جایزه معماری پریتزکر

جایزهٔ معماری پریتْزْکِر[ الف] هر ساله «به منظور بزرگداشت معمار یا معمارانی زنده اهدا می شود که آثار ساخته شدهٔ ایشان دلالت بر ترکیبی از صفاتی چون استعداد، بینش، و تعهد داشته و از طریق هنر معماری خدماتی قابل توجه و پیوسته را به بشریت و محیط مصنوع کرده اند». [ ۱] این جایزه را جی آرتور پریتزکر و همسرش سیندی[ ب] در سال ۱۹۷۹ بنیان گذاردند و خانواده پریتزکر و بنیاد هایت هزینه های آن را تأمین می کنند. [ ۲] جایزهٔ پریتزکر از برترین جوایز معماری دنیا به شمار می رود[ ۳] و به کرات از آن با عنوان جایزه نوبل معماری یاد شده است. [ ۴] [ ۵] [ ۶]
به نوشتهٔ وبگاه این جایزه برندگان آن «فارغ از ملیت، نژاد، مذهب، یا مرام» انتخاب می شوند. [ ۷] به برندهٔ جایزه ۱۰۰٬۰۰۰ دلار آمریکا، یک گواهی تقدیر، و از سال ۱۹۸۷ به بعد یک مدال برنز با طرحی الهام گرفته از آثار لویی سالیوان اهدا می شود[ ۱] که روی آن سه کلمهٔ لاتین firmitas ( ایستایی ) ، utilitas ( کارایی ) ، و venustas ( زیبایی ) ( سه کیفیت مطلوب معماری از نظر ویتروویوس، معمار روم باستان ) حک شده است. [ ۸] پیش از ۱۹۸۷ به جای این مدال برنز مجسمه ای از هنری مور ( که در نسخهٔ محدود ساخته شده بود ) به برنده اهدا می شد. [ ۱]
مدیر نهاد اجرایی جایزه مارتا تورن[ ۹] فهرست نامزدها را با پرسش از برندگان پیشین، دانشگاهیان، منتقدان، و دیگر افرادی که «تخصص و علاقه ای در زمینهٔ معماری دارند» تهیه می کند. [ ۷] هر معمار دارای پروانهٔ اشتغال نیز می تواند با ارسال تقاضایی پیش از یکم نوامبر هر سال خود را نامزد دریافت جایزه سال آتی کند. در ۱۹۸۸ گوردون بانشفت خودش را نامزد کرد و در نهایت برندهٔ جایزه شد. [ ۱۰] هیئت داوری، که هر سال متشکل از پنج تا نُه متخصص شناخته شده در زمینه های «معماری، کسب وکار، آموزش، نشر، و فرهنگ» است، در اوایل سال میلادی نامزدها را می سنجد و برنده را در بهار آن سال اعلام می کند. [ ۷] رئیس کنونی نهاد جایزه استیون برایر است. این سمت پیشتر بر عهدهٔ جان کارتر براون ( ۱۹۷۹–۲۰۰۲ ) ، جیکوب روتشیلد ( ۲۰۰۳–۲۰۰۴ ) ، پیتر پالومبو ( ۲۰۰۵–۲۰۱۵ ) ، و گلن مورکات ( ۲۰۱۷–۲۰۱۸ ) بوده است. [ ۱۱]
فیلیپ جانسون در سال ۱۹۷۹ «برای ۵۰ سال تخیل و سرزندگی ای که در تعداد بیشماری موزه، نمایش خانه، کتابخانه، خانه، باغ، و بنای اداری مجسم شده است» نخستین برندهٔ جایزهٔ معماری پریتزکر شد. [ ۱۲] در سال ۲۰۰۴ زها حدید اولین زنی بود که برندهٔ این جایزه شد. [ ۱۳] جوانترین برندهٔ جایزه هم ریوئه نیشی زاوایِ ۴۴ساله در سال ۲۰۱۰ بود. [ ۱۴] شرکای معماری برندهٔ جایزه ( ژاک هرتزوگ و پیر دمورن در سال ۲۰۰۱، و کازویو سجیما و نیشی زاوا در سال ۲۰۱۰ ) در دریافت جایزه نیز شریک بوده اند. در ۱۹۸۸ گوردون بانشفت و اسکار نیمایر هر دو به شکل مستقل برندهٔ جایزه شدند. [ ۱۵] در سال ۲۰۱۷ رافائل آراندا، [ پ] کارمه پیجم، [ ت] و رامون ویالتا[ ث] [ ۱۶] نخستین گروه سه نفره ای بودند که برندهٔ این جایزه شدند. [ ۱۷] برندهٔ جایزهٔ معماری پریتزکر در سال ۲۰۲۲ دیبدو فرانسیس کره است.