جبل لبنان

[ویکی فقه] جَبَل لبنان، محافظه ای (استانی) در لبنان. این محافظه در مغرب لبنان واقع شده و به محافظه های لبنان شمالی در شمال، بِقاع در مشرق و لبنان جنوبی در جنوب محدود است.
دریای مدیترانه در مغرب آن قرار دارد. شهر بیروت و حومة آن در میان جبل لبنان و دریای مدیترانه قرار گرفته است. جبل لبنان شش قضا (شهرستان) دارد به نامهای جُبَیل به مرکزیت شهر جبیل، کَسرَوان به مرکزیت شهر جونیه، مَتْن به مرکزیت شهر جَدیده، بَعبَدا/ بَعبَده به مرکزیت شهر بعبدا، عالیه به مرکزیت شهر عالیه، و شُوف به مرکزیت شهر بیت الدین. مرکز جبل لبنان شهر بعبداست که ۱۹۰، ۷۷ تن جمعیت دارد و در مشرق محافظه، در حدود نُه کیلومتری جنوب شرقی بیروت و در ارتفاع ۲۵۰ متری واقع است. مشرق جبل لبنان کوهستانی است و رشته کوه جبل لبنان یا جبال لبنان غربی (در مقابل جبال لبنان شرقی که در مشرق لبنان، میان سوریه و لبنان، امتداد دارد) ــ که نتیجة فعالیت کوهزایی دورة کرتاسه، سومین دوره از دوران دوم زمین شناسی، است ــ با جهت شمال شرقی ـ جنوب غربی (موازی با سواحل لبنان) در آن امتداد دارد. این رشته کوه، به طول حدود ۱۷۰ و عرض بیست تا پنجاه کیلومتر، از شمال به نهر کبیر (یا نهر کبیر جنوبی) در شمال لبنان و از جنوب به نهر لیطانی (در قسمت سفلا به نام نهر قاسِمیه) محدود می شود. ارتفاع آن در شمال تا بیش از سه هزار متر، در قسمت میانی دوهزار تا ۵۰۰، ۲ متر و در جنوب بین ۸۰۰، ۱ تا دوهزار متر است. بعضی از قله های مهم آن عبارت اند از: قُرْنَة السوداء (ارتفاع: ۰۸۳، ۳ متر)، صِنّین (ارتفاع: ۶۲۸، ۲ متر) و باروک (ارتفاع: ۹۴۸، ۱ متر). صنوبر و بلوط از درختان اصلی این رشته کوه است.
معنای واژه لبنان
گفته اند که واژة لبنان، به معنای کوه سفید است و این نام از برفهای دائمی این رشته کوه گرفته شده است. از جمله پدیده های طبیعی مهم مغربِ محافظة جبلِ لبنان، چند دماغه (از جمله دماغة جونیه) است. رودهای ابراهیم و کَلْب هر دو به طول حدود سی کیلومتر، نهر بیروت به طول حدود ۲۹ کیلومتر، و نهر دامور به طول حدود ۳۴ کیلومتر در این محافظه جاری اند که علاوه بر آبیاری، در تولید برق اهمیت دارند. این رودها از رشته کوه جبل لبنان سرچشمه می گیرند و با جهت عمومی شرقی ـ غربی به دریای مدیترانه می ریزند.
میانگین دمای سالانه جبل لبنان
میانگین دمای سالانة جبل لبنان در ساحل حدود ْ۲۰، در ارتفاع ۹۵۰ متری حدود ْ۱۵ و در ارتفاع ۹۲۵، ۱ متری حدود ْ۹ است. در این محافظه میزان رطوبت نسبی از مشرق به مغرب و میزان بارش، که متأثر از رطوبت دریای مدیترانه است، از مغرب به مشرق بیش تر می شود و در شمالِ شرقیِ جبل لبنان به حداکثر، یعنی حدود ۴۰۰، ۱ میلیمتر، می رسد. میانگین بارش سالانة آن جا هزار میلیمتر است. دیرالقمر از شهرهای معروف جبل لبنان است. همچنین شهرهای عاقورَه و عَمْشیت در شمال، بِکْفیا و کَفَرشیما و بِحَمْدون در مرکز، و دامور و جیه و شَحیم در جنوبِ جبل لبنان اهمیت دارند. این شهرها و آبادیهای جبل لبنان با راه سراسری کنار ساحل و راه آهن که از بیروت می گذرد، به هم متصل می شوند. همچنین راه سراسری (احداث در ۱۲۷۴/۱۸۵۷؛ و راه آهن بیروت ـ بعلبک و بیروت ـ دمشق (احداث در ۱۳۷۳ ش /۱۹۹۴؛، که رشته کوه جبل لبنان را قطع می کند، این شهرها را با مشرق لبنان مرتبط می کند. در سواحل نیز جبل لبنان چند بندر فعال دارد که از آن جمله جونیه، است. رسوبات، محافظة جبل لبنان را، به ویژه در قسمتهای غربی، حاصلخیز کرده است و حبوبات، زیتون، موز، انگور، سیب، مرکّبات (به ویژه پرتقال) در این محافظه به عمل می آید. همچنین این محافظه از نواحی عمدة تولید عسل است و در صنایعِ نساجی، مواد شیمیایی و مواد غذایی نیز کارخانه های فعال دارد.
جمعیت جبل عامل
...