعددی است. نویسنده، کتاب را با ذکر شرح حال تعدادی از علمای حنبلی و شاگردان ابن تیمیه آغاز کرده و سپس به شرح و بررسی آرای ابن تیمیه پرداخته است.
کتاب با مقدمه ناشر و مقدمه السید صبح المدنی در معرفی کتاب و موضوع آن آغاز شده است.
آلوسی در دیباچه اثر خود، انگیزه نگارش آن را مطالعه انتقادات هیتمی درباره ابن تیمیه و پاسخ بدان ها عنوان کرده استوی در ابتدای کتاب چکیده ای از انتقادات هیتمی به ابن تیمیه را درج کرده و در مقام پاسخگویی به او، زندگی نامه مادحانه و تمجیدآمیزی از ابن تیمیه را با استناد به منابع گوناگونی چون ذهبی، ابن کثیر، سیوطی، ابن حجر عسقلانی و ابن الوردی نگاشته است. در ادامه، او با همان نگاه تکریم آمیز و محترمانه، جملاتی را درباره زندگی و شرح حال علمایی چون تقی الدین و تاج الدین سبکی و ابن جماعه آورده است؛ ایشان علمایی هستند که هیتمی از آنان به عنوان منتقدان آرای ابن تیمیه نام برده، سخنان تند خویش را به آرای آنها مستند ساخته است، سپس آلوسی نهایت احترام و تواضع را نسبت به مقام علمی و جایگاه ابن حجر هیتمی ابراز می دارد
آلوسی برای توضیح بهتر افکار ابن تیمیه، سلسله شاگردان او را برشمرده، علمای مشهور این سلسله و آثار شاخص شان را نام برده است. نکته بسیار شایان توجه اینکه: آلوسی در عین نام بردن از افرادی چون علی القاری الهروی، ابراهیم الکورانی، محمدبن علی الشوکانی، علی السویدی، ابوالثناء آلوسی، ولی اللّه دهلوی و صدیق حسن خان هندی، هیچ نامی از «محمد بن عبدالوهاب» نمی برد. این عمل آلوسی با توجه به شهرت همه گیر ابن عبدالوهاب و نهضت سعودی - وهابی او در زمان نگارش کتاب، عملی از روی قصد و نیتی خاص به نظر می رسد. در توضیح باید گفت: هم زمان با اهمیت یافتن حرکت سعودی - وهابی از جنبه سیاسی در سال های پایانی قرن نوزدهم، آلوسی به شدت از همراهی با عقاید وهابیان پرهیز کرد. دلیل این امتناع او در رساله اش به خوبی پیداست؛ چراکه او ابن عبدالوهاب را شاگرد ابن تیمیه ندانسته است. البته باتوجه به فضای سیاسی آن زمان، او هیچ گاه این عقیده خود را علناً بیان نکرد.