[ویکی فقه] بَکَّر (بْهَکَّر )، جزیره ای با قلعه ای نظامی واقع بر صخره ای آهکی در میان رود سند که آن رابا سگدی اسکندر یکی دانسته اند.
این جزیره با پل بازویی به رهری و سَکّر متصل می شود. بکر از زمانی اهمیت سوق الجیشی فراوان یافت که آرُور، مرکز باستانی هندوان در سند، در اواسط قرن دوم به سبب تغییر مسیر رود سند از رونق افتاد. این جزیره ظاهراً از ایام کهن دارای استحکامات و پادگانی بوده است، زیرا گفته اند که عربی به نام ابوتراب (متوفی ۱۷۱) در گذشته، آنجا را فتح کرده است. هنگام فتح سند به دست محمد بن قاسم ثقفی در ۹۲، این محل به بَهرور مشهور بود (ابوالفضل اشتباهاً آن را همان ارگ قدیمی اعراب به نام المنصوره دانسته است). نام بکر بار دیگر در ۴۱۷، هنگام فتح آن به دست عبدالرّزاق، وزیر محمود غزنوی، ظاهر می شود. ناصرالدین قَباچه، حاکم اوچه، در ۶۱۴ در این قلعه به محاصره قوای شمس الدین ایلِتْمِش افتاد و هنگام فرار با قایق، در رود سند غرق شد. در ۶۹۷، مغول ها به آن جا هجوم بردند، ولی قوای نصرت خان، حاکم دست نشانده علاءالدین محمد خَلْجی، آنها را عقب راندند. این قلعه چندین بار در طول لشکرکشی های محمد بن تُغْلُق و برادرزاده اش فیروز تغلق به سند، و همچنین در دوره های متأخر تاریخ آن دیار، اهمیت یافت. قلعه کلید تسلط بر سند سفلی تلقی می شد و چندین بار دست به دست شد. همایون، در حین فرار از طریق صحرای سند، در این محل اردو زد. اَرغون بیگ شاه فرمانروای تهتّه، میرمحمود کوکُلتاش را به حکومت آن جا گماشت. در ۹۸۲، اکبرشاه وی را در این مقام تنفیذ کرد، و بدین ترتیب پنجاه سال بر آن جا حکم راند. برای مقابله با یورش های تهدیدآمیز افراد قبیله دِهَریجَه در ۹۷۵، از «سادات» محلی برای تقویت قلعه استفاده شد. اندکی بعد، شاه بیگ شخصاً به آن جا رفت و زمین های آن را به منظور ایجاد محل سکونت میان سرداران خود تقسیم کرد، و آنان نیز آجرهای ویرانه های شهر آرور و بعضی بناهای ترک ها و سمّه ها را در اطراف بکر، برای ساختن خانه های خود تاراج کردند. در ۹۶۲، این قلعه صحنه جنگ شدیدی میان محمود کوکلتاش و میرزا عیسی خان تَرخان، حاکم تهته، بود. در ۱۱۴۹، به تصرف نورمحمد کَلهُرا درآمد و بعداً افغان ها آن را از نوادگان وی گرفتند و آن ها نیز به نوبه خود آن را به میر رستم خان خیرپور واگذاشتند. با تسلط چارلز نپیر بر سند در ۱۲۵۵/۱۸۳۹، این محل نیز به تصرف انگلیسی ها درآمد.
مرکز علمی بودن شهر بکر
شهر بکر که امروزه به پُرانا سَکَّر (سکَّرِ کهنه) مشهوراست، در نزدیکی این قلعه پدید آمد. در زمان اکبرشاه، باغ های میوه فراوان داشت و در قرن یازدهم، شمشیرهایش مشهور بود. این شهر، که بیش تر ساکنان آن «سادات» بودند، خصوصاً در قرن دهم مرکز علمی بزرگی به شمار می رفت. از جمله علمای آن جا اینان بودند: میرمعصومِ نامی، صاحب تاریخ معصومی، که تاریخی درباره سند است و قاضی ظهیرالدین، نحوی، فقیه و لغوی.
این جزیره با پل بازویی به رهری و سَکّر متصل می شود. بکر از زمانی اهمیت سوق الجیشی فراوان یافت که آرُور، مرکز باستانی هندوان در سند، در اواسط قرن دوم به سبب تغییر مسیر رود سند از رونق افتاد. این جزیره ظاهراً از ایام کهن دارای استحکامات و پادگانی بوده است، زیرا گفته اند که عربی به نام ابوتراب (متوفی ۱۷۱) در گذشته، آنجا را فتح کرده است. هنگام فتح سند به دست محمد بن قاسم ثقفی در ۹۲، این محل به بَهرور مشهور بود (ابوالفضل اشتباهاً آن را همان ارگ قدیمی اعراب به نام المنصوره دانسته است). نام بکر بار دیگر در ۴۱۷، هنگام فتح آن به دست عبدالرّزاق، وزیر محمود غزنوی، ظاهر می شود. ناصرالدین قَباچه، حاکم اوچه، در ۶۱۴ در این قلعه به محاصره قوای شمس الدین ایلِتْمِش افتاد و هنگام فرار با قایق، در رود سند غرق شد. در ۶۹۷، مغول ها به آن جا هجوم بردند، ولی قوای نصرت خان، حاکم دست نشانده علاءالدین محمد خَلْجی، آنها را عقب راندند. این قلعه چندین بار در طول لشکرکشی های محمد بن تُغْلُق و برادرزاده اش فیروز تغلق به سند، و همچنین در دوره های متأخر تاریخ آن دیار، اهمیت یافت. قلعه کلید تسلط بر سند سفلی تلقی می شد و چندین بار دست به دست شد. همایون، در حین فرار از طریق صحرای سند، در این محل اردو زد. اَرغون بیگ شاه فرمانروای تهتّه، میرمحمود کوکُلتاش را به حکومت آن جا گماشت. در ۹۸۲، اکبرشاه وی را در این مقام تنفیذ کرد، و بدین ترتیب پنجاه سال بر آن جا حکم راند. برای مقابله با یورش های تهدیدآمیز افراد قبیله دِهَریجَه در ۹۷۵، از «سادات» محلی برای تقویت قلعه استفاده شد. اندکی بعد، شاه بیگ شخصاً به آن جا رفت و زمین های آن را به منظور ایجاد محل سکونت میان سرداران خود تقسیم کرد، و آنان نیز آجرهای ویرانه های شهر آرور و بعضی بناهای ترک ها و سمّه ها را در اطراف بکر، برای ساختن خانه های خود تاراج کردند. در ۹۶۲، این قلعه صحنه جنگ شدیدی میان محمود کوکلتاش و میرزا عیسی خان تَرخان، حاکم تهته، بود. در ۱۱۴۹، به تصرف نورمحمد کَلهُرا درآمد و بعداً افغان ها آن را از نوادگان وی گرفتند و آن ها نیز به نوبه خود آن را به میر رستم خان خیرپور واگذاشتند. با تسلط چارلز نپیر بر سند در ۱۲۵۵/۱۸۳۹، این محل نیز به تصرف انگلیسی ها درآمد.
مرکز علمی بودن شهر بکر
شهر بکر که امروزه به پُرانا سَکَّر (سکَّرِ کهنه) مشهوراست، در نزدیکی این قلعه پدید آمد. در زمان اکبرشاه، باغ های میوه فراوان داشت و در قرن یازدهم، شمشیرهایش مشهور بود. این شهر، که بیش تر ساکنان آن «سادات» بودند، خصوصاً در قرن دهم مرکز علمی بزرگی به شمار می رفت. از جمله علمای آن جا اینان بودند: میرمعصومِ نامی، صاحب تاریخ معصومی، که تاریخی درباره سند است و قاضی ظهیرالدین، نحوی، فقیه و لغوی.
wikifeqh: شهربکر