[ویکی فقه] جزیره خارک در یتیم فارس (کتاب). «جزیره خارک در یتیم خلیج فارس»، اثر جلال آل احمد در موضوع جغرافیای شهرها به زبان فارسی می باشد.
خارک از روزگار دیرین پایگاهی بوده است برای داد و ستد، میان آسیا و سرزمین های اطراف دریای مدیترانه و همچنین گذرگاه مردمان و جایگاه برخورد عقاید و مذاهب گوناگون به یکدیگر، گورهای ما قبل تاریخ، قبرهای مسیحی و زیارتگاه های اسلامی جزیره یادآور آن گذشته هاست.
انگیزه تالیف
مولف در بخشی از کتاب به تحولات و پیشرفت هایی که ناشی از اکتشافات و صادرات نفت و مواد نفتی اشاره دارد. وی در سفر کوتاه خود به جزیره آغاز این تحول را به چشم دیده است: (... خارک از دم جاروب بولدوزرهای بزرگ روفته می شد، از خانه ها و نخل هایش گرفته که مزاحم فرودگاه ها و باراندازها بودند تا بزهایش که دست و پا گیر شده بودند و حتی ساکنانش در چنان گرم بازار متخصصان و مهندسان و مقاطعه کاران هیچ کاره بودند، گیچ و گول مانده بودند. نخل ها را می انداختند و خانه ها را خراب می کردند و صاحبان آن را به پولی راضی می کردند تا به جای آن همه مهمانسرا بسازند یا خوابگاه یا زمین تنیس. و گرچه خبر خوشی نیست. ما خبر تازه این دفتر آن است که زمانه خارک که ما می شناسیم بسر آمد...) . بهمین جهت است که آل احمد ضرور دیده در دفتری آنچه را که هنوز به جای مانده یادداشت کند و کتابی فراهم آورد که (گزارش نسبتا دقیقی باشد از گذران امروز مردم آن جزیره و نگاهی بگذشته آن و نگاه دیگری به رسوم و آداب محلی و به افسانه ها و لهجه ها).
ساختار و گزارش محتوا
کتاب در یک جلد، بدون ساختار مشخصی، منتشر شده است و مولف در این کتاب سعی کرده که وضعیت مردمان ساکن در جزیره اعم از بومیان و کارگران را بروی کاغذ بیاورد. کتاب حاوی فهرست مطالب و متن می باشد و متن کتاب، شامل فصولی از قرار ذیل است: فصل اول، همان مقدمه مولف می باشد.در فصل دوم به نام و تاریخ جزیره پرداخته است. در فصل سوم و چهارم از زندگی بومیان در زندگی مهندسان و کارگرانی که به تازگی بدانجا رفته اند، سخن رفته. فصل پنجم شرح مفصلی است، درباره گورهای کنده از سنگ برسم هخامنشیان، معبد نپتون یا ناهید، دخمه های مسیحی و قبرستان های مسلمانان. و فصل ششم، درباره تاریخ خارک است از اسلام تا به امروز. و فصل هفتم آخرین دیدار نام دارد. فصل هشتم به افسانه و روایت اختصاص داده شده و در آن سه افسانه به لهجه محلی و یک افسانه به فارسی نقل شده. و آنگاه در فصل نهم، به بعد به فرهنگ نام متفرعات خرما، انواع ماهی ها، بادهای محلی، گیاه ها، درختان، چرندگان، پرندگان، مقبره ها و قبرستان ها آورده شده است. و سرانجام با ده ضمیمه که شامل گزارش ادوارد آیوز، ماجراهای «کنیپ هازن» رئیس دار التجاره هلندی ها در خارک، گزارش دیگری از کاپتن استیف، نظر هرتسفلد و دکتر گیرشمن درباره خارک باستان، گزارشی از نویسنده فارس نامه ناصری، متن سخن رانی دکتر گیرشمن، جال خارک خاندان مهلب، آنچه فرزدق سروده و ترجمه آن، مولف ضمیمه آخر را به میرمهنا و عاقبت او پرداخته است. سپس در پایان داستانی از حضرت سلیمان که در قصص الانبیاء جویری آمده است. مولف در قسمتی از کتاب خود در مورد کارگران شرکت نفت چنین می گوید: اما امروز بومیان خارک پیشه های قدیم را رها کرده اند یا کارگر نفت شده اند و یا راه مهاجرت پیش گرفته اند. گذشته از آن دیگر ساکنان خارک فقط بومیان جزیره نیستند، بلکه جماعتی از مهندسین و تکنیسین ها گذارشان بدانجا افتاده است. این چادرنشینان عهد نفت در اردوگاهی زندگی می کنند که هسته شهر صنعتی آینده خارک خواهد بود: ۷۰۰ نفرند پانصد نفر کارگر و بقیه مهندس و کارمند. صد نفرشان هلندی و انگلیسی و امریکایی هستند و بقیه ایرانی همه مرد: آل احمد از این که بدینسان سنت ها و زندگی کهن خارکیان از میان می رود، متاثر و نگران است: (... وقتی که اینها هر کدام کارگری شدند، از کارگران نفت آن وقت دیگر چه کسی در غم (سند باد) شدن خواهد بود؟ و آن همه افسانه دریاها چه خواهد شد؟). ولی چه می توان کرد، این خواست زمان ماست و لازمه هر تحول و پیشرفتی است و گذشته از همه اینها از کجا معلوم است که افسانه سازندگان خارک جدید) از (افسانه های دریایی) کهن شنیدنی تر نباشد): آل احمد کوشش کرده است، زندگی روزمره این کارشنان و مهندسان و یکنواختی روزهایشان را نشان بدهد و در این قسمت از کتاب است که باز با آل احمد داستان نویس روبرو می شویم و این صفحات را که لابلای آثار تاریخی و یا باستانشناسی با راحت و لذت می خوانیم.
خارک از روزگار دیرین پایگاهی بوده است برای داد و ستد، میان آسیا و سرزمین های اطراف دریای مدیترانه و همچنین گذرگاه مردمان و جایگاه برخورد عقاید و مذاهب گوناگون به یکدیگر، گورهای ما قبل تاریخ، قبرهای مسیحی و زیارتگاه های اسلامی جزیره یادآور آن گذشته هاست.
انگیزه تالیف
مولف در بخشی از کتاب به تحولات و پیشرفت هایی که ناشی از اکتشافات و صادرات نفت و مواد نفتی اشاره دارد. وی در سفر کوتاه خود به جزیره آغاز این تحول را به چشم دیده است: (... خارک از دم جاروب بولدوزرهای بزرگ روفته می شد، از خانه ها و نخل هایش گرفته که مزاحم فرودگاه ها و باراندازها بودند تا بزهایش که دست و پا گیر شده بودند و حتی ساکنانش در چنان گرم بازار متخصصان و مهندسان و مقاطعه کاران هیچ کاره بودند، گیچ و گول مانده بودند. نخل ها را می انداختند و خانه ها را خراب می کردند و صاحبان آن را به پولی راضی می کردند تا به جای آن همه مهمانسرا بسازند یا خوابگاه یا زمین تنیس. و گرچه خبر خوشی نیست. ما خبر تازه این دفتر آن است که زمانه خارک که ما می شناسیم بسر آمد...) . بهمین جهت است که آل احمد ضرور دیده در دفتری آنچه را که هنوز به جای مانده یادداشت کند و کتابی فراهم آورد که (گزارش نسبتا دقیقی باشد از گذران امروز مردم آن جزیره و نگاهی بگذشته آن و نگاه دیگری به رسوم و آداب محلی و به افسانه ها و لهجه ها).
ساختار و گزارش محتوا
کتاب در یک جلد، بدون ساختار مشخصی، منتشر شده است و مولف در این کتاب سعی کرده که وضعیت مردمان ساکن در جزیره اعم از بومیان و کارگران را بروی کاغذ بیاورد. کتاب حاوی فهرست مطالب و متن می باشد و متن کتاب، شامل فصولی از قرار ذیل است: فصل اول، همان مقدمه مولف می باشد.در فصل دوم به نام و تاریخ جزیره پرداخته است. در فصل سوم و چهارم از زندگی بومیان در زندگی مهندسان و کارگرانی که به تازگی بدانجا رفته اند، سخن رفته. فصل پنجم شرح مفصلی است، درباره گورهای کنده از سنگ برسم هخامنشیان، معبد نپتون یا ناهید، دخمه های مسیحی و قبرستان های مسلمانان. و فصل ششم، درباره تاریخ خارک است از اسلام تا به امروز. و فصل هفتم آخرین دیدار نام دارد. فصل هشتم به افسانه و روایت اختصاص داده شده و در آن سه افسانه به لهجه محلی و یک افسانه به فارسی نقل شده. و آنگاه در فصل نهم، به بعد به فرهنگ نام متفرعات خرما، انواع ماهی ها، بادهای محلی، گیاه ها، درختان، چرندگان، پرندگان، مقبره ها و قبرستان ها آورده شده است. و سرانجام با ده ضمیمه که شامل گزارش ادوارد آیوز، ماجراهای «کنیپ هازن» رئیس دار التجاره هلندی ها در خارک، گزارش دیگری از کاپتن استیف، نظر هرتسفلد و دکتر گیرشمن درباره خارک باستان، گزارشی از نویسنده فارس نامه ناصری، متن سخن رانی دکتر گیرشمن، جال خارک خاندان مهلب، آنچه فرزدق سروده و ترجمه آن، مولف ضمیمه آخر را به میرمهنا و عاقبت او پرداخته است. سپس در پایان داستانی از حضرت سلیمان که در قصص الانبیاء جویری آمده است. مولف در قسمتی از کتاب خود در مورد کارگران شرکت نفت چنین می گوید: اما امروز بومیان خارک پیشه های قدیم را رها کرده اند یا کارگر نفت شده اند و یا راه مهاجرت پیش گرفته اند. گذشته از آن دیگر ساکنان خارک فقط بومیان جزیره نیستند، بلکه جماعتی از مهندسین و تکنیسین ها گذارشان بدانجا افتاده است. این چادرنشینان عهد نفت در اردوگاهی زندگی می کنند که هسته شهر صنعتی آینده خارک خواهد بود: ۷۰۰ نفرند پانصد نفر کارگر و بقیه مهندس و کارمند. صد نفرشان هلندی و انگلیسی و امریکایی هستند و بقیه ایرانی همه مرد: آل احمد از این که بدینسان سنت ها و زندگی کهن خارکیان از میان می رود، متاثر و نگران است: (... وقتی که اینها هر کدام کارگری شدند، از کارگران نفت آن وقت دیگر چه کسی در غم (سند باد) شدن خواهد بود؟ و آن همه افسانه دریاها چه خواهد شد؟). ولی چه می توان کرد، این خواست زمان ماست و لازمه هر تحول و پیشرفتی است و گذشته از همه اینها از کجا معلوم است که افسانه سازندگان خارک جدید) از (افسانه های دریایی) کهن شنیدنی تر نباشد): آل احمد کوشش کرده است، زندگی روزمره این کارشنان و مهندسان و یکنواختی روزهایشان را نشان بدهد و در این قسمت از کتاب است که باز با آل احمد داستان نویس روبرو می شویم و این صفحات را که لابلای آثار تاریخی و یا باستانشناسی با راحت و لذت می خوانیم.
wikifeqh: جزیره_خارک_درّ_یتیم_فارس _(کتاب)
[ویکی فقه] جزیره خارک درّ یتیم فارس (کتاب). «جزیره خارک در یتیم خلیج فارس»، اثر جلال آل احمد در موضوع جغرافیای شهرها به زبان فارسی می باشد.
خارک از روزگار دیرین پایگاهی بوده است برای داد و ستد، میان آسیا و سرزمین های اطراف دریای مدیترانه و همچنین گذرگاه مردمان و جایگاه برخورد عقاید و مذاهب گوناگون به یکدیگر، گورهای ما قبل تاریخ، قبرهای مسیحی و زیارتگاه های اسلامی جزیره یادآور آن گذشته هاست.
خارک از روزگار دیرین پایگاهی بوده است برای داد و ستد، میان آسیا و سرزمین های اطراف دریای مدیترانه و همچنین گذرگاه مردمان و جایگاه برخورد عقاید و مذاهب گوناگون به یکدیگر، گورهای ما قبل تاریخ، قبرهای مسیحی و زیارتگاه های اسلامی جزیره یادآور آن گذشته هاست.